Zondag gaat de derde theatervoorstelling in de serie van De Verleiders in première: Door De Bank Genomen. Waar de vastgoedjongens er in de eerste voorstelling (De casanova's van de vastgoedfraude) nog genadig van af kwamen, kunnen de banken nu niet meer op nuance rekenen van theatermaker en acteur op oorlogspad: George van Houts. 'Dit systeem is rot. Ik zit te spelen met de gedachte om op te roepen tot een hypotheekstaking, om de banken te dwingen tot een fundamentele discussie.' Van Houts vertelt bij binnenkomst op de redactie van Follow the Money met een zekere bravoure over de reacties van bankiers na afloop van de try-outs. 'Medewerkers van een lokale bank stonden na afloop wit weggetrokken in de foyer. Een bankier die de gewaagde beslissing had genomen om zijn klanten uit te nodigen om samen naar de voorstelling te gaan, stamelde na afloop "maar over de vastgoedfraude waren jullie nog zo genuanceerd". En een bankier moest met een ambulance worden afgevoerd, al weet ik natuurlijk niet wat daar precies de oorzaak van was.'

'Ik ben in alle financiële valkuilen gestapt'

Zonder bravoure, maar ook zonder gêne, vertelt Van Houts over alle financiële valkuilen waar hij zelf in is gestapt. 'Woekerpolissen, een te hoge hypotheek, denken dat de bomen tot in de hemel groeien.' Rond het begin van de financiële crisis begon het hem te dagen in wat voor moeras hij zichzelf had gewerkt. 'Ik dacht: verrek, ik zit veel te hoog met alles, hoe moet ik dat volhouden? Mijn eigen naïviteit verbaasde me, dat ik als hoogopgeleide intellectueel overal met boter en suiker ben ingetrapt. Dat was de persoonlijke fascinatie met het onderwerp. En daarbij was er de bredere belangstelling: hoe zit het met onze zakelijke moraal, met onze financiële hygiëne?'  

De Verleiders, door fotograaf Raymond van Olphen

  Een paar jaar later, in 2010, besluiten Van Houts en Tom de Ket (samen onder meer bekend van de Kanis en Gunnink-reclame) om te stoppen als cabaretduo. 'Wij hadden het een beetje gehad met het cabaret. Toen hebben we een toneelvoorstelling gemaakt bij het Zuidelijk Toneel over de teloorgang van de democratie. Dat was een enorm succes, dus toen dachten we: we willen maatschappelijke thema’s naar het Nederlandse toneel brengen, maar dan wel met medeneming van de humor van het cabaret. We willen in twee uur een onderwerp behandelen dat er toe doet.' Ze besloten een drieluik te maken over de bestuurskamers, te beginnen met De Vastgoedfraude, gevolgd door de boekhoudfraude bij Ahold in De val van een super-man.

 'Pierre Bokma vragen is toch wel zoiets als Johan Cruijff vragen voor je straatvoetbaltoernooi'

Maar dat genre stond nog niet op de kaart in de Nederlandse theaters. Dus moesten er twee hobbels genomen worden: acteurs moesten aan boord gehaald worden en de theaterdirecteuren moesten overtuigd. 'Toen ik het boek De Vastgoedfraude las, dacht ik meteen: er is maar één acteur die de hoofdrol van Nico Vijsma op zich kan nemen en dat is Pierre Bokma. Ik kende Pierre wel, we komen elkaar regelmatig tegen. Maar het is toch zoiets als Johan Cruijff vragen voor je straatvoetbaltoernooi, weinig kans. Maar hij las het boek en heeft ook belangstelling voor hoe het er in de wereld aan toe gaat, dus hij zei: ik doe mee.' Ook andere bekende acteurs als Victor Löw en Leopold Witte waren vrij snel aan boord.

Theaters waren sceptisch

'Maar zelfs met die cast zeiden de theaterdirecteuren: ja, maar dat onderwerp, dat is helemaal niets,' vertelt Van Houts. 'Er zit geen liefde in, geen romantiek. Vrouwen kopen de kaartjes, wat hebben die nou aan mannen in pakken, was hun redenering.' In de periode dat Van Houts loopt te leuren met zijn idee, gaat ook de theatervoorstelling De Prooi, gebaseerd op het boek over de teloorgang van ABN AMRO, net in de voorverkoop. 'Dat liep toen helemaal niet, pas na de première is die volgelopen. Dus zeiden de theaters: voor De Prooi verkopen we geen kaartjes, en dan willen jullie daar dus achteraan met drie voorstellingen? Uiteindelijk is het ons toch gelukt om een tournee samen te stellen met De vastgoedfraude en dat werd een megasucces.'

 'Hoe zijn we toch godverdomme met zijn allen in deze crisis terechtgekomen?'

