
Waarom is dit akkoord met Oekraïne zo belangrijk? Harde feiten lijken beperkt voorhanden, meningen domineren het debat. Daarom onderzoeken we in samenwerking met het Platform Authentieke Journalistiek de achtergronden van dit verdrag, wat het precies inhoudt en de mogelijke gevolgen ervan voor de EU, Nederland en vooral de Oekraïne zelf. Ook artikelen van andere auteurs worden in dit dossier opgenomen.
De corrupte contrarevolutie in Oekraïne [interview]
Waarom er hoe dan ook een Europees verdrag met Oekraïne komt
Een ‘nee’ tegen het Associatieverdrag is een ‘ja’ voor Europa én Oekraïne
Hoe de overheid intern communiceert over het associatieverdrag met Oekraïne
Hoe staat het met de mensenrechten in Oekraïne?
Wie profiteert er eigenlijk van het associatieakkoord met Oekraïne?
'De dekmantel van Geen Peil'
Oekraïne in het kruisvuur
'Het beleid van het IMF doet meer kwaad dan goed in Oekraïne'
Hoe vereiste hervormingen de Oekraïense mijnsteden tot wanhoop drijven
© ANP
Waarom er hoe dan ook een Europees verdrag met Oekraïne komt
Vandaag debatteert de Tweede Kamer over het associatieverdrag met Oekraïne. Een Nederlandse afwijzing van dat verdrag leidt voor ons land tot diplomatieke problemen binnen de EU, en het is niet vreemd dat premier Rutte dit wil voorkomen. Maar kan hij dat wel? En hoe groot is de kans dat Nederland dit verdrag tegenhoudt?
Het EU-associatieverdrag met Oekraïne blijft de gemoederen bezighouden. Afgelopen week liep de deadline af die de Tweede Kamer aan het kabinet heeft gesteld. Premier Rutte neemt toch nog eens anderhalve maand de tijd om tot een oplossing te komen, waarna volgens hem alsnog ratificatie kan plaatsvinden. Er moet dan een onderhandelingsuitkomst liggen die recht doet aan de Nederlandse nee-stem.
Rutte zegt in de brief aan de Tweede Kamer dat er door andere landen nog ‘geen formele toezeggingen zijn gedaan’, maar dat het kabinet toch voldoende steun ziet voor heronderhandelingen. In een aparte verklaring moet komen te staan dat er geen EU-lidmaatschap voor Oekraïne in zit, dat werknemers uit het land niet welkom zijn op de EU-arbeidsmarkt en dat er geen militaire samenwerking met of financiële steun voor Oekraïne komt. Zo wil Rutte proberen recht te doen aan de referendumuitslag.
Denkbeeldige discussie
In Den Haag wordt momenteel gespeculeerd over de vraag of Rutte straks in beide Kamers een meerderheid zal krijgen. Het vreemde aan deze discussie is dat die gaat over een denkbeeldige situatie. Er is op dit moment geen onderhandelingsresultaat dat aan de Tweede en Eerste Kamer kan worden voorgelegd en het is onbekend of Rutte uit Brussel terugkomt met een verklaring — en zo ja, wat daar in staat. Het is dus nog niet duidelijk waar partijen in beide Kamers over moeten stemmen. Een relevantere vraag is hoe de onderhandelingen in Brussel verlopen.
Een relevantere vraag is hoe de onderhandelingen in Brussel verlopen
Hier dient zich wederom een kernprobleem van Brussel aan: onderhandelingen tussen lidstaten zijn niet openbaar. Dat blijkt bijvoorbeeld als we de berichtgeving van vorige maand in herinnering nemen: toen meldde de NOS dat het referendum zonder gevolgen blijft. De NOS had ontdekt dat het kabinet nooit een concreet voorstel heeft ingediend bij andere landen. Nu is er volgens Rutte ruimte voor heronderhandeling. Had de NOS het mis of liegt Rutte? De journalistiek weet het niet precies.
Komen tot consensus
Als we een inschatting van het eindresultaat willen maken, moeten we kijken hoe onderhandelingen in Brussel verlopen. Nederland ratificeerde als enige EU-land het associatieverdrag nog niet. Het ‘nee-is-nee-kamp’ heeft gelijk als het stelt dat Nederland formeel het verdrag kan afwijzen, aangezien er unanimiteit nodig is. Maar werkt het in de praktijk ook zo? Eigenlijk niet, omdat het hele Brusselse politieke systeem erop is gericht om tot consensus te komen. Iedereen is ervan doordrongen dat die consensus er moet komen, en het zou uniek zijn als één land een heel verdrag zou tegenhouden. Tot aan dit referendum heeft Nederland nooit ‘nee’ gezegd tegen de totstandkoming van dit verdrag. Dat maakt de positie van Nederland op voorhand lastig.
In Nederland wordt gesuggereerd dat unanieme besluitvorming in Brussel heel anders werkt dan meerderheidsbesluitvorming, maar dat is niet waar
Een soortgelijke situatie zien we bij CETA, het EU-handelsverdrag met Canada. Vlak voor de ratificatie wilde Wallonië het verdrag niet ondertekenen. De premier wilde het verdrag om inhoudelijke redenen niet. Voor CETA is unanimiteit nodig en dus konden ook de Walen in theorie ‘nee’ zeggen, maar ze draaiden uiteindelijk bij. In Nederland wordt gesuggereerd dat unanieme besluitvorming in Brussel heel anders werkt dan meerderheidsbesluitvorming, maar dat is niet waar: in beide gevallen zoekt men compromissen en krijgt niemand helemaal zijn zin.
