De Rotterdam School of Management (RSM) is een business school. Daar bestudeer je bedrijven, dus een goede relatie met het bedrijfsleven is wel zo handig. Een bedrijfskundige zonder bedrijfscontact zou zijn als een mensenschuwe antropoloog of een bioloog die nooit de natuur ingaat.

De relatie tussen de RSM en enkele van haar studieobjecten gaat echter net iets verder dan voor het studieproces strikt noodzakelijk is. RSM en Shell hebben namelijk een overeenkomst gesloten die het olie- en gasbedrijf de mogelijkheid geeft om het curriculum en studentenprofiel te beïnvloeden.

Ook academisch onderzoek, dat volgens de RSM volledig onafhankelijk was, blijkt in opdracht van Shell en andere grootbedrijven te zijn uitgevoerd. De gebruikelijke vermelding van de financier ontbrak. Later werd het onderzoek gebruikt in de Shell-lobby voor belastingverlaging, waarvan vooral multinationals profiteren.

Het werpt de vraag op of de Rotterdamse managementfaculteit nog wel kan worden beschouwd als een onafhankelijk onderzoeks- en onderwijsinstituut. Worden de studenten opgeleid tot kritische denkers die de status quo bevragen? Of wordt hier een nieuwe klas ja-knikkers gekweekt wiens doen en denken naadloos aansluit op de hedendaagse business-cultuur? We vroegen het aan de studenten zelf.

Rondje campus

Het studentenblad Erasmus Magazine ging ons voor en maakte een rondje over de campus. Redacteur Tim Ficheroux: 'De meeste studenten die we hebben aangesproken hebben niet zoveel kritiek op de potentiële invloed van Shell op het RSM-curriculum.’

Uit het artikel klinkt een soortgelijke boodschap. Zo stelt student bedrijfskunde Pepijn van der Salm bijvoorbeeld dat hij het ‘wel prima' vindt dat er in een 'duur samenwerkingscontract clausules staan die Shell ten goede komen.' Shell zoekt immers ‘de beste mensen, en die heeft RSM te bieden.’

‘Shell zoekt de beste mensen, en die heeft RSM te bieden’

Van der Salm organiseerde een recruitment-evenement dat werd gesponsord door bedrijven als Monsanto, Shell en tabaksproducent Philip Morris. 'Je kunt daar je vraagtekens bij zetten, maar ik vind het niet mijn taak om te zeggen dat het niet mag. Studenten zijn geïnteresseerd in een bedrijf als Shell, en Shell is geïnteresseerd in onze studenten: je wilt niet weten hoe snel zo’n business-evenement is volgeboekt.'

Ook de andere studenten waarmee het Erasmus Magazine sprak zijn het erover eens: 'De RSM stoomt studenten klaar voor een carrière in het bedrijfsleven’. Bovendien merken ze in de les niets expliciets van de invloed van Shell op het curriculum.

Bildung

Ruben Koster heeft een bachelor bedrijfskunde van de RSM en studeert nu Global Business & Sustainability, de meest op duurzaamheid gerichte master van de Rotterdamse managementfaculteit. 'Bij de introductiedagen viel me al op dat het gehalte vegetariërs in deze master vrij hoog is,' vertelt hij.

Ruben volgt daarnaast ook een master filosofie aan de Erasmus en merkt verschil in het onderwijs. ‘Op de Faculteit der Wijsbegeerte is het onderwijs echt gericht op de wetenschap en vaak minder praktisch. Er is ook veel aandacht voor ethiek en de gevolgen van je handelen voor de maatschappij. Dat hoort denk ik ook gewoon wat meer bij de studie filosofie dan bij de studie bedrijfskunde.’

‘Dat normatieve aspect mis ik soms wel een beetje bij de RSM. We kijken hier voornamelijk naar de praktijk; dat gaan we dan beschrijven. De vraag “wat vinden we daar nou van” of “wat zou de norm moeten zijn” wordt in de studie filosofie wel gesteld, maar heb ik tijdens mijn bachelor op de RSM niet zo vaak voorbij horen komen.'

‘Het maatschappelijk nut wordt niet genegeerd, maar is ook niet in focus’

Geert Wassens bekijkt het vanuit een andere invalshoek. Hij heeft zijn master Finance & Investment afgerond en volgt nu een tweede RSM-master in Business Information Management. 'We bestuderen bedrijven als praktische toepassing van een bepaalde theorie. Het maatschappelijk nut wordt niet genegeerd, maar is ook niet in focus. