
Waar ongelijkheid toe kan leiden
De bekende revoluties in 1789 en 1917 lieten al zien dat verregaande ongelijkheid grote gevolgen kan hebben. De huidige wereld kent nog steeds diverse vormen van ongelijkheid. Gastauteurs Rens Knegt en Rochus van der Weg wijzen op de gevaren die deze verschillen met zich meebrengen en roepen de westerse bovenlaag ter verantwoording.
Multinationale ondernemingen slagen er wereldwijd in belastingheffing te ontwijken. Een vijftigplusser met een kleine werkloosheidsuitkering, die zwart een paar tientjes per week bijverdient, raakt zijn uitkering kwijt. Is dit een demagogische vergelijking? Ja, want het zijn onvergelijkbare situaties. Nee, omdat het ook een uitdrukking is van de toenemende ongelijkheid in de wereld. Ongelijkheid tussen landen en binnen landen, tussen personen, tussen de machtigen en de onmachtigen, tussen ‘haves’ en ‘have nots’.
Vooral dankzij Thomas Piketty’s boek Kapitaal in de 21ste eeuw uit 2013 is ongelijkheid een politiek thema geworden. Terecht, want in potentie vormt het mondiaal een bedreiging voor de noodzakelijke samenwerking, en nationaal voor de rechtsstaat en de democratie. Dat verregaande ongelijkheid grote gevolgen kan hebben leert de geschiedenis, met de Franse Revolutie van 1789 en de bolsjewistische van 1917 als extreme voorbeelden. Ook nu vormt in Syrië ongelijkheid de grondslag voor een verwoestende burgeroorlog.
Ook nu vormt in Syrië ongelijkheid de grondslag voor een verwoestende burgeroorlog
De geschiedenis en meer recente ontwikkelingen laten zien dat ongelijkheid verschillende vormen kan aannemen. Het gaat niet alleen om extreme financiële verschillen, maar ook om democratie versus dictatuur, oorlog in plaats van vrede — tussen landen en binnen landen. Al die verschijningsvormen bergen een gevaar in zich.
Ongelijkheid binnen EU
Allereerst de mondiale ongelijkheid tussen landen, zelfs tussen de landen van de Europese Unie (EU). Het verschil in bbp per hoofd van de bevolking tussen Oost-Europa en Noordwest-Europa is groot. Ter illustratie: volgens de gegevens van Eurostat lag het bbp in Nederland in 2014 31 procent boven het gemiddelde van de EU, terwijl dat in Bulgarije minder was dan de helft van het EU-gemiddelde. Het is dus niet vreemd dat in een situatie van vrij personenverkeer een stroom van werknemers op gang komt van oost naar west. Naarmate die aantallen groter worden, leidt dit tot verwrongen reacties in het westen. Zie bijvoorbeeld het beruchte Polen-meldpunt en de reacties in het Verenigd Koninkrijk twee jaar geleden op de stroom Bulgaren en Roemenen.
Nog groter zijn de effecten bij vormen van ongelijkheid die niet alleen met economische verschillen te maken hebben, maar tevens met een gebrek aan leefbaarheid — vooral door oorlogen. Als het Westen de chaos in Syrië niet kan of wil oplossen, is het niet verwonderlijk dat er een enorme vluchtelingenstroom uit dit land op gang komt. Evenzo vanuit Libië. Zolang het bbp in Nederland 130 keer hoger is dan dat in Eritrea, zullen mensen niet alleen de dictatuur daar ontvluchten, maar ook de uitzichtloze armoede. De inmiddels afgenomen inkomensverschillen tussen het Westen en ontwikkelingslanden doen daar weinig aan af.
Uitwassen neoliberalisme
In westerse landen heeft het extreme neoliberalisme sinds het begin van de jaren ‘80 de inkomens- en vermogensongelijkheid sterk doen toenemen. Zie Piketty, en ook François Bourguignon in het Amerikaanse maandblad Foreign Affairs van januari/februari 2016. Jaar in, jaar uit laat De Volkskrant zien dat de inkomens van de best betaalden in Nederland weer (veel) meer zijn toegenomen dan die van de modaal of twee keer modaal verdienende werknemer.
"De markt is niets anders dan het resultaat van afspraken tussen mensen. En afspraken kun je wijzigen, of liever: fatsoeneren"
‘De markt,’ zeggen de gelukkigen dan. Een onzinnig argument. De markt is niets anders dan het resultaat van afspraken tussen mensen. En afspraken kun je wijzigen, of liever: fatsoeneren. ‘Maar dan gaan de topmanagers naar het buitenland,’ luidt de tegenwerping. Een stelling die in de praktijk niet op blijkt te gaan. Er zijn geen indicaties of harde cijfers dat er in de gewijzigde situatie een uitstroom van topmanagers naar het buitenland zal zijn. En zo groeit de ongelijkheid tussen de top aan de ene kant en middenklasse en onderklasse aan de andere kant stug door. Ook het erfrecht draagt daar aan bij. Negatieve erfenissen (schulden) worden afgewenteld op de staat, grote bedragen worden tegen een bescheiden erfbelasting geïncasseerd. Een verschijnsel dat de liberale premier Cort van der Linden (1913-1918) zou doen omdraaien in zijn graf. De liberalen van nu zouden zijn speeches en geschriften nog eens moeten lezen.
Ongelijkheid als intellectueel troetelkind
De intellectuele en politieke elite waagt zich graag en vaak aan analyses van het ongelijkheidsfenomeen. Onder de elite verstaan we politici, vertegenwoordigers van de media en wetenschappers. Zonder twijfel behoren die tot de groep van de haves: mensen die economisch meeliften op de golven van de globalisering.
Delen van de bevolking voelen zich niet meer gehoord door de democratisch verkozen politieke elite
Hun publicaties hebben twee dingen gemeen: de zorg om de toenemende ongelijkheid en het gebrek aan oplossingsgerichtheid. De passiviteit van elitaire opiniemakers leidt tot ontevredenheid, onbegrip en basale agressiviteit bij de onderliggende partij; in Nederland, de VS, in het Verenigd Koninkrijk en elders. Een stemanalyse van Brexit bevestigt dat de electorale steun afkomstig was van ouderen, laagopgeleiden en plattelanders — in vele opzichten de sociaal zwakkere partijen. Delen van de bevolking voelen zich niet meer gehoord door de democratisch verkozen politieke elite, en zoeken een uitweg in populistisch stemgedrag. Dit leidt tot de verontrustende electorale steun voor personen als Donald Trump, Marine le Pen, Frauke Petry en Geert Wilders: allemaal lieden die keer op keer aanvallen plegen op de democratische instituties. Met populisten aan het roer is de scheiding der machten — de basis van democratische principes — in gevaar.
Bovenlaag moet zijn verantwoordelijkheid nemen
De bovenlaag van de westerse wereld moet zich ervan bewust zijn dat het de sleutel in handen heeft om deze ongelijkheid op fundamentele wijze te reduceren. Dit vereist het stimuleren van de welvaartsgroei in de zich ontwikkelende wereld en het daadwerkelijk verminderen van sociale en materiële verschillen op internationaal en nationaal niveau.
Maatregelen die zeker zullen stuiten op weerstand van dezelfde elites, die hun privileges zien afnemen. De groep die de oplossing in handen heeft, zal moeten inleveren: macht, invloed en geld. Maar zonder deze maatregelen, zonder de bereidheid om welvaart gelijkmatiger te verdelen, zal de westerse wereld ontwricht raken door onstuitbare vluchtelingenstromen, toenemend geweld en groeiend populisme. Bedreigingen die de elites ook zullen treffen bij het behoud van hun huidige privileges en die de bijl aan de wortel van de democratische instituties zullen zetten. 1789 en 1917 zijn jaren waarvan we moeten leren, evenals van de huidige situatie in Syrië.
59 Bijdragen
MatthijsK 7
Ongekende rijkdom. Zou vreemd zijn als iedereen gelijk zou zijn.
