
Gaat het echt beter met ons wanneer de economie groeit? Lees meer
'De economie groeit, dus het gaat goed met Nederland.' Dit soort uitspraken hoor je vast wel eens voorbij komen. Maar klopt dat wel? Waar praten we nu eigenlijk over als we het over de economie hebben?
Economie is een sociale wetenschap – het gaat over mensen en hun interactie. In veel economische discussies is deze menselijke factor alleen ver te zoeken en wordt er vooral gegoocheld met cijfertjes. Economie wordt zo een onnavolgbaar onderwerp voor iedereen die niet van wiskunde houdt; en daar lijdt het maatschappelijk debat onder. Economische argumenten worden regelmatig op dogmatische wijze ingezet om politieke besluiten te legitimeren – zonder aandacht te schenken aan de sociale implicaties. De economische leer vormt zo de perfecte sluier voor machtsmisbruik.
Het geloof in 'economische groei' heeft daarmee veel weg van een religie: in de veronderstelling dat het goed voor ons is – maar zonder echt te begrijpen waarom – lopen we als makke lammetjes achter de predikers van de economische waarheid aan. In het dossier 'De economische religie' ontkrachten we economische mythes en belichten we het maatschappelijke aspect achter de cijfertjes.
Polmans onvermogen om Unilever te verduurzamen is een maatschappelijk probleem
Podcast | Geen subsidies voor bedrijven, maar een betaalde baan voor iedereen
Geen subsidies voor bedrijven, maar een betaalde baan voor iedereen
Wat er écht gebeurt als een wereldwijde crisis ons raakt
Joseph Stiglitz: ‘We hebben luid protest nodig tegen de stille invloed van het grote geld’
OESO zet revolutionaire stap en wil geen pleisters meer plakken
Blind afbouwen van de staatsschuld? Investeer liever in de samenleving
De economische statistiek wordt van binnenuit aangevreten
We zijn verslaafd aan goedkoop geld, maar doen er te weinig mee
Een decennium crisis: we hebben niets geleerd
De coronapandemie zet de wereld op zijn kop. Wie betaalt de rekening? En wie profiteert? Lees meer
Het virus SARS-CoV-2, beter bekend als het coronavirus, dook eind 2019 op in de Chinese provincie Hubei. In een paar weken tijd veroorzaakte het een epidemie, waarna het zich over de rest van de wereld verspreidde. Begin maart 2020 verklaarde de World Health Organisation de ziekte tot een pandemie en gingen landen wereldwijd 'op slot'.
Met het coronavirus is een crisis van historische proporties ontstaan, niet alleen medisch, maar ook economisch. In de vorm van steunfondsen en noodmaatregelpakketen werden bedrijven wereldwijd met vele miljarden op de been gehouden.
Waar met geld gesmeten wordt, liggen misbruik en fraude op de loer. Daarom volgt FTM de ontwikkelingen op de voet. Wie profiteert van de crisis? En welke oplossingen dienen welke belangen?
Minister Conny Helder laat mondkapjesdebat in verwarring ontaarden
20 miljoen mondkapjes van Sywert van Lienden gaan definitief de verbrandingsoven in
Corona en belastingtrucs maken van Pfizer het meest winstgevende bedrijf van Nederland
Viruswaarheid van Willem Engel lijkt uitgeraasd, waar blijft het binnengehaalde kapitaal?
Zes brandende kwesties na het rapport van Deloitte over de mondkapjesdeal
Hoe het gerucht over de vermeende corruptie van Jaap van Dissel de wereld werd ingeholpen
Sywert van Lienden maakte veel meer winst op mondkapjes dan hij het ministerie vertelde
Blijvende Q-koorts krijgt nog minder aandacht dan post-covid
Van zwarte lijst naar chief security: de onwaarschijnlijke carrièreswitch van een ict-criticus
Ministerie van VWS maakt van openbaarmaking corona-documenten een jarenlange opgave
San Jose (Californië): protest tegen politiegeweld na de moord op George Floyd in Minneapolis. © MediaNews Group/The Mercury News via Getty Images. Fotograaf: Dai Sugano.
Wat er écht gebeurt als een wereldwijde crisis ons raakt
‘De meeste mensen deugen’ schreef Nederlands meest succesvolle publicist Rutger Bregman. En als we dat mensbeeld omarmen zal de coronacrisis het einde van het ‘neoliberale tijdperk’ inluiden. Thomas Bollen vraagt zich af of dat echt zo is. We praten over ‘saamhorigheid’, maar ondertussen groeit de maatschappelijke ongelijkheid.
Dit artikel verscheen ook in het Engels.
‘Het tijdperk van het neoliberalisme loopt ten einde,’ schreef Rutger Bregman op 14 mei op de Correspondent. De meest succesvolle publicist van Nederland, die sinds zijn uitspraak ‘taxes, taxes, taxes’ op het World Economic Forum in Davos ook internationaal furore maakt, houdt met zijn levendige verhalen de moraal hoog: ‘Nu is de ruimte er voor een ander, realistischer mensbeeld: dat de mens is geëvolueerd om samen te werken.’
De blije boodschap van Bregman sluit naadloos aan op zijn laatste boek De meeste mensen deugen. Daarvan wordt binnenkort een hoofdstuk verfilmd, over zes jongens uit Tonga die terechtkomen op een onbewoond eiland in de Stille Oceaan. Ze symboliseren voor Bregman de weerlegging van het zwartgallige mensbeeld in de literaire klassieker Lord of the Flies (1954) van William Golding.
In dat boek strandt een groep Britse schoolkinderen op een onbewoond eiland. Aanvankelijk werken ze samen onder het democratische leiderschap van Ralph, maar dat is van korte duur. ’s Nachts zijn de jongens bang voor het denkbeeldige beest dat op het eiland zou leven. Antagonist Jack Merridew buit die angst uit om de macht naar zich toe te trekken. Hij belooft de kleine jongens, de littleuns, bescherming en zegt dat hij samen met zijn sterke vrienden, de biguns, het beest zal doden. De groep valt in twee kampen uiteen. Barbaarse rituelen doen hun intrede, de jongens tekenen met houtskool strepen op hun gezicht en veranderen zelf in beesten. Ze laten hun gewelddadige neigingen de vrije loop. Als de jongens uiteindelijk worden gered, staat het halve eiland in lichterlaaie en zijn drie van hen dood.
Van Lord of the Flies werden tientallen miljoenen exemplaren verkocht. Al werd het verhaal van A tot Z door Golding verzonnen, de idee dat in ieder van ons een beest schuilt, werd door velen – waaronder het Zweedse Nobelprijscomité – ‘als realistisch verhalende kunst’ beschouwd. Bregman twijfelde, ging op zoek naar de echte Lord of the Flies, en kwam de Tongaanse jongens op het spoor. Zij sloegen elkaar niet de hersens in, maar wisten door samenwerking op een onbewoond eiland te overleven totdat ze ruim een jaar later werden gered. Bregman verwerkte het inspirerende voorbeeld van broederschap in een essay: 'Wat er écht gebeurt als kinderen op een onbewoond eiland stranden’. En in De meeste mensen deugen weet hij met een aaneenrijging van dit soort voorbeelden een hoopgevend beeld te schetsen: de mens is niet van nature slecht, maar juist ‘geëvolueerd om samen te werken’.
De echte Jack
Maar wat gebeurt er ondertussen in de wereld van de grote mensen? In de Verenigde Staten marcheren zwaarbewapende agenten door de straten en is een avondklok afgekondigd. Wie niet gehoorzaamt, wordt beschoten. In alle grote Amerikaanse steden, en ook in Londen en Amsterdam, wordt gedemonstreerd tegen politiegeweld dat is gericht op niet-blanke Amerikanen. Soms gaat het geweldloos, maar op steeds meer plekken zijn er harde confrontaties met de politie en gaan auto’s in brand.
De directe aanleiding is de moord op George Floyd, een Amerikaan van Afrikaanse afkomst, maar onderliggend is er veel meer aan de hand. 35 miljoen Amerikanen verloren de afgelopen maanden hun baan, van wie de meerderheid ongeschoolde arbeid verrichtte tegen een laag loon. Mensen kunnen simpelweg niet meer rondkomen. De sterftecijfers laten zien dat Amerikanen met een Afrikaanse of Latijns-Amerikaanse achtergrond ook door corona onevenredig hard worden geraakt. Er is sprake van structurele ongelijkheid.
‘De regels,’ schreeuwt Ralph, ‘je overtreedt de regels!’
Jack haalt zijn schouders op. ‘Wat maakt het uit?’
‘De regels zijn het enige wat we hebben!’
Jack schreeuwt naar hem: ‘Schijt aan de regels! We zijn sterk – we jagen! Als er een beest is, dan jagen we het op! We vormen een cirkel en we slaan, en we slaan, en we slaan!’
‘When the looting starts, the shooting starts,’ twitterde president Trump. Een uitspraak die hij leende van Miami Police Chief Walter Headle, die er in 1967 de woede van de burgerrechtenbeweging mee over zich afriep. Twee uur later verborg Twitter Trumps tweet omdat die geweld zou verheerlijken. De president van the land of the free reageerde als een echte Jack Merridew: We zijn sterk – we jagen! Maar anders dan Jack heeft Donald de macht van het Amerikaanse leger achter zich staan en hij mept als een wilde om zich heen. Naar demonstranten, naar burgemeesters die het niet met hem eens zijn, en natuurlijk naar de pers: ‘De Lamestream Media doen er alles aan om haat en anarchie aan te wakkeren.’
Maar anders dan Jack heeft Donald de macht van het Amerikaanse leger achter zich staan
Ook journalisten worden door de politie geslagen en beschoten. Er zijn, net als in het verhaal van Golding, twee kampen: of je bent met de opstandige demonstranten of je kiest voor de regering-Trump: ‘We hebben onze militairen klaarstaan.’