Een nieuw verdrag
Dus houdt een individueel land een verdrag zo goed als nooit tegen. Zo ging het in het verleden ook als landen via een bindend referendum een EU-verdrag afwezen: er kwam dan een extra verklaring of een opt-out, maar het verdrag zelf ging door. Als Nederland het associatieverdrag nu in zijn geheel afwijst, is de EU-wens om met Oekraïne samen te werken ook helemaal niet verdwenen. Er komt dan alsnog een ander verdrag, alleen het proces moet over en dus duurt alles langer. Het zal dan vrijwel zeker een minder veelomvattend verdrag worden, waar de Europese lidstaten geen individueel veto over kunnen uitspreken. Nederland houdt in zo’n geval de samenwerking met Oekraïne dus niet tegen, al kan het dit specifieke verdrag in de prullenbak doen belanden.
Een land loopt grote diplomatieke schade op in Brussel als het op een dossier dwars blijft liggen
Er is echter nog een belangrijkere reden waarom een ‘nee’ onaantrekkelijk is voor Nederland. In de Brusselse werkelijkheid loopt een land grote diplomatieke schade op als het op een dossier dwars blijft liggen. In gewone mensentaal: de invloed op veel andere dossiers neemt af. Dit maakt het onwaarschijnlijk dat Nederland echt ‘nee’ gaat zeggen, en dat andere lidstaten meewerken aan de verklaring die Rutte wil om aan de Nederlandse nee-stemmers tegemoet te komen.
Geen haast
De vraag is hoe groot andere landen de kans schatten dat Nederland het associatieverdrag echt gaat afwijzen. Een reden dat ze dat denken, zou kunnen zijn dat er simpelweg geen Kamermeerderheid voor ratificatie te vinden is. En dus moet Rutte de andere lidstaten ervan overtuigen dat hij echt geen meerderheid kan vinden voor een ‘ja’. Tegelijk moet hij beide Kamers ervan overtuigen dat een ‘nee’ schadelijk is voor Nederland. Zo kan de verklaring — wat de inhoud daarvan ook gaat worden — acceptabel worden voor zowel andere lidstaten als de beide Kamers. Die verklaring zal altijd symbolisch zijn.
Dan blijft er nog steeds één probleem over: niemand weet hoe lang het duurt om zowel de andere lidstaten als beide Kamers van dit alles te overtuigen. De Nederlandse Tweede Kamer gaf Rutte een deadline van 1 november en nu geeft Rutte zichzelf een deadline. Er is geen enkele garantie dat iemand zich iets aan zo’n deadline gelegen zal laten liggen. Behalve Rutte heeft geen enkele EU-leider haast met dit dossier, want het verdrag is toch al voorlopig in werking getreden.
12 Bijdragen
Nils de Graaf 4
MaartenH 10
Lydia Lembeck 12
MaartenHMaartenH 10
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
MaartenHDe Nexit? Ik was altijd nogal dubbel hierover, maar na dit bericht hel ik toch over naar die Nexit. Er is niets tegen een handelsovereenkomst tussen landen, mist het een HANDELS overeenkomst IS. En niets meer. Verdragen als dat met Oekraïne, TISA, CETA, en TTIP zijn maar voor een deel over handel en de rest gaat over wapentuig en militaire zaken. Plus dat er nog altijd dat vermaledijde ISDS in zit. Mits men een oplossing heeft voor de mensen die het zwakste zijn, zou ik tekenen voor een NEXIT inmiddels. Of, minder fanatiek: terug naar een situatie zoals in de EG. Samenwerken vooral op handelsgebied. Maar niet op het militaire vlak. Wat kunnen wij trouwens beginnen tegen een oorlog die dan ontketend zou worden door Rusland? We worden onder de voet gelopen. Zinloos om daar tegen te vechten volgens mij. Ik ben nog van de groep die nog altijd liever een (wel een leuke) Rus in de keuken heeft, dan een raket in de tuin... ;)
Apekool 5
Bij nu instemmen krijg je weliswaar niet direct een klap op je kop, maar zoals bij alle maffia interactie blijf je wel tot het eind der tijden betalen voor een dienst waar je nooit behoefte aan had (totdat je bedreigd werd).
Helaas zijn we geketend aan de Duitsers met hun schuldcomplexen, pas als de burgers daar over hun schroom heen zijn is er weer hoop voor Nederland.
Suzanne Stoetzer
Lydia Lembeck 12
Suzanne Stoetzerline 5
Lydia Lembeck 12
lineREINIER VAN DRIEL 7
Lydia LembeckDe partij van de Rutte heet VVD, de laatste letter kan er inmiddels ook van af.
F.J. Unger 4
Visie, strategisch inzicht en ballen zijn, als je naar mensen als JC Juncker en helaas ook onze premier met het gebroken geweertje kijkt, niet meer te vinden. Door hijgerig en zonder enig historisch besef achter de geo-politieke spelletjes van ondermeer de VS en haar op zichzelf geilende waterdragers in de EU aan te hobbelen, laat 's lands bestuur overduidelijk haar dedain voor het NL volk spreken.
Vervolgens komen dan weer de aloude zelfverwijten dat 'we' beter naar de kiezer moeten luisteren want het is in 2017 weer zover, om uiteindelijk bij de uitslagen zelfgenoegzaam te concluderen dat 'rechts' wordt uitgesloten en er voor 'onderbuikgevoelens' en 'populisme' geen plaats is in NL. Besturen moet je tenslotte aan mensen met verstand en kennis overlaten en daaraan ontbreekt het volgens eigen denken en zeggen bij deze autocratische illusionisten allerminst.