Maar toch is dat nodig om de wereldvisie van de schrijvers uit te voeren, alle vorm van ongelijkheid moet er uit. U moet te plaatsen zijn, te controleren en daarom dient u 'standaard' (gelijk) te zijn. U moet multi inzetbaar zijn, zodat de heersers kunnen bepalen of u vandaag een accountant bent of een fabriekswerker. Gelijkheid dames en heren heeft tot de grootste moordpartijen in de geschiedenis geleidt, ongelijkheid tot ongekende rijkdom. Daarna kwamen de volgende treden van de Maslow piramide, een schoon milieu een einde aan armoede. We zijn in staat om van onze ongelijkheden, ik noem ze ook wel talenten, gebruik te maken. Alles wat we daar voor nodig hebben zijn overheden die ons gelijkwaardig behandelen.
Maar, dat stellen de auteurs van dit artikel niet voor. Ze willen ons ongelijkwaardig behandelen om ons gelijk te maken. Gelijk in armoede, niet ongelijk in rijkdom. Het is niet voor niets dat er oorlogen ontstaan waar overheden gelijkheid proberen te brengen, zodra goederen de grens niet meer over gaan zullen immers legers volgen. Handel is de ultieme uiting van ongelijkheid en deze auteurs zijn er tegen. Hamers en sikkels domineren nog steeds het intellectuele debat, waarom?
Omdat intellectuelen bang voor u zijn.
Ze zijn als de dood om de macht die u heeft.
Ze zijn als de dood dat u door krijgt dat u ze niet nodig heeft.
Onder het mom van gelijkheid brengen ze armoede, geloof ze niet!
Robelia
MatthijsKMatthijsK 7
RobeliaWaar raak je verward in deze warrigheid?
Wellicht kan ik je ontverwarderen?
Robelia
MatthijsKMatthijsK 7
RobeliaHoe de overheid ons gelijk moet maken zodat we hoger op de piramide kunnen komen?
Matthijs 11
MatthijsKLees het artikel nog een keer zou ik zeggen. Iets aan -te grote- ongelijkheid willen doen is echt iets anders dan "ons gelijk maken".
Maar misschien weet je dat wel en was het gewoon weer een excuus om je standaard riedeltje af te kunnen draaien over die boze overheid.
MatthijsK 7
MatthijsNope,.
"... standaard riedeltje af te kunnen draaien over die boze overheid ..."
Jup, dat is het,.
Heb je nog een argument? Of wil je het alleen maar over mij hebben? Leuk onderwerp hoor.
Lydia Lembeck 12
1. https://www.youtube.com/watch?v=iXY9wCLX0Ug
2.https://www.youtube.com/watch?v=YHQSUMXGn7w
3.https://www.youtube.com/watch?v=pKNCFsDEdas
MatthijsK 7
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
MatthijsKMatthijsK 7
Lydia LembeckMvdB
MatthijsKAls beide partijen "auf gleicher Ebene" zijn kan het, maar dat zal bij jouw kinderen toch niet het geval zijn? Of heeft de markt je van klonen voorzien ;-)
MatthijsK 7
MvdBSocialisme moet er vanaf jongs af aan goed ingestampt worden, inderdaad, de uitdrukking is niet zomaar uit de lucht gevallen.
"auf gleicher Ebene"
Je weet één ding zeker, met een derde erbij worden ze nooit gelijkwaardig, in mijn geval voeden ze elkaar ook op.
MvdB
MatthijsKStravidarus 6
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
StravidarusRobelia
https://nl.wikipedia.org/wiki/Pieter_Jelles_Troelstra
Zijn auto-biografie is een must.
Apekool
Volgens mij hebben de zittende machten die al lang om zeep geholpen zoals de onwaarschijnlijke bevoordeling van GMO op MKB en burgers, verdragen zoals ISDS, het afstaan van geldcreatie aan particuliere banken en de EU/ECB, het OM dat voor judge, jury and executioner mag spelen, etc.
Sinds vorige week behoort ook uw lichaam toe aan de staat.
Nogmaals mijn negatieve stemadvies: nooit meer VVD, PvdA, CDA, D66, GL en CU - zij hebben bewezen niet om te kunnen gaan met macht.
Pieter Jongejan 7
ApekoolMatthijsK 7
Pieter JongejanLydia Lembeck 12
MatthijsKMatthijsK 7
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
MatthijsKMvdB
MatthijsK"God schiep de man het eerst, je hebt een ruwe schets nodig voor je je meesterwerk kunt maken" ;-)
MatthijsK 7
MvdBIk zeg niet dat er een causaal verband is, maar vreemd is het wel.
;-)
Lydia Lembeck 12
MatthijsKMichel Fleur 6
ApekoolLydia Lembeck 12
ApekoolNiemand kan omgaan met macht. Dat laat de geschiedenis ons keer op keer weer zien.
thebluephantom 6
bps
Het economisch systeem draait door ontstaan en toenemen, afnemen en effenen van verschil, ontstaan en toenemen, … etc.
Steeds nieuwe productie door steeds nieuwe consumptie. Een gemiddeld sum-zero proces waar iedereen als elkaars gelijke in kan deelnemen en met elkaar van kan bestaan. Dankzij verschillen.
Zonder verschil staat alles stil. Dat verschil is van een andere ongelijkheid dan elkaars ongelijke.
Het geeft nog al eens misverstanden, immateriële en materiele gelijkheid en ongelijkheid, verschil.
'De markt is niets anders dan het resultaat van afspraken tussen mensen.'
Dat klopt. Goede visie. Goede omschrijving. Dat resultaat is de effening van een behoefte, en het ontstaan van een nieuw, gunstig verschil met de oude situatie.
Dat gunstig verschil heet winst (=voordeel voor een huishouding): geen verlies.
Zonder dat verschil, staat economie stil.
'En afspraken kun je wijzigen, of liever: fatsoeneren.'
Fatsoeneren is voorkomen en tegengaan van nadelige excessen (van de markt).
Prima artikel.
MatthijsK 7
bpsMag ik je er op wijzen dat 100% van deze excessen ontstaan doordat er 'gefatsoeneerd' is?
We hebben de lonen 'gefatsoeneerd' in een CAO, waardoor er meer geld overblijft voor de directie die er uiteraard niet onder valt.
We hebben de prijs van melk 'gefatsoeneerd', zodat er boterbergen en melkplassen ontstonden waardoor de melksector nu op zijn gat ligt.
We hebben de zorg 'gefatsoeneerd', het is nu zo fatsoenlijk dat we het vraag niet aan kunnen en het aanbod heel erg duur is.
We hebben wonen 'gefatsoeneerd', het is nu zo fatsoenlijk dat we mensen 5 jaar op de wachtlijst hebben staan.
Weet je wat ik fatsoenlijk vindt? Ik hou wat ik verdien, dan hou jij wat jij verdient.
bps
MatthijsKCAO’s geven rust, zekerheid en consistentie in branches. Continuïteit is geen nadelig exces.
Wat de directie of DE (directeur/eigenaar) neemt en kan nemen is per bedrijf verschillend en kan wel nadelig excessief zijn, vooral in de min en bij verlies waar CAOers geen last van hebben.
Zijn boterbergen en melkplassen geen nadelige excessen om te voorkomen/tegen te gaan?
Wat kost houdbare 48+ kaas trouwens? Kunnen productie excessen daarmee worden gebufferd?
Het niet aankunnen van zorgvraagkwesties en heel duur aanbod, klinkt heel nadelig en excessief.
Wachtlijsten van 5 jaar en langer lijken mij ook een nadelig exces om te voorkomen/tegen te gaan.
Gelukkig heb jij het fatsoen om met je vingers van andermans lijf, leven, inkomen en eigendom af te blijven. Houd jij het jouwe, dan houd ik het mijne.
‘Ieder het zijne’ heet dat. Héél fatsoenlijk en gefatsoeneerd is dat.
MatthijsK 7
bpsHo, ho, niet het kind met het badwater weggooien. Je eigen verdiensten houden is fatsoenlijk, het louter voor jezelf houden natuurlijk niet. Je hebt natuurlijk een plicht om je naaste te helpen, maar ik vindt het aan diegene zelf is om daar gehoor aan te geven.
Als ik hem dwing daar gehoor aan te geven, dan ben ik nog immoreler dan diegene die zijn plichten verzaakt.
bps
MatthijsKZo ontstond en dat heet markteconomie.
Wat nu, als je er vrij voor kiest om in een democratisch land te leven dat tot sociale wetgeving besluit waar iedereen aan mee moet betalen. Is dat, dat land en dat volk dan immoreel?
Wat is jouw definitie van 'immoreel'?
MatthijsK 7
bpsVanaf dag drie van jouw geboorte krijg je al te maken met het geweld van het systeem.
Dat is behoorlijk immoreel.
bps
MatthijsKMatthijsK 7
bpsGilles Wattel 1 3
Etnische verschillen, of het woord ongelijkheid daar van toepassing is, weet ik niet, maar komen niet ter sprake.
Ik lees een boek over de geschiedenis van Thessaloniki, de stad die ooit de bijnaam vluchtelingen hoofdstad had.
Ondanks mijn verhoudingsgewijs goede kennis van geschiedenis wist ik niets van de twee Balkan oorlogen, vlak voor 1914.
Verenigde Balkanlanden vielen het Ottomaanse rijk aan, en kregen daarna onderling ruzie.
Die oorlogen kwamen voort uit nationalisme, wat zich niet verhield met de multiculturele gebieden, die daar toen waren.
De Franse ambassadeur, in Istanbul neem ik aan, het staat er niet, schreef dan ook al in 1914 naar Parijs 'dat de verschillende bevolkingsgroepen niet in staat waren vredig met elkaar te leven, en dat dus bevolkingsuitruil de enige manier was vrede te krijgen, tussen etnisch homogene landen'.
De vreselijke bevolkingsuitruil tussen Griekenland, en het net bestaande Turkije van 1923 was me bekend, wat ik niet wist is dat het oorspronkelijke ruilvoorstel kwam van de Noorse diplomaat Fridtjof Nansen, die zich namens de Volkenbond bezig hield met de opvang van vluchtelingen.
Wat ik ook niet wist is dat Venizelos het eens was met Atatürk, beiden wilden een etnisch zuivere natiestaat.
Kennelijk weet Merkel niets van geschiedenis, Asscher evenmin.
Lydia Lembeck 12
Gilles Wattel 1Maar dat Fritjof Nansen dat ruilvoorstel deed, dat wist ik niet. Waarschijnlijk op dan moment een wijs besluit. En wellicht zelfs voor vandaag de dag bruikbaar. Helaas. Want het betekent dat deze volkeren elkaar nog altijd niet accepteren. Ook Venizelos is nieuw voor me. Bedankt weer, Gilles. Weer wat geleerd.
Als noot ter verduidelijking: ik zat op een katholieke meisjes ULO(MULO) en we kregen voor de geschiedenislessen een geschiedenisatlas om mee te werken. Die atlas heeft me veel geleerd. Jammer dat ze niet meer bestaan.
Constance 4
Inderdaad, maar al te vaak wordt 'de markt' gezien als een soort bovenpersoonlijke instantie, die voor ons aardse stervelingen het ethisch juiste definieert en waarborgt en naar wiens canonieke wetten wij ons maar te schikken hebben.
Echter, er ligt natuurlijk nog een heel scala aan mogelijkheden tussen enerzijds een overgereguleerde welvaartsstaat en anderzijds een geëxalteerde 'libertaire' marktbigotterie met haar façade van vrijheidsretoriek.
Dit laatste bv. zo karakteristiek vertolkt door een berucht politiek econoom, die meende dat enkel totale onderwerping aan "das Befehlsmechanismus des Marktes" ons vrij en welvarend zal maken en daartoe een zo groot mogelijke ongelijkheid zal realiseren. ("If there is a lower degree of inequality there is necessarily a lower standard of living for the masses" terwijl "assistance to the unemployed is a weapon of destruction" ).
De politiek schoot daarbij z.i. tekort , doordat ze de doorsnee mens te weinig op z'n 'inferioriteit' wees:
“You have the courage to tell the people what no politician told them: you[they] are inferior….”
( in Burns, Goddess of the Market 177)
Echter als de 'inferieuren' niet bereid zouden zijn hun sociale ellende als het noodzakelijk resultaat van een sociaal Darwinistische "naturliche Ordnung" te waarderen, waren enkel als "Notbehelf des Augenblicks" ook andere 'bevelsmechanismen' toegestaan:
"Es kann nicht geleugnet werden, daß der Faszismus und alle ähnlichen Diktaturbestrebungen voll von den besten Absichten sind und daß ihr Eingreifen für den Augenblick die europäische Gesittung gerettet hat. Das Verdienst, das sich der Faszismus damit erworben hat, wird in der Geschichte ewig fortleben.“
aldus ene von Mises (Liberalismus 1927 46)
Een ontmoeting van twee verschillende totalitaire visies:
"Du bist nichts, der Staat ist alles" met "Du bist nichts, der Markt ist alles".
Misschien toch niet zo verschillend after all.
Gilles Wattel 1 3
ConstanceOver de tegenstelling markt overheid, die een illusie is, heb je wel eens een markt rechters zien organiseren ?
Het is gewoon een keus waar we de commercie laten opereren, en wat we de staat laten doen.
Over die keus kun je van mening verschillen.
MatthijsK 7
Gilles Wattel 1Hoeft niet perse gereguleerd te zijn, markten kunnen prima zonder regels.
Gilles Wattel 1 3
MatthijsKMatthijsK 7
Gilles Wattel 1Kijk maar eens naar de vrijmarkt. Een dag lang worden alle regels opgeheven, een economische activiteit van jewelste. Zelden wordt op één dag zoveel verhandeld.
bps
MatthijsKDie regel wordt echt niet opgeheven.
De meest welvarende landen zijn democratische rechtsstaten.
Rechtsstaten hebben regels.
MatthijsK 7
bps"De meest welvarende landen zijn democratische rechtsstaten."
Welnee, die hebben het rijk, ze zijn het niet. Ze hebben zich namelijk vol laten lopen in de kroeg en er ligt nog een rekening achter de bar.
Dan kan je wel zeggen dat alles goed gaat, maar de kater moet nog komen.
Gilles Wattel 1 3
MatthijsKMatthijsK 7
Gilles Wattel 1Aangezien er vele niet democratische landen zijn die meer middelen hebben en geen schulden, durf ik deze illusie te betwisten.
bps
MatthijsKEn dat Nederlands of ander recht niet nodig is als individueel geen arbitrage is afgesproken bij wanprestatie ? Los je dat zelf dan op met bezit en gebruik van vuurwapens ?
Ik kan jouw wilde en ondoordachte reacties niet langer serieus nemen.
Ik ga bezuinigen op tijdverspilling aan jou.
MatthijsK 7
bpsIk denk dat we niet raar op moeten kijken als wij ook straks Griekse toestanden krijgen.
bps
MatthijsKIk kan jouw wilde en ondoordachte reacties niet langer serieus nemen.
Ik ga bezuinigen op tijdverspilling aan jou.
MatthijsK 7
bps"Ik ga bezuinigen op tijdverspilling aan jou."
Ik hoop dat je gelijk krijgt, ik denk het niet.
bps
MatthijsKMatthijsK 7
bpsJe bent aan het bezuinigen als een politicus :)
bps
MatthijsKGilles Wattel 1 3
MatthijsKMatthijsK 7
Gilles Wattel 1Bijvoorbeeld, om alle transacties te doen in euro's. Dat is niet vrijhandel, dat is dwang. Je kan prima afspreken dat op deze marktplaats we in euro's handelen en dat als contract aanbieden, maar het is geen vrijhandel om dat als 'law of the land' aan te nemen.
Gilles Wattel 1 3
MatthijsKMatthijsK 7
Gilles Wattel 1Het is namelijk een wettig betaalmiddel.
Vrije handel werkt twee kanten op.