Eerst het vreten
In Nederland omarmen de regeringsleiders liever het mensbeeld van Bregman dan dat van Golding. ‘We moeten dit met z’n allen doen,’ was de boodschap van premier Mark Ruttes tv-speech aan het begin van de crisis. Het gevoel van saamhorigheid werd de troef tegen corona. Sigrid Kaag, minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, zei het op Bevrijdingsdag nog mooier: ‘De pandemie moedigt ons aan om de wereldbevolking als één samenleving te zien, dwingt ons in te zien dat individuele keuzes gevolgen hebben voor iedereen.’
Woorden blijken nog geen daden. Al op 22 april waarschuwde de voedselhulporganisatie van de Verenigde Naties voor ‘hongersnoden van Bijbelse proporties’. Er dreigen voedseltekorten voor 135 miljoen mensen in 55 landen, die volgens de VN veel meer slachtoffers zullen eisen dan het virus zelf. Tegelijkertijd ligt in Nederland een miljard kilo aardappelen weg te rotten en kunnen we in onze vrieshuizen de dode kalveren, koeien en varkens niet meer kwijt.
‘Corona leert ons dat onze naasten óók aan de andere kant van de wereld wonen,’ zei Kaag. ‘Deze pandemie zóú kunnen leiden tot nieuwe waarden,’ schreef Bregman. Maar waar de KLM jaarlijks met 130.000 vluchten zakenlieden binnen een dag heen en weer brengt van Amsterdam naar Londen, en vakantiegangers naar Bali of Majorca, worden onze voedseloverschotten niet naar het door oorlog geteisterde Jemen of het door droogte geplaagde Afrika gebracht. Zelfs niet nu de vliegtuigen aan de grond staan, de piloten elke maand uit publieke middelen tot 9500 euro van hun salaris ontvangen, en de kosten van eerder aangegane contracten voor vliegtuiglease en kerosine met nog eens 4 miljard euro belastinggeld worden gegarandeerd.
Dat de luchtvaart moet krimpen om klimaatverandering tegen te gaan, vergeten we wanneer banen bij de KLM op de tocht staan
Net als de arme Amerikanen die de straat op gaan, hebben ook oorlogsslachtoffers en klimaatvluchtelingen weinig in de melk te brokkelen. Wapenleveranties aan schurkenregimes gaan gewoon door, zelfs wanneer die regimes journalisten in stukjes laten hakken en de vrouwelijke helft van hun bevolking onderdrukken. Europese wapenembargo’s tegen Saoedi-Arabië werden vorig jaar weggestemd, omdat dealtjes met Mohammad bin Salman al-Saoed goed zijn voor de ‘werkgelegenheid’ in de Waalse wapenfabriek FN Herstal.
Dat de luchtvaart moet krimpen om klimaatverandering het hoofd te bieden, wordt eveneens genegeerd wanneer er banen bij de KLM op de tocht staan.
Mensen zijn zo gevoelig voor het dreigement van banenverlies hier en nu dat ze spontaan vergeten dat er een connectie bestaat met oorlogsmisdaden en vervuiling ver weg, en met het verlies van biodiversiteit en opwarming van de aarde – iets waarvan de effecten vooral in de toekomst liggen. Zoals de Duitse theatermaker Bertolt Brecht het een eeuw geleden in de Driestuiversopera zei: ‘Eerst komt het vreten, dan de moraal.’
Marktwerking als varkenskop
Het toneelstuk was een aanklacht tegen het kapitalisme van de jaren twintig. Brecht ridiculiseert vooral de rijken die het moralisme prediken, terwijl ze het arme deel van de bevolking voor zich laten zwoegen. Ondertussen verandert er niets.
Dat is ook een beetje het gevaar met het moralisme van Bregman. ‘Als het neoliberalisme één dogma had, dan was het dat de meeste mensen egoïsten zijn. Uit dit cynische mensbeeld volgde al het andere – de privatiseringen, de groeiende ongelijkheid, de uitholling van de publieke sector.’
Dat groeiende ongelijkheid een groot probleem is, heeft Bregman goed gezien. Dat is ook in Nederland het geval. Recent onderzoek van het ministerie van Financiën wijst uit dat het vermogen van de rijkste 1 procent van Nederland veel groter is dan eerder geschat. Bevestigt dit niet dat mensen juist wel egoïsten zijn? Of in elk geval kunnen zijn? Zouden ze anders niet gewoon een deel van hun geld weggeven aan de armen?
Wie al naar Amerika kijkt, begrijpt dat privatisering van zorg en onderwijs niet bijdraagt aan gelijke kansen of een egalitaire samenleving. Maar zoals onderzoekers Merijn Oudenampsen en Bram Mellink op Bregmans eigen platform schreven: ‘Neoliberalisme is hét containerbegrip geworden voor alle kwalen van onze tijd – voor links althans.’ Dat is ook hoe Bregman het beschrijft: een cynisch mensbeeld en de ideologie van vrijemarktwerking zijn de bron van het kwaad.
Oudenampsen en Mellink leggen echter uit dat neoliberalisme in de basis iets heel anders is dan: ‘de markt lost het wel op’. De oorspronkelijke neoliberalen zetten zich in de jaren veertig en vijftig juist af tegen het principe van laissez-faire. Ze bedeelden de staat een belangrijke rol toe in het bestrijden van monopolisten en kartels: de overheid als aanjager van de markt. Oudenampsen en Mellink zeggen: ‘Wie neoliberalen wegzet als marktfundamentalisten, speelt hen in de kaart.’
De overheid jaagt de markt niet aan, maar houdt too big to fail-bedrijven overeind ten koste van gezonde concurrentie
Dat is ook wat Bregman doet. Neoliberalisme heeft veel weg van een religie, maar – anders dan hoe het wordt bezongen – is het geen geloof in marktwerking, maar in het omgekeerde daarvan. Tech billionaire en Trump-adviseur Peter Thiel, die – voor als de pleuris uitbreekt – een vluchtoord kocht in preppersmekka Nieuw-Zeeland, legt het in zijn boek Zero to One haarfijn uit: ‘Een monopolie is de belangrijkste voorwaarde voor elk succesvol bedrijf.’ En: ‘Alle mislukte bedrijven zijn hetzelfde: het is ze niet gelukt om aan concurrentie te ontsnappen.’
Het aanbidden van marktwerking gebeurt slechts voor de bühne; het is de varkenskop die Jack in Lord of the Flies op een stok zet om de jongens angst in te boezemen. Het beest lijkt tot leven te komen als de vliegen eruit kruipen, maar dat is slechts een illusie. Het echte streven van neoliberalen is het vormen van oligopolies en monopolies. De overheid is daarbij vaak een bondgenoot. Ze jaagt de markt helemaal niet aan, maar houdt oligopolies van too big to fail-bedrijven overeind, ten koste van gezonde concurrentie. Kunnen kiezen tussen enkele grote zorgverzekeraars of tussen vier identieke banken, is geen vrije markt. Dat is de schijn van marktwerking, waardoor een paar grote bedrijven winst kunnen maken ten nadele van een dienstbare zorgverlening en een dito bankensector.

Globalisering en handelspolitiek
Bregman verwacht dat de coronacrisis – in tegenstelling tot de kredietcrisis van 2008 – het moment is waarop het lukt om ‘radicale ideeën naar het centrum van de macht te brengen’. Maar is dat werkelijk zo?
Neem deze woorden van minister Kaag, op 5 mei: ‘Globalisering heeft kwetsbaarheden en risico’s. Die onderken ik ten volle.’ Ze doelt op de snelle verspreiding van het virus door het internationale vliegverkeer, maar ook op de globale productieketens, met minimale voorraden en just in time delivery waardoor tests, mondkapjes en beademingsapparatuur schaars beschikbaar waren. Onze afhankelijkheid van enkele oligopolisten stond een snelle opschaling van de zorgcapaciteit in de weg, omdat een handjevol producenten de vraag niet meer aankon.
Kaag trekt daar echter geen lering uit: ‘Maar ik verzet me tegen stemmen die zich keren tegen internationale samenwerking en handel en die wijzen naar het virus om te bepleiten wat ze altijd al bepleitten: meer nationalisme, autarkie en protectionisme. Dat is mij te gemakkelijk.’
Shell en Heineken beloofden ontwikkelingslanden gouden bergen, maar brachten vaak uitbuiting en verwoesting van de natuur
Ze zet nationalisme en autarkie neer als de donkere tegenhangers van globalisering, internationale samenwerking en handel. In werkelijkheid buitten opeenvolgende kabinetten nationalistisch sentiment al decennialang uit om hun handelspolitiek door te drukken. Bedrijven als Shell en Heineken spanden de Nederlandse overheid meermaals voor hun karretje om in ontwikkelingslanden projecten binnen te slepen. Ze beloofden de lokale bevolkingen gouden bergen, maar brachten vaak uitbuiting en verwoesting van de natuur.
Een koninklijke titel in de bedrijfsnaam draagt bij aan het Oranjegevoel. Cora van Nieuwenhuizen, minister van Infrastructuur, zette de KLM neer als ‘onze blauwe trots’ om zo de miljardengaranties verteerbaar te maken voor het Nederlandse volk. Maar van ‘nationale trots’ is vanuit die multinationals zelf weinig te merken. Ze hebben vaak meerdere nationaliteiten en verplaatsen hun hoofdkantoren zonder blikken of blozen. Een bedrijf als Shell is net zo Brits als Nederlands en gaf de afgelopen jaren meer uit aan het omkopen van corrupte politici in Nigeria dan het hier vennootschapsbelasting betaalde.
‘Je overtreedt de regels’
De pandemie zou de terugkeer naar meer lokale economieën en productieketens kunnen stimuleren. Maar zelfs als een toekomstige minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking zou breken met het beleid van Kaag en haar voorgangers, wordt dat een lastige klus. De Brusselse lobbywaakhond Corporate Europe Observatory publiceerde op 18 mei een rapport over de advocatenkantoren die al klaarstaan om namens internationale investeerders te procederen tegen de coronamaatregelen die overheden nu nemen.
Dat doen deze juristen via zogenoemde tribunalen voor investor-state dispute settlement (ISDS): supranationale rechtbanken die multinationals en hun investeerders de mogelijkheid geven grote sommen geld te eisen wanneer een overheid hun belangen schaadt.
‘De regels zijn het enige wat we hebben!’
Maar is dat ook zo als de regels niet meer in dienst staan van de bevolking?
Maatregelen die bijvoorbeeld leiden tot hogere belastingen voor multinationals, tot lagere subsidies, tot belemmeringen voor de export, of tot beïnvloeding van prijzen, kunnen via een ISDS worden aangevochten. Ook beleid dat medische goederen of farmaceutische receptuur beschikbaar moet maken, kan uitmonden in claims van multinationals die menen dat hun belangen in het geding zijn.
Dat gebeurt ook al. Omdat betere hygiëne en zoiets simpels als handen wassen virusverspreiding tegengaan, besloot de regering van El Salvador dat families met covid-19 hun waterrekening enkele maanden niet hoeven te betalen. Om de kosten voor de armsten te drukken, hoeven mensen in Peru tijdelijk geen tol te betalen op de wegen. Terwijl overheden zo trachten de allerzwaksten te ontlasten en hun economie op de rails te houden, zijn de buitenlandse investeerders in geprivatiseerde waterbedrijven en de eigenaren van tolwegen nu al schadeclaims aan het voorbereiden – de belastingbetalers in die landen kunnen straks opdraaien voor de rekening.
Kapitaal vermenigvuldigt zich als een virus
En inwoners van opkomende economieën hebben het al zwaar. De ingezakte grondstofprijzen en de stilgevallen toeristenindustrie raken de minder ontwikkelde landen onevenredig hard. Op Aruba, Curaçao en Sint Maarten, onderdelen van het Koninkrijk der Nederlanden, hebben mensen honger. In India verloren 112 miljoen mensen hun inkomstenbron.
Juist landen in ontwikkeling lijden onder de krachten van het externe grote geld
Daar komt bij dat juist landen in ontwikkeling lijden onder de krachten van het externe grote geld. Kapitaal kan zich vrijuit over de wereld verplaatsen en gedraagt zich daarbij eigenlijk net als een virus. Om zich te ‘vermenigvuldigen’ gaat geld op zoek naar de goedkoopste arbeid. Het wordt geïnvesteerd op plekken waar ‘belemmeringen’ voor winstmaximalisatie, zoals sociale structuren om werknemers te beschermen, niet bestaan. Geld vermeerdert zich via moderne vormen van slavernij – met werknemers die 80 uur per week op de fabrieksvloer staan en als middeleeuwse horigen in naastgelegen containers leven. De investeerder wordt rijk; jammer dan voor de werknemer die al zijn energie opbrandt. Zodra er niets meer te halen valt, wordt hij rücksichtslos aan zijn lot overgelaten. In respons op de coronacrisis trokken internationale beleggers alleen al in maart een recordbedrag van 83 miljard dollar terug uit opkomende markten, juist nu ze daar het geld zo hard nodig hebben.
De werknemer delft het onderspit
Voormalig hedgefonds-trader Jonathan Tepper verwoordt het in zijn boek The myth of capitalism (2019) als volgt: ‘Zolang de vruchten van de economie niet worden gedeeld met de mensen die de arbeid leveren, gaan de opbrengsten van de markt alleen naar ceo’s, managers en de allerrijksten.’ Dat gebeurt niet alleen in ontwikkelingslanden maar ook in de VS, Europa en Nederland: waar het kapitaal vertrekt sluiten fabrieken, vallen massaontslagen en worden de sociale bescherming en onderhandelingspositie van de werknemer afgebroken. Onderzoek van McKinsey toont dat het aandeel van het wereldwijde bbp dat wordt uitbetaald in salarissen sinds 1980 afneemt.
De hardste klappen vallen bij de groep die ook al voor de crisis in de meest onzekere omstandigheden verkeerde. Flexwerkers en zzp’ers die als gevolg van de lockdown thuiszitten, kunnen slechts rekenen op een versnelde bijstandsuitkering van maximaal 1500 euro per maand. Daarbij geldt dan ook nog een inkomenscheck: als je partner genoeg verdient, krijg je niks. Dat vormt een flink contrast met de NOW-regeling voor bedrijven. Die vergoedt 90 procent van de salarissen van vaste werknemers, inclusief vakantiegeld en pensioen, tot 9500 euro per maand. En die steun is dan weer niet conditioneel aan een inkomenscheck.
Nadat de SP en de Christenunie hem vroegen om ‘uitbuiting, slechte arbeidsomstandigheden en erbarmelijke huisvesting van arbeidsmigranten tegen te gaan,’ antwoordde minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op 4 mei: ‘Iedere vorm van protectie, afscherming van nationale markten of bescherming van nationale ondernemingen is zeer schadelijk voor Nederland.’ Aan het vrije verkeer van kapitaal, goederen en personen wordt niet getornd, ook niet als dat deplorabele werkomstandigheden oplevert. Intussen woedde het coronavirus in de busjes die arbeidsmigranten uit Oost-Europa elke dag – hutjemutje – naar Nederlandse vleesbedrijven brengen. Net als in Lord of the Flies wordt de stem van littleuns (de kleintjes) niet gehoord. Ze zijn overgeleverd aan de gratie van de biguns (de groten).
Het kabinet sorteert niet voor op innovatie, hervorming en ondernemerschap, maar op het in stand houden van de status quo
De onwil om structurele veranderingen door te voeren, is een gevolg van een afweging. Van een balans waarop het belang van het internationale handelsverkeer en het overleven van bedrijven zwaarder wegen dan het welzijn van werknemers. Koolmees schrapt in het tweede steunpakket de ontslagboete. De overheid blijft 90 procent van de salarissen doorbetalen, ook aan bedrijven die ondertussen andere medewerkers eruit gooien. Op zich is die insteek verdedigbaar. Sommige ondernemingen zullen na corona niet meer in hun oude vorm verder kunnen gaan omdat de wereld is veranderd. Hervormingen en ontslagrondes zijn volgens het innovatieprincipe van creatieve destructie onvermijdelijk.
Maar de keuzes van Koolmees tonen dat het kabinet niet voorsorteert op innovatie, hervorming en ondernemerschap, maar op het in stand houden van de status quo. De NOW-regeling is gericht op loonkosten. Het kabinet deed aanvankelijk nauwelijks wat om de doorgaande, vaste lasten van kleine ondernemers te verzachten. Horecabedrijven, starters, groei- en seizoensbedrijven krijgen bovendien vaak veel minder dan 90 procent van hun loonkosten vergoed. Maar de grote scheepsbouwer Royal IHC, die ook voor corona al problemen had, en de KLM, die juist rijp is voor structurele hervormingen, ontvangen bovenop de NOW nog aanvullende steun.
Een steeds groter deel van de werknemers zal hun onderhandelingspositie en arbeidsvoorwaarden verder verschraald zien worden
De biguns delen de lakens uit, en de enigen die de coronacrisis echt aangrijpen om te veranderen zijn de allergrootste techbedrijven. Amazon doet nu goede zaken. Jeff Bezos is vastbesloten om de marge over de last mile, de verdienste over de laatste stap naar de klant die voorheen voor de middenstander was, ook in de toekomst op de bankrekening van Amazon bij te schrijven.
Twitter en Facebook kondigden aan dat thuiswerken en videoconferenties het nieuwe normaal zijn. Het sluiten van kantoren bespaart kosten. Dat klinkt in eerste instantie misschien best aardig: minder reizen, minder CO2-uitstoot, minder files. Maar elke dag wasdag, en elke dag alleen zijn op je zolderkamertje, is een stuk minder rooskleurig wanneer op kantoor samenwerken met collega’s niet meer kan.
Een steeds groter deel van de werknemers zal zijn onderhandelingspositie en arbeidsvoorwaarden verder verschraald zien worden. Precies zoals het chauffeurs, maaltijdbezorgers en schoonmakers van platformbedrijven als Uber en Deliveroo eerder verging. Zij hebben in deze crisis geen zekerheden om op terug te vallen. Uber ontsloeg inmiddels 3500 mensen: heel efficiënt, met een online Zoom-gesprek van een paar minuten.
Taxes, taxes, taxes
Bregman put voor zijn essay over het neoliberalisme uit het werk van de economen Thomas Piketty, Branko Milanović en Gabriel Zucman, die alle drie aantonen dat de ongelijkheid zowel binnen als tussen landen de afgelopen jaren enorm is toegenomen. Bregmans oplossing: ‘Voer een jaarlijkse, progressieve belasting op vermogen in voor alle multimiljonairs.’
Inhoudelijk valt er weinig op af te dingen. Herverdeling van extreem grote vermogens zou goed zijn voor de economie. Rijken geven een veel kleiner deel van hun geld uit aan goederen en diensten die voor anderen banen en inkomen creëren. Michael Pettis, hoogleraar finance aan de Universiteit van Peking en Matthew C. Klein, economieredacteur bij Barrons,berekenden dat de 90 procent van de huishoudens die het minste verdient minder dan 5 procent opzij kan zetten, terwijl de 1 procent die het meest verdient 40 procent van het inkomen spaart. Je kunt tenslotte maar zoveel miljoenen per jaar spenderen aan champagne drinken op je zeiljacht.
De belangrijkste belastingverhoging van dit kabinet was die op voedingsmiddelen, boeken en water
‘Taxes, taxes, taxes’ roepen is makkelijker dan ze invoeren. Bregman meldde dat hij het geld dat hij met de filmrechten verdient, weggeeft aan de Tongaanse gemeenschap van zijn hoofdrolspelers. Maar dat soort vrijgevigheid is niet de maatstaf. De rijke machthebbers van nu staan net zo min te trappelen om hun vermogen af te staan als de hertogen en graven van weleer. De belangrijkste belastingverhoging van dit kabinet was die op voedingsmiddelen, boeken en water. Verlaging van de winstbelasting staat nog steeds op de agenda, en als het niet zo enorm veel weerstand had opgeroepen, was de dividendbelasting allang afgeschaft.
Daarbij komt dat hogere belastingtarieven niet automatisch ook het systeem veranderen. Ongeremde globalisering en financialisering hebben een onevenwichtige wereld gecreëerd. De initiële welvaartsverdeling tussen arbeid en kapitaal is steeds schever gegroeid. Alleen een herverdeling pakt het probleem van de primaire disbalans in inkomens niet aan, en in dat geval blijft het dweilen met de kraan open. Er is dus meer nodig.
Consumeren op de pof
‘De rijksten op aarde en de bedrijven die zij controleren hebben hun deel van het globale inkomen vergroot ten koste van alle anderen,’ schrijven Pettis en Klein. Ze leggen uit hoe de klasse van kapitaalbezitters – voor eigen gewin – de verschillen tussen export- en importlanden tot enorme hoogte liet oplopen. Dat is in de eerste plaats funest voor landen met grote handelstekorten, zoals Spanje en Griekenland. Die kampten al voor corona met een hoge werkloosheid, van respectievelijk 14 en 16,5 procent.
Exportland Nederland had juist een hele lage werkloosheid: 3 procent in 2020. Maar zelfs met dat recordcijfer staat het besteedbaar inkomen van huishoudens al meer dan 40 jaar stil. De opbrengsten gingen niet naar de littleuns maar werden door de kapitaalbezitters afgeroomd. Eind jaren tachtig spaarden huishoudens nog volop, maar vanaf 2000 kwamen de handelsoverschotten bijna volledig terecht op de rekeningen van multinationals in plaats van in de spaarpot van de burger.
Maar als de rijken slechts een klein deel van hun geld voor consumptie gebruiken, en de gemiddelde burger zijn inkomen niet zag stijgen, wie kocht dan die Duitse auto’s en Nederlandse tomaten en bieflappen? En nog belangrijker: met welk geld? Onze economie is immers consumptiegedreven. Valt de vraag weg, dan rotten producten in de magazijnen, gaan bedrijven failliet, raken mensen hun baan kwijt, en verliezen ook de bezittingen van de rijken – aandelen en obligaties – hun waarde.
‘Terwijl geld vrijwel gratis is voor wie kredietwaardig is, is het niet beschikbaar voor mensen zonder geld’
De rijken leenden daarom hun geld uit aan bedrijven, individuen en staten en hielden zo de vraag en de economie op de been. Tegelijkertijd veroorzaakte dat een enorm probleem: hoge schulden. De wereldwijde schuldenberg is het afgelopen decennium gegroeid tot ruim 250 biljoen dollar, ruim 320 procent van het wereldwijde bbp. We hebben met zijn allen dus ruim 3 keer zoveel geleend als we in een jaar produceren.
Hoge schulden verergeren het ongelijkheidsprobleem. In Nederland staat een half miljoen huishoudens diep in het rood. Er ontstond een schuldenindustrie die de problemen nog groter maakt. Hoe meer schuld, hoe hoger de rente die je betaalt. En hoe hoger de rente, hoe meer er van het inkomen wegvloeit naar de kredietverstrekkers, waardoor er nog meer geleend moet worden om de consumptiemaatschappij draaiende te houden.
De Amerikaanse miljardair Ray Dalio zei het eind vorig jaar treffend: ‘Terwijl geld zo goed als gratis is voor degenen met geld en kredietwaardigheid, is het niet beschikbaar voor mensen zonder geld. En dat vergroot de kloof tussen arm en rijk, zorgt voor ongelijke kansen en politieke spanningen.’
Deze vicieuze cirkel ligt ook ten grondslag aan de oplopende spanningen tussen Europese naties. Werknemers in exportlanden als Nederland en Duitsland hebben het idee dat ze werken voor de consumptie van een verarmend Zuid-Europa, terwijl jonge Spanjaarden en Grieken lijden onder publieke bezuinigingen en een uitzichtloze arbeidsmarkt. Nederlanders, Duitsers, Spanjaarden en Grieken zijn slachtoffer van hetzelfde mechanisme, maar dat is een stuk minder zichtbaar: over de kapitaalstromen achter internationale handel en over de rol van schuld wordt nauwelijks gepraat in de politiek, in het journaal of in talkshows.
Het verstoorde evenwicht tussen risico en beloning
Corona legt bloot hoezeer het evenwicht tussen het incasseren van risicopremies en het daadwerkelijk dragen van risico uit balans is – op alle niveaus. Omdat een deel van de economie stilligt, droogden de inkomsten van talloze bedrijven op. Op last van de regering zijn de banken eventjes coulant met uitstel van aflossing en rente, maar uiteindelijk moeten ondernemers de rentebetalingen over hun schuld alsnog voldoen.
De allerzwaksten kregen ook een doekje voor het bloeden: de banken verlaagden de rente op roodstaan van 14 naar 10 procent
De allerzwaksten kregen ook een soort van doekje voor het bloeden. De banken verlaagden de rente op roodstaan van 14 naar 10 procent, nadat Rabo-ceo Wiebe Draijer op 29 maart bij Buitenhof stamelend moest toegeven dat 14 procent toch wel erg hoog is. Hoekstra voert dezelfde symboolpolitiek. Op 19 mei verlaagde hij de wettelijke maximumrente voor kopen op afbetaling eveneens van 14 naar 10 procent: ‘Als je een kapotte koelkast of wasmachine moet vervangen, kun je tegen iets minder zware lasten geld lenen.’ De littleuns krijgen kruimels toebedeeld.
Corona maakt eens te meer duidelijk bij wie de loyaliteit van de machthebbers echt ligt: de Europese Centrale Bank creëert nu elke maand 7 miljard nieuwe euro’s om tegen bodemtarieven (soms zelfs onder de 1 procent rente) uit te lenen aan multinationals. Ook de ‘politiek onafhankelijke’ centrale bank van Amerika heeft ‘op eigen houtje’ de geldpers aangezet om de financiële markten te ondersteunen. Terwijl in de VS 35 miljoen ontslagen werknemers een werkloosheidsuitkering hebben aangevraagd, bereikte de Amerikaanse aandelenbeursindex Nasdaq100, met techbedrijven als Amazon, Google en Facebook, zijn hoogste koers aller tijden. In Nederland is het iets minder extreem, maar ook de stand van de AEX, boven de 540 punten, doet niet vermoeden dat we aan de vooravond staan van de grootste crisis van de eeuw.
De financiële markten zijn losgeslagen van de realiteit.
‘De regels zijn het enige wat we hebben!’
Maar wat nou als de regels van het kapitalisme alleen gelden als er wordt verdiend, en niet wanneer kapitaalbezitters hun verlies moeten nemen?
De coronacrisis creëert geen nieuw type altruïstisch mens en maakt evenmin een einde aan de ongelijkheid
‘Als je bedenkt dat mensen boos waren over het redden van banken waar ceo’s 50 miljoen dollar per jaar verdienden, wat denk je dan dat ze ervan vinden wanneer private-equitybedrijven worden gered waar ceo’s 500 miljoen dollar per jaar verdienen?’ Die vraag stelde de Amerikaanse ex-bankier en auteur Nomi Prins op 10 april op Twitter. Anderhalve maand later is die woede in de VS tot uitbarsting gekomen. Auto’s staan in brand en warenhuizen worden geplunderd.
‘De gebouwen branden niet alleen voor George Floyd,’ zegt activiste Tamika Mallory in een krachtige speech. ‘Genoeg is genoeg. Wij zijn niet verantwoordelijk voor de geestesziekte die ons is aangedaan door de Amerikaanse regering, haar instituties en de mensen op posities met macht. Ik geef er godverdomme niks om dat Target [een grote Amerikaanse winkelketen, red.] in de fik staat. Target zou samen met ons de straat op moeten gaan om te strijden voor de gerechtigheid die wij verdienen.’ Mallory herinnert ons fijntjes aan een ander waargebeurd verhaal: ‘Plunderen is wat jullie doen. Wij hebben het van jullie geleerd. Wij hebben geweld van jullie geleerd!’
Verhalen over samenwerkende kinderen zijn inspirerend, maar de echte wereld is geen onbewoond eiland. Dat ‘rondslingerende ideeën’ tot verandering leiden zodra we een positiever mensbeeld omarmen, is wensdenken. De coronacrisis creëert geen nieuw type altruïstisch mens en ze maakt evenmin een einde aan de ongelijkheid. Multinationals zullen voor de bühne meespelen met mooie pr-campagnes over mensenrechten en duurzaamheid, zolang ze maar door de crisis komen en hun belasting laag blijft. Premier Rutte verwelkomt het imago van ‘volksleider’ dat hem dankzij de crisis komt aanwaaien; in de peilingen stijgt bigun VVD naar 40 tot 46 zetels.
Laat Lord of Flies vooral een waarschuwing zijn. Een alarmerende herinnering aan de verschrikkelijke dingen waartoe mensen in staat zijn als ze hun machtspositie willen behouden. Er zijn vreedzame leiders zoals Ralph, en agressieve aanvoerders als Jack. Ook echte mensen hebben twee kanten: ze kunnen samenwerken, maar ook gewelddadig zijn. Wie verandering nastreeft, ontkent niet een van die twee kanten, maar komt in actie om transformatie af te dwingen. Tamika Mallory zegt het aan het eind van haar speech zo: ‘Geweld is wat wij van jullie hebben geleerd. Als jullie willen dat wij het beter doen, doe het dan zelf beter.’
183 Bijdragen
Niek Jansen 9
Goed nieuws is dat de Tweede Kamer het neoliberale vrijhandelsverdrag Mercosur met Z.Amerikaanse landen, waarin Brazililië een centrale rol vervult heeft afgestemd.
Temidden van al dat coronanieuws krijgt deze belangrijke beslissing te weinig aandacht, waardoor het kabinet wordt treuggefloten en nu moet gaan uitleggen aan de EU dat Nederland niet mee wilt doen. Ben benieuwd welke truc Rutte nu weer uithaalt om toch zijn zin door te drijven zoals indertijd met zijn inlegvelletje ivm het Associatieverdrag met Oekraïne, dat in een referendum werd afgestemd.
Ook joop maakt melding van het afstemmen van het Mercosur verdrag:
https://joop.bnnvara.nl/nieuws/kamer-veegt-omstreden-mercosur-handelsverdrag-van-tafel
D66 was voor Mercosur, wat niet verwonderlijk is gezien de inzet van Sigid Kaag om het Ceta vrijhandelsverdrag er door te krijgen en haar steun aan het omstreden Corredor-Norte project in hartje Amazone, waar tbv de sojaindustrie havens en (spoor)wegen worden aangelegd ten koste van veel houtkap en onteigening van Indiaanse gronden.
Onnodig vind ik het dan ook dat Thomas Bollen in zijn artikel aandacht besteedt aan haar mooie maar vooral hypocriete bewoordingen over de voordelen van globalisering ook al stelt hij daar zelf vragen bij.
En met de ‘cherry picking’ methodiek die Rutger Bregmans hanteert is het even makkelijk om een boek te schrijven: ‘De meeste mensen deugen niet’. Zijn optreden in Davos en bij Fox news blijft hoe dan ook bewonderenswaardig.
Spannend blijft de stemming in de Eerste Kamer over het CETA verdrag, waar de PvdA dreigt overstag te gaan naar de ja stemmers.
Elmar Otter 6
Niek JansenNiek Jansen 9
Elmar OtterHet is een moraliserend begrip, dat door iedereen naar eigen inzicht en idee kan geïnterpreteerd worden, ook afhankelijk van de 'tijdgeest' en politieke omstandigheden.
Willem de Vroomen 4
Niek JansenMartien van Dongen 4
Voor mij is het geschreven vanuit passie en liefde voor het leven.
Marc Fahrner 7
Martien van DongenWillem de Vroomen 4
Marc FahrnerDe georganiseerde werkende klassen zullen de strijd met de heersende klassen moeten aangaan voor een rechtvaardige, democratische en sociale samenleving. Van groot belang is daarbij het bewustzijn te bevorderen bij de werkende klassen te behoren: klassen-bewustzijn. Algemeen gezegd onderscheiden we ook in het tegenwoordige kapitalisme twee belangrijke groepen mensen: klassen. De ene groep bezit het vermogen arbeidskracht te verkopen, de andere groep heeft de productie-middelen in bezit en heeft het vermogen arbeidskracht te kopen. Productiemiddelen zijn niet alleen fabrieken en gebouwen met machines en grondstoffen, maar ook de middelen van banken, verzekeringen, ziekenhuizen, onderwijsorganisaties en winkelbedrijven.
Werkende klassen: alle werkende mensen die voor hun levensonderhoud aangewezen zijn op hun arbeidskracht, of dat nu hoofd- of handarbeid is. Niet alleen werknemers in fabrieken, maar ook in bouw, schoonmaak, transport en openbaar vervoer. Daarnaast administratieve medewerkers in bedrijven en instellingen, bij banken, verzekeringen en de overheid. En mensen die werken in onderwijs, zorg of winkelbedrijf.
Heersende klassen: grootaandeelhouders, financiers en eigenaren van grote, vaak internationaal georganiseerde ondernemingen, met de in hun dienst werkende commissarissen, directies, besturen en managers. En de zich met de heersende klassen identificerende elites van kunstenaars, politici, hoge militairen, hoge leidinggevende politiefunctionarissen, duur betaalde financiële, juridische, economische en technische specialisten.
Ook in de tijd van Marx was er geen sprake van een simpele tweedeling tussen arbeiders en kapitalisten. Maar de strijd tussen de twee belangrijkste klassen was toen en is ook nu van grote betekenis. Die strijd maakt het mogelijk het tij te keren.
Niek Jansen 9
Willem de VroomenErik Meesters 2
r. ansems 2
Erik MeestersErik Meesters 2
r. ansemsr. ansems 2
Erik MeestersMarco Fredriks 4
r. ansemsr. ansems 2
Marco FredriksPaul Sporken 10
Erik MeestersDe enige andere partijen die daar bij in de buurt komen zijn de SP maar die is veel linkser gekleurd dan de PvdD, en in mindere mate de Christenunie.
Jan Riemens 2
Paul SporkenPaul Sporken 10
Jan RiemensRobert Schipperhein 3
Erik MeestersWe zouden allemaal onze best kunnen (blijven) doen binnen onze eigen invloedsfeer juist te handelen en gewenst gedrag van de mensen en bedrijven om ons heen te belonen (stemmen op hardwerkende nummer X op de kieslijst, bewust consumeren, eerlijk zakendoen met de mensen om je heen)
Erik Meesters 2
Robert SchipperheinLouisa Slory
Robert SchipperheinWillem de Vroomen 4
Erik MeestersMartin van den Broek 4
Geen best stuk in de categorie "één dwaas kan in een paar minuten meer beweren en veronderstellen dan 1000 wijzen kunnen tegenspreken".
Het verschil tussen ons is 40 jaren praktijk ervaring buiten Nederland in een keiharde omgeving..
Dat de scheidsmuur tussen links idealisme en moorddadig najagen van deze 'idealen' flinterdun is hebben lieden als Lenin, Pol Pot, Mao en talloze anderen voorbije eeuw bewezen en is 'as we speak' aan de hand in de VS.
'Idealisten' als Bregman zijn de pest voor sociale Evolutie.., achter zijn predikingen en sermoenen schuilt de bloedige Revolutie..
Die Hij en de Zijnen dan vervolgens wel weer gewelddadig in 'goede banen' zal leiden..
De Robespierre van deze tijd w.m.b.
Eh.., of misschien de wat minder gewelddadige Marat..
Thomas Bollen 7
Martin van den BroekAls u door uw 40 jaar extra 'praktijkervaring' de feitelijke onderbouwing van de huidige situatie niet op waarde kan schatten, en ook niets meer wil horen over hoopvolle alternatieven, dan vraag ik me vooral af: wat heeft u in die 40 jaar allemaal gedaan?
Joram Dongus
Thomas BollenIk denk dat je zonder positief mensbeeld niet de verandering kunt krijgen in het systeem die je aangeeft te willen zien. Zonder vertrouwen tussen the little ones zullen the big ones dominant blijven. Ik denk ook niet dat Bregman en Golding hun visies mutually exclusive zijn, beide observaties zijn waar in bepaalde situaties. Dat beschrijft Bregman ook in “de meeste mensen deugen, omdat we elkaar juist vertrouwen, zelfs the big ones. En dat is ook het probleem. Je zou kunnen stellen dat de rellen in de VS dus juist the littles ones zijn die door te vertrouwen in elkaar nu hun rechten kwaadschiks opeisen.
Wat ik mis in je stuk hoe je het systeem wilt veranderen. Menig VVDer zal toegeven dat het systeem niet perfect is, en dus jou constateringen zal onderschrijven. De vraag is dus of je tot een ander systeem komt door enkel aan te geven wat niet goed is, zonder concrete alternatieven aan te bieden.
Gezien links de afgelopen 50 jaar geen nieuw antwoord heeft het op neo-liberalisme (I.e. Friedman en Hayek Mont Pellerin society, dus niet liberalism à la Keynes, wat je foutief neo-liberalisme noemt), blijft de vraag dus hoe je dit systeem kunt veranderen? Tot nu toe heeft het probleem beschrijven weinig uitgemaakt (Club van Rome).
R. Eman 8
Joram DongusHierop inhakend heb ik laatst een alleraardigst interview gezien met professor Bas van Bavel:
https://youtu.be/Yi1Fm5eFx34
Niet alleen legt hij uit waarom het verschil in arm en rijk vanwege Corona alleen maar groter zal worden. Tevens duidt hij op de gelijkwaardiger verdeling als gevolg van corporaties in het verleden. Echter is het uitgangspunt nu niet in het voordeel om dat te bewerkstelligen.
Ed Raket 6
R. EmanThomas Bollen 7
R. EmanWim Verver 5
Thomas BollenEr zal wel een een reden te bedenken zijn die het voorgaande onderuit haalt, daarom Thomas graag je commentaar.
Jan Ooms 10
Thomas Bollenj.a. karman 5
Thomas BollenMartin van den Broek 4
Thomas Bollen=Tussen 1975 en 2005 voortdurend gewerkt en gewoond in oostelijk Europa.
= Na 1990 in 7 verschillende landen zakelijke operaties opgericht, personeel geworven en leiding aan gegeven.
= verschillende revoltes ter plaatse en op de dag zelf meegemaakt en enkele hoofdrol spelers persoonlijk gekend. Ook de verkeerden.
= Lid van de Business Advisory Council voor Z/O Europa geweest.
= de ineenstorting van een slecht functionerend sociaal/economisch 'systeem' zien gebeuren, hebzuchtigen en criminelen met het 'ideaal' van een betere wereld aan de haal zien gaan.
= Door opportunistische carrière politici de fantastische EEG in de totale mislukkingen die EU en EMU heten zien veranderen..
= Vele kennissen en vrienden door geweld verloren
Enfin.., ect.., ect..
Feitelijke situatie is mij terdege bekend Thomas.., wat mij zorgen baart zijn de interpretaties van die 'feiten', wat verzwegen wordt en de halve waarheden.
Sociaal economisch idealisme zonder duidelijke uitgangspunten gebaseerd op het 'goede in de mens' volgens Bregman bestaat in mijn ervaringswereld niet..
Elke afgedwongen actie tot verandering roept reactieve krachten op..
Betweterigheid ís geen Wijsheid..
Martin van den Broek 4
Thomas Bollendat de neoliberale wereld economie een uiterst gevaarlijk kaartenhuis is gebouwd op onrecht en een gigantische schuldenberg hoeft allang geen betoog meer Thomas.
Ik ken geen enkele economische 'school' of theoreticus die hier nog een alomvattend beeld van heeft.
Precies dat maakt de 'feitelijke situatie' zo ex- zo je wil implosief..
Een totaal ontspoorde sociaal economische 'orde' was ook wat er in de USSR aan de hand was..
Terwijl idealisten tobden over verandering en verbetering ging het 'slechte' in de mens er, met veel geweld, met zowel de macht als het geld van door..
O.a. een verbitterde Gorbatchov achterlatend..
Titus Gorissen-Appel 1
Thomas BollenMartin van den Broek 4
Titus Gorissen-AppelRechtvaardig heeft geen eenduidige betekenis...
Martin van den Broek 4
Thomas Bollenverduidelijkt een beetje mijn ergernis over wat, naar mijn oordeel, een prima artikel had kúnnen zijn.
In de Antifa beweging zitten veel aanhangers van 'creatieve destructie', soort van Feniks principe.
Dat voor geleidelijke verandering aangemeten hervorming, politieke wil en doorzettingsvermogen vereist is willen zij en veel van hun stille aanhangers niet horen.
Want dat vereist politieke instrumentmakers en geen slopers voor nieuwbouw..
Het vereist ook diep besef dat een bevredigende en eenvoudige oplossing niet bestaat, dat onrecht in hoge mate perceptueel is, dat tegenvallers en teleurstelling onvermijdelijk zijn.
Dat evolutionair Leven (survival of the fittest) afzien is en maar matig genieten.., terwijl m.n. de laatste 2 generaties in het Westen daar nu geheel anders over denken.., vooral Rechten hebben..
Sektarische denkers als Bregman hameren te veel op maatschappelijke omvorming met het goede in de mens als leidraad, daarmee flirt hij met Antifa ideeën en Thomas lijkt daar gevoelig voor te zijn..
En ja.., in dat simplistisch z/w verhaaltje zou ik Jack variant kunnen zijn.. , regels moeten niet dogmatisch maar flexibel zijn in de wetenschap dat de hebzuchtige mens ónveranderlijk is en handhaven van starre dogma's beperkingen heeft en volledig ongewenst middelen oproept
Met ultimo KGB, Rode Jeugd, Stasi, Securitate, Sigurimi, UDBA e.a. als sociaal/politieke watchdogs..
(disclaimer: ik jaag niet en sla geen mensen)
Louisa Slory
Thomas BollenHans van Swoll 5
Louisa Sloryhttps://nl.m.wikipedia.org/wiki/El_(lengtemaat)#:~:text=Een%20el%20is%20een%20oude,)%20circa%2069%2C4%20cm.
Rudolf Westra 1
Thomas BollenMichiel van der Haagen
Martin van den BroekMartin van den Broek 4
Michiel van der HaagenVoor u een duidelijke zaak, voor anderen helaas ook...
R. Eman 8
Martin van den BroekVraag is of die keuze er nog is.
Martin van den Broek 4
R. EmanIn de Antifa beweging zitten veel aanhangers van 'creatieve destructie', soort van Feniks principe.
Dat voor geleidelijke verandering aangemeten hervorming, politieke wil en doorzettingsvermogen vereist is willen zij en veel van hun stille aanhangers niet horen.
Want dat vereist politieke instrumentmakers en geen slopers voor nieuwbouw..
Het vereist diep besef dat een bevredigende en eenvoudige oplossing niet bestaat, dat onrecht in hoge mate perceptueel is, dat tegenvallers en teleurstelling onvermijdelijk zijn.
Dat evolutionair Leven (survival of the fittest) afzien is en maar matig genieten.., terwijl m.n. de laatste 2 generaties in het Westen daar nu geheel anders over denken.., vooral Rechten hebben..
Sektarische denkers als Bregman hameren te veel op maatschappelijke omvorming met het goede in de mens als leidraad en Thomas lijkt daar gevoelig voor te zijn..
En ja.., in dat simplistisch z/w verhaaltje zou ik Jack variant kunnen zijn.. , regels moeten niet dogmatisch maar flexibel zijn in de wetenschap dat de hebzuchtige mens onveranderlijk is en handhaven van starre dogma's beperkingen heeft en volledig ongewenst middelen inzet.
Met ultimo KGB, Rode Jeugd, Stasi, Securitate, Sigurimi, UDBA e.a. als sociale watchdogs..
(disclaimer: ik jaag niet en sla geen mensen)
Marc Fahrner 7
Martin van den BroekJan Ooms 10
Marc FahrnerMartien van Dongen 4
Martin van den BroekGJ van Vorst 2
Martien van DongenElk levend mens bloedt als je er een gat in maakt dat er by design niet hoort.
Handel daar naar.
Als je jezelf eerst verandert, je perspectief op de ander, je perspectief op wat er om je heen gebeurt, dán zal er verandering komen. Je kunt een ander niet veranderen, het zit in JOU.
Protesteren is een poging om anderen te veranderen, niet jezelf. Protesteren tegen politiegeweld is zinloos omdat het niet de oorzaak van het geweld adresseert maar een resultaat ervan. Als je de oorzaak niet wegneemt, zal het resultaat blijven terugkeren. Lange weg, maar onvermijdelijk anders blijven met onderscheid en oneerlijkheid opgescheept....
Jan Ooms 10
Martin van den BroekCo Stuifbergen 5
Martin van den BroekHet is fijn dat iemand met "40 jaren praktijk ervaring buiten Nederland" een bijdrage levert.
Kunt u vermelden waaruit deze ervaring bestaat, en op welke wijze deze ervaring in strijd is met een bewering van Thomas Bollen?
Martin van den Broek 4
Co StuifbergenCo Stuifbergen 5
Martin van den BroekEn u noemt niet 1 bewering van Thomas Bollen die onjuist zou zijn.
Martin van den Broek 4
Co StuifbergenCo Stuifbergen 5
Martin van den BroekU schrijft:
Sociaal economisch idealisme zonder duidelijke uitgangspunten gebaseerd op het 'goede in de mens' volgens Bregman bestaat in mijn ervaringswereld niet..
Dan blijft de vraag op welk punt u het met Thomas Bollen oneens bent.
Martin van den Broek 4
Co StuifbergenStemt mij droevig dat hij een zelfverklaard goeroe als Bregman nodig heeft voor een financieel economische visie op een betere wereld...
Kan weinig waardering voor deze sectarist opbrengen..
Iemand die 'grote ideeën' naar het centrum van de macht wil brengen beschouw ik als potentieel zeer gevaarlijk.
That's all...
PS
Om de diepergaande verschillen van inzicht goed te duiden is dit platform helaas ongeschikt.
Raakt onderwerpen als 'economy of scale' en 'free enterprise' en hoe de wereld haar 9 miljard bewoners b.v. zou kunnen voeden als daar slordig of destructief (op z'n Bregmans) mee wordt omgegaan.
Co Stuifbergen 5
Martin van den BroekThomas brengt genoeg argumenten tegen Bregman's visie.
Co Pater 7
Martin van den Broeken dat met zoveel jaren praktijk ervaring.
Niet veel opgestoken dus.
Gerrit Zeilemaker 6
Martin van den BroekU kiest voor evolutie, maar daar koos die racistische agent niet voor, die koos voor repressie. De repressie en het stille geweld van de evolutie!
Martin van den Broek 4
Gerrit ZeilemakerGerrit Zeilemaker 6
Martin van den BroekMartin van den Broek 4
Gerrit ZeilemakerVermoeiend redeneren..
Gerrit Zeilemaker 6
Martin van den BroekMartin van den Broek 4
Gerrit ZeilemakerWillem de Vroomen 4
Martin van den BroekBen je al zo oud dat je geen idealen meer hebt? Durf je het aan serieus op Thomas te reageren? Daar heeft hij wel recht op. Probeer zijn verhaal intellectueel verantwoord en ter zake kundig te weerleggen.
Martin van den Broek 4
Willem de Vroomenmijn geklets op dit forum is puur reactief, in dit geval op een financieel/economisch 'transitie' artikel in een mix van feiten, theoretische veronderstellingen en halfzachte conclusies.
Uitgebreide diagnose zonder 'behandelplan', tenzij iedereen het 'goede' in zich gaat ontdekken en de Jacks van deze wereld zich bekeren.
Het 'goede' dat ik in 30 jaren transitie ervaring in Oostelijk Europa nog nooit heb zien ontluiken en waar ook Thomas aan schijnt te twijfelen...
Een ideaal proces van geleidelijke transitie gebaseerd op het 'goede' in >7miljard mensen is mijns inziens ondenkbaar.
Idealen zijn persoonsgebonden en inwisselbaar, groepsidealen leiden vaak tot revoltes..
Dat wilde ik laten weten in een flink aantal reacties, zonder in uitgebreide maar wel intellectueel verantwoord en ter zake kundige bespiegelingen te vervallen.
Daar leent dit forum zich niet voor..
Co Pater 7
Martin van den BroekEls West 2
Thomas Bollen 7
Els WestWillem de Vroomen 4
Els WestHerry 1
Dit zou wat mij betreft het startsein moeten zijn voor de invoering van "gratis geld voor iedereen" met andere woorden, de invoering van een structureel onvoorwaardelijk basisinkomen. Dat maakt medewerkers, en vooral degenen die het meest verdienen maar het minste krijgen, onafhankelijker en moeilijker uit te buiten. Als de werkgever te weinig wil betalen kan de werknemers rustig ontslag nemen omdat in basis bed, bad en brood gegarandeerd is vanuit hun basisinkomen. Dit zal ook helpen om de arbeidsmarkt weer tot een echte markt te maken. De werkgever zal beter z'n best moeten doen om de werknemer aan te trekken en te behouden, slecht werk zal beter moeten worden betaald.
Het klinkt simpel omdat het zo simpel is. Er zijn al veel rekensommen gemaakt door https://basisinkomen.nl/ die overwegend een positief resultaat laten zien, toch komt het niet op tafel in de politieke "lord of the flies" arena.
Mijn postcorona vraag is :
Wat zou er moeten gebeuren om deze discussie echt aan de gang te krijgen en stappen te maken met de invoering van een onvoorwaardelijk basisinkomen voor iedereen?
Frans Visser
HerryDorina Hepping 2
Frans VisserFerdi Scholten 5
Frans VisserDe politiek is niet dienstbaar aan de bevolking, maar aan de elite die aan de politieke touwtjes trekt. Het hele verkiezingscircus is een grote poppenkast waarvoor een steeds kleiner deel van de bevolking komt opdraven. En als er al eens een persoon in de politiek terechtkomt die daadwerkelijk voor de burgers op wil komen, dan is dat een probleem en deze persoon wordt dan gewoon "opgeruimd" op de meest geschikte wijze.
Peter Waalkens 7
HerryIn een beschaving heeft iedereen een overlevingsrecht, zelfs zware criminelen met levenslang krijgen voeding, onderdak en ziektekostenverzekering (dus feitelijk een basisinkomen in natura).
Ferdi Scholten 5
Peter WaalkensGeld is de definitie van moderne slavernij. Een machtsmiddel dat zo belangrijk is gemaakt dat iedereen het wil hebben en alles doet om het te krijgen. Degenen die de controle over het geld hebben hoeven er letterlijk niets voor te doen, ze creëren het gewoon uit het niets....
Wilfried Roeleveld 1
HerryHerry, ook veel dank voor je reactie , ik ben het met je eens.
Een simpel idee dat zeer goed kan gaan werken naar mijn overtuiging . Als de meeste neuzen dezelfde kant op staan en er niet teveel gesaboteerd word... zou er zodoende een kwalitatief hoogstaandere samenleving kunnen ontstaan.....voor ieder.
Mijn grisis- / postcorona- vraag zou dezelfde zijn.
Joost Kroeb 1
Wilfried RoeleveldDe werkgever heeft nu al een bepaald minimum qua salaris voor dat de bijstand interessanter wordt. Op het moment dat we hier een basisinkomen aan toevoegen zonder verdere veranderingen (niet noodzakelijk regels) dan verschuif je simpelweg de drempel naar een nieuw niveau waarbij dezelfde dynamiek zich zal afspelen. Dit omdat de prijzen in het huidige kapitalistische model meebewegen met het besteedbaarinkomen van de samenleving . Breng je deze omhoog dmv een basisinkomen dan gaan de prijzen in de markt eveneens omhoog waardoor je in dezelfde situatie beland.
We zijn zo ver uit het zicht verloren dat voor elkaar zorgen met goede verdiensten uit goede arbeid iedereen helpt, dat onze samenleving steeds vaker een winner takes it all mentaliteit creëert, waarbij belastingontwijken en de zwakkere uitpersen een normale bezigheid is geworden waarbij niemand zich afvraagt of diezelfde mensen er nog goed van kunnen leven. Vandaar het Ethieke stuk.
Lost het niet op maar dan gaan hopelijk meer mensen zien dat dit geen houdbaar model is.
Jan Riemens 2
Joost KroebTom Nijbacker 3
HerryMartine Groenendijk 5
Jan Ooms 10
Martine GroenendijkJe hoeft neoliberalistisch handelen niet goed te praten omdat het in oorsprong een andere betekenis had.
De PvdA wordt ook nog steeds links genoemd, maar is dat sinds het aantreden van Wim Kok al niet meer.
Links wordt in NL al gauw vergeleken met extremen als het bewind onder Stalin, Pol Pot, etc. welke natuurlijk dezelfde verschrikkelijke uitwassen zijn als het huidige neoliberalisme t.o.v. haar oorspronkelijke betekenis.
Elmar Otter 6
Jan OomsJan Ooms 10
Elmar OtterFerdi Scholten 5
Jan OomsJan Riemens 2
Martine Groenendijk[Verwijderd]
Renée Zondervan 3
Ik had deze Narcissistic Rage zelf ook al voorspeld, (maar voor je het weet verdenkt men je van Conspiracy theories, dus viel ik vooral mijn eigen omgeving er mee 'lastig' en FTM met een NPD frame ook eens breder over bedrijven/organisaties te leggen...)
Psychopatische figuren én Organisaties/Bedrijven...zijn namelijk aardig voorspelbaar in bepaalde opzichten...in de fases van Verleiding, Silent Treatment, Gaslighten, Narcissistic Raging enz .. Allemaal nu perfect op Trump passende, met zijn helpers en veel stemmers als Functionele Psychopaten (in Jan Storms termen) en als Flying Monkeys.
Hoe Psychopaten als een Trump, Kim Jung Un, Erdogan, Poetin enz een deel van de mensen 'verleiden' en gebruiken, tot ze nutteloos zijn. Ze kijken neer en Gaslighten. Demonstranten zijn volgens hen loosers, looters, NeoNazi's... Maar Wéé als 2 Psychopaten het met elkaar aan de stok krijgen.. (bv Trump versus Bannon)
The Shockdoctrine' van Naomi Klein is óók nu weer perfect passend... 'Veroorzaak onrust en sla dan toe...
De gevolgen laten zich niet raden. Die zijn namelijk Nog verdergaande kneveling en Slavernij, in de vorm van Tracing Apps, Taxes en verplichte, vrijwel nutteloze en levensgevaarlijk té snel ingevoerde Covid-vaccinaties etc. (Follow the money!!!) Dit alles met 'hulp' van Nóg veel verdergaande controle door Google, FaceBook etc met Hún Dataroof en -Manipulatie! De mens als melkkoe! en ze weigert vooralsnog en andere Wei met alternatieven te betreden ..(Tegenlicht kwam laatst Al met genoeg alternatieven tegen Data-roof!)
Ik Kan me namelijk echt niet meer onttrekken aan het gevoel dat Covid vooral misbruikt wordt om achterliggende agenda's uit te voeren!
Ik heb óók het gevoel dat we, net waar Niek Jansen op wijst met het Mercosur Verdrag, veel veel dichter bij huis... door onze eigen politici, OOK wéér! belazerd worden, met Fake Democratie! omdat we eigenlijk geregeerd worden door de Lobby! En ooit bv NEE gestemd tegen de Euro....
Niek Jansen 9
Renée ZondervanDat krijg je als er onduidelijkheid bestaat in de partij over koers en ideologie.
Petrus Harts 3
Er is geen gratis geld.
Ik ben een gróót voorstander van het belasten van multinationals, maar het idee dat deze multinationals niet op een of andere wijze de belastingrekening doorduwen naar de eind-consument is naïef. En daarover geen woord in het artikel.
Ook geen woord in het artikel over de effecten van inkomensnivellering in een van de meest genivelleerde landen van de wereld: Nederland. Stijgt je inkomen van €20k naar €40k per jaar? Dan merk je daar in het platgeslagen Nederland nagenoeg niets van in je portemonnee.
En die miljonairs waar we allemaal zo jaloers op zijn; er zijn er in Nederland zo'n 110.000 van. De meesten betalen al een villa-tax omdat ze een huis hebben van meer dan 1 miljoen euro. Je gaat de wedstrijd niet winnen door 110.000 mensen nog zwaarder te belasten.
Renée Zondervan 3
Petrus HartsMaar het zijn juist overheden die toestaan! dat die rekeningen steeds weer bij de burgers terecht komen! Denk Banken, Denk KLM nu... Dat doet de burger zèlf niet! Dus die redenering volg ik écht niet..
Mbt Inkomensnivellering, de middenklasse is vooral weggeslagen....
Mbt de Miljonairs...Ach, een villatax..tja, rot voor ze, vooral omdat zo'n villa vooral leeg staat en verwarming en onderhoud ook geld kosten. Gelukkig is ook de hypotheek aftrekbaar en maak je je belastbaar inkomen zo klein mogelijk en weet je Guernsey of de Kaaimaneilanden óók wèl te vinden...
De wereld staat bijna in brand, de VS aan de rand van een burgeroorlog, wereldwijde ongeevenaarde Depressie en we moeten het hebben over de 'triestigheid' van de 110.000 Miljonairs in Kikkerland??
Schiet mij maar lek!
Platgeslagen Nederland?? Laat die groeiende groep daklozen, baanlozen en de nieuwe generaties, zonder Huis te kunnen kopen en dikke studieschulden...je maar niet horen...
Jan Ooms 10
Renée ZondervanThomas Bollen 7
Petrus HartsWat betekent doorschuiven naar de consument in dit geval? Uiteindelijk betalen we 'met z'n allen' voor 'alles', maar dat is een dooddoener. Het gaat nou juist om de lasten en de baten en hoe die op een eerlijke en rechtvaardige manier verdeeld kunnen worden. Als de marktmacht van multinationals zou worden beknot, zoals ook de oorspronkelijke neoliberalen wilden, dan zijn krijg je meer competitie en wordt belasting betalen ipv ontwijken de standaard.
Ik heb geprobeerd om een totaalplaatje te schetsen van wat er nu gebeurt. Dan ontkom je er niet aan om een aantal zaken wat korter of helemaal niet te behandelen. Er ligt vaak een hoop onderzoek aan ten grondslag en daarom heb ik ook linkjes naar uitgebreidere onderzoeken en artikelen toegevoegd.
Jan Riemens 2
Thomas BollenRenée Zondervan 3
Jan RiemensDat ding staat toch figuurlijk steeds harder te ronken?! We moeten toch cash afstaan en het plastic, want ook perfect controleerbaar..., geld gaan gebruiken? Die geldpers is sowieso een figuurlijk begrip geworden...
Polarisatie? Kunt u mij alsjeblieft uitleggen hoe het 'opsommen' van feiten bijdraagt aan polarisatie??
En dát deze uitermate complexe situatie niet alles tot in detail kán verhalen, lijkt me logisch.
Ik sluit me verder, ook in mijn reactie terug te zien, aan bij wat zowel de auteur schrijft, als Anton van der Haar in zijn reactie aan U.
Jan Riemens 2
Renée ZondervanRenée Zondervan 3
Jan RiemensDat mensen meedoen aan hun eigen onderdrukking, niet helemaal eens. Als je een Volk cruciale kennis onthoudt, of kennis manipuleert..neemt datzelfde Volk beslissingen op verkeerde gronden. Derhalve klopt die stelling 'meewerkend aan eigen onderdrukking' Lang niet altijd en zelfs steeds minder.
Door Data-roof, en steeds verdere manipulatie van die Data (Google/FB etc worden de meningen én overtuigingen van mensen bepaalde kanten bewust op gestuurd. Niks Democratisch meer aan dus, maar zwaar Narcistisch.
Laten we de visualisatie vd geldpers even achterwege...
Simpel huishoudboekje, als je meer uitgeeft dan er binnenkort...ontstaan tekorten. Die tekorten kun je 'kwijtraken' door 'leningen' te nemen...
Maar vroeg of laat, zullen die 'leningen' met rente op rente terugbetaald moeten worden. Tenzij je de schuldpapieren verscheurt.... Maar verscheuren biedt geen oplossing...
Jan Riemens 2
Renée ZondervanIk citeer hier even mijzelf, wij zeggen toch precies hetzelfde? Zoals ik al zei, ik ben niet de vijand ;)
Interessant dat je over massa manipulatie begint. Het probleem is dat mensen zich een bubbel laten insleuren maar er is niet 1 bubbel, er zijn er meerdere. Het is daarom niet handig jezelf als links of rechts te declareren maar open te blijven staan voor alle mogelijk info. Ikzelf lees alle nieuwsbronnen en forums om zo een beetje een totaaloverzicht te krijgen. Ik merk aan mezelf dat je daardoor ook vrij snel merkt op welke manier in welke richting je wordt gemanoeuvreerd. Ik ben daar net als jij niet van gediend, vandaar ook mijn reactie naar auteur toe. Hou je bij de feiten ajb, ik bepaal zelf wel wat ik daar dan van vind. Ik betaal om hier te mogen lezen en ik wil niet betalen voor zijn mening ertussendoor. De freelance auteurs krijgen in ieder geval per woord betaald en dat moet uiteindelijk door de lezers betaald worden.
We hebben inderdaad met openstaande vorderingen problematiek te maken. Ik gebruik zelf liever niet het woord schuld, het impliceert iets dat inherent verkeerd is. Joris Luyendijk begon daar eens over, toen viel het me pas op. In het engels heet het debt en blame. Dat zijn 2 totaal verschillende zaken waar in onze taal hetzelfde woord voor wordt gebruikt. Daar begint eigenlijk gelijk de manipulatie al. Dat laatste bedoel ik niet richting auteur maar in algemene zin mbt de Calvinistische volksaard. Debt is niet perse slecht, het kan ook goed zijn als jij mij even wat geld leent zodat ik vandaag wat te eten heb. Het wordt vervelend als ik het gewoon pak van je, ondanks dat je het wel terug krijgt met rente. Dat vind niemand leuk.
Erik Meesters 2
Thomas BollenAnton Van de Haar 8
Petrus Harts“Ook geen woord in het artikel over de effecten van inkomensnivellering in een van de meest genivelleerde landen van de wereld: Nederland. Stijgt je inkomen van €20k naar €40k per jaar? Dan merk je daar in het platgeslagen Nederland nagenoeg niets van in je portemonnee.”
De belastingen die de multinationals betalen kunnen worden gebruikt voor zaken als het verlagen van de belastingen van de minder verdienenden, voor het afschaffen van de absurde verhuurdersheffing, zodat er weer meer sociale woningbouw kan worden gerealiseerd en de huren zodoende omlaag kunnen worden gedrukt, , etc., etc., etc.
“En die miljonairs waar we allemaal zo jaloers op zijn; er zijn er in Nederland zo'n 110.000 van. De meesten betalen al een villa-tax omdat ze een huis hebben van meer dan 1 miljoen euro. Je gaat de wedstrijd niet winnen door 110.000 mensen nog zwaarder te belasten.”
Het gaat niet om die miljonairs en de belastingen die ze in Nederland betalen, het gaat om het dalende aandeel van de lonen en het stijgende aandeel van de winsten in het bbp, om de hoge belasting op lonen, noodzakelijk doordat de belastinginkomsten uit winst steeds verder dalen en overheden nu eenmaal geld nodig hebben om hun uitgaven te dekken. Het gaat om multinationals die overheden tegen elkaar uitspelen en er steeds beter in slagen om winsten belastingvrij naar belastingparadijzen weg te sluizen (iets waar Nederland als wegsluisfacilitator overigens een zeer bedenkelijke rol in speelt).
Erik Meesters 2
Anton Van de HaarPetrus Harts 3
Anton Van de Haar(Verder ben ik tegen sociale woningbouw, maar dat is off-topic.)
Marc Fahrner 7
Petrus HartsPetrus Harts 3
Marc Fahrnergeloof niet dat er een vergissing in het spel is.
Marc Fahrner 7
Petrus HartsDorina Hepping 2
Petrus HartsPetrus Harts 3
Dorina HeppingMijn punt was tweeledig: ten eerste zijn er niet zo gekke veel miljonairs in Nederland en ten tweede betalen zij al een behoorlijke sloot belastinggeld. Daar valt dus juist géén slag te slaan.
Ferdi Scholten 5
Petrus HartsNaar schatting zal zo'n 50% van de Nederlanders eind van dit jaar een negatief vermogen hebben. De rente die ze betalen over geld dat ze moeten lenen komt uiteindelijk weer bij de rijkste 10% terecht...
Anton Van de Haar 8
Een onderbelicht aspect naar mijn idee is dat machtige organisaties en individuen er in de afgelopen decennia in geslaagd zijn om de economische wetenschap in de richting van een model van de werkelijkheid te sturen waarin een optimaal economisch resultaat wordt bereikt als ondernemers zoveel mogelijk vrijheid krijgen om te doen en laten wat hen goeddunkt, en de overheid haar rol beperkt tot het zoveel als mogelijk faciliteren van die vrijheid.
Ondertussen is wel duidelijk geworden dat dit model niet deugt, maar is er hoegenaamd niets veranderd aan de positie van dit model in de economische wetenschap. En politieke partijen worden nog steeds geacht om hun programma’s door het CPB met dit soort modellen te laten doorrekenen.
Ga er dus maar van uit dat er voorlopig niets zal veranderen aan de situatie waar we nu inzitten.
Zie bv:
https://www.ftm.nl/artikelen/waarom-neoklassieke-wereld-fata-morgana-is?share=%2BbD0is9hkVKCp0M0rlSypAG9QekOuSf4VQtacu8Ef3miPsRrxnAlE3c6
https://www.ftm.nl/artikelen/onze-crisis-vraagt-dringend-om-een-new-deal-2-0?share=6rZ8OhqcLQK8YzfU%2FBPQPhtbJjis%2B6UTVQcQTAZdb%2FmPFMQhN%2BZW%2FUX0NA%3D%3D
GJ van Vorst 2
Anton Van de HaarTijdens mijn studie in de jaren 80 aan de HEAO al vraagtekens gezet daarbij: is er geen plafond dan? De natuur kent een 'natuurlijk' plafond: een boom groeit op een gegeven moment niet hoger, maar hooguit in de breedte en koestert zijn lagere fauna. Wij als homo sapiens niet. Wij willen alleen maar méér van alles. En méér dan de buurman. Want dat predikt het model..... Die boeken worden nog steeds gebruikt, helaas....
Nico Janssen 7
Yvon Preijer 3
Thomas Bollen 7
Yvon PreijerAnnemiek van Moorst 11
Nu nog een stuk over hoe we op krimp over kunnen gaan zonder geweld.
Niek Jansen 9
Annemiek van MoorstGeen wonder dat het zo goed verkoopt als mensen lezen dat ze toch deugen.
Maar ik zal een Rutgeriaans antwoord geven op je door hem onbeantwoorde vraag.
Als mensen slecht doen bijv. door het uitvoeren van oorlogsmisdaden, moorden, martelingen, uitbuiting, onderdrukking edm. wordt dat dat meestal veroorzaakt door de cultuur en ideologie waarin zij leven en zouden zijzelf best anders willen.
Annemiek van Moorst 11
Niek JansenIk ben het overigens grotendeels eens met Bregman. Mij gaat het erom hoe je de machthebbers die niet deugen - en dat zijn er erg veel - weg krijgt.
Niek Jansen 9
Annemiek van MoorstMaar discussie over zijn boek is in dit kader teveel off-topic.
Ik hoor in elk geval niet bij de bewonderaars van de inhoud van dat boek, dat veel te generaliserend is geschreven op basis van een zeer selectieve verzameling van gegevens en observaties, wat ik elders al 'cherry-picking' heb genoemd.
En het gaat daarbij niet alleen om machthebbers die jij noemt maar om talloze andere categoriën, groeperingen en ook individuen in de samenleving wier acties en opvattingen bedreigend zijn voor diezelfde samenleving en niet 'deugen'.
Met het literaire talent van Bregman zou het even makkelijk zijn een boek te schrijven met de eveneens moraliserende titel zoals 'De meeste mensen deugen niet', maar dan wel op basis van een heel andere selectie van gegevens welke overigens ook overdadig voorhanden is.
Dat boek zou wel minder goed verkopen aangezien mensen liever lezen dat zij deugen dan dat zij niet deugen.
Trouwens, wat is ‘deugen’? Voor de een is het een terrorist en voor de ander is het een vrijheidsstrijder; voor de een is een abortuspleger een moordenaar en voor de ander is het ‘ baas in eigen buik’ enz.enz.
Nee, dat boek rammelt aan alle kanten en maatschappij wetenschappers zouden er gehakt van maken als ze het niet zouden negeren.
Annemiek van Moorst 11
Niek JansenNiek Jansen 9
Annemiek van MoorstJan Riemens 2
Annemiek van MoorstJe kan ook uiteraard nog met geweld bepalen wie deugt. Het is in de loop van de geschiedenis gebleken dat met geweld op termijn zelden iets bereikt is. Ik ben er daaom niet zo'n voorstander van maar er zijn heel soms wel uitzonderingen.
Niek Jansen 9
Jan RiemensHet begrip 'deugd' is een totaal onwerkbaar begrip, moraliserend en gristelijk.
Begrippen als 'macht en invloed' daarentegen maken allerlei zaken objectiever bespreekbaar.
Jan Riemens 2
Niek JansenElmar Otter 6
Annemiek van Moorst