'We hebben een nieuw publiek aangeboord,' zegt Van Houts. 'Er blijkt een enorme honger te zijn bij het publiek, om het naar aanleiding van een goede voorstelling te hebben over de vraag: hoe zijn we toch godverdomme met zijn allen in deze crisis terechtgekomen?' Als bijvangst is door De Prooi en De Verleiders ook de man weer terug in het theater. 'Een van onze doelstellingen was: de man moet weer terug op het puntje van zijn stoel in het theater. Gelukkig is het bij onze voorstellingen  50/50 mannen en vrouwen en niet zoals bij toneelvoorstellingen normaal is: 70 procent vrouw en 30 procent man.'

'Joelen als kinderen bij een poppenkast'

Een belangrijke scène in de voorstelling gaat volgens Van Houts over een strandtenthouder die eerst door de bank in de watten wordt gelegd en vervolgens bij de gevreesde afdeling Bijzonder Beheer terechtkomt. 'Wat normaal in verloop van jaren gebeurt, proppen wij in een scène van 15 minuten. Mensen zitten met open mond te kijken: dit gebeurt toch niet echt zo? In de zaal beginnen ze te joelen bij die bijzonder beheerscene. Uit verontwaardiging. Als kinderen bij de poppenkast.'

 'Het systeem is verrot, niet de individuele bankiers en baliemedewerkers'

Dat bankiers in de zaal onrustig worden van die publieke verontwaardiging, snapt Van Houts wel. 'Wij zeggen heel duidelijk dat het systeem verrot is, en niet de individuele mensen, de bankiers, de baliemedewerkers. Maar ik denk dat als je veertig jaar in die branche werkt, je je toch persoonlijk aangevallen voelt. Dat we je misschien in de war maken.' Van Houts gaat fel van leer tegen het bancaire en monetaire systeem. 'Als je het verhaal daarover vertelt, zeggen mensen al snel: ik snap er niks van, ik hoef het niet te weten.' Toch komt het theaterpubliek wel af op de voorstelling, zo blijkt uit de speellijst. 'Mensen zijn vooral verbijsterd als we dat grote verhaal vertellen. Bijvoorbeeld dat geld wordt gecreëerd als schuld, dat weten ze niet.'

Hypotheekstaking

'Dit keer zijn we niet genuanceerd, zoals we bij De Vastgoedfraude wel waren,' zegt Van Houts. 'Het bankensysteem is door en door rot. We hebben een monster geschapen dat zowel de bankiers als de klanten ziek maakt, en daar moeten we van af. Ik denk dat we dat alleen kunnen doen door van onderaf met verandering te komen.' Naast de symbolische oproep om ‘de klinkers uit de straten te halen en naar de Zuidas op te rukken’, speelt de activistische theatermaker met een ander idee. 'We moeten nog in première, maar ik zit er aan te denken om op te roepen tot een hypotheekstaking vanaf april 2015. Wie durft doet mee, allemaal stoppen met je hypotheek betalen: kijken wat er gebeurt,' zegt Van Houts glunderend. 'Ik heb het zelf al drie maanden geprobeerd. Mijn hypotheek liep uit mijn rijke tijd nog bij Van Lanschot. Zij zijn als ongelofelijk arrogante klootzakken met mij omgegaan. Toen mijn vrouw anderhalf jaar geleden overleed, zijn ze een halfjaar lang de levensverzekeringspenningen kwijtgeweest. In juli had Nationale Nederlanden het overgemaakt, maar pas in januari had Van Lanschot het gevonden.'

 'Ze hebben me jaren als stront behandeld, maar nu  gingen opeens alle deuren open'

Dat incident met de deftige bank was voor Van Houts het moment om de hypotheekbetalingen stop te zetten. 'Ik dacht, laten we eens kijken wat er gebeurt. Maar ik ben natuurlijk geen doorsnee voorbeeld. Ze wisten bij Van Lanschot dat ik een voorstelling wilde maken over de banken. Ze hebben me drie jaar lang als stront behandeld, maar nu gingen opeens alle deuren voor me open.' Van Houts hoopt met een hypotheekstaking de banken op een gevoelig punt te raken. 'Ik gebruik vaak het voorbeeld van Shell en de Brent Spar. Ik denk dat een kopersstaking het enige is waar grote concerns echt bang voor zijn. Als we met honderd mensen stoppen, heeft het geen zin, maar als tienduizend mensen hun hypotheek niet meer betalen…' De theatermaker zegt met de staking geen geldelijke eisen te willen stellen aan de bank: geen korting op de hypotheekrente, geen miljarden voor het woekerpolisdossier, maar gewoon met de banken aan tafel "voor een echte discussie." 'Je moet natuurlijk wel tegen iedereen die meedoet, zeggen dat ze het geld wel apart moeten zetten. Ze moeten het niet gaan opmaken. Maar gewoon even staken. Een steen in de vijver gooien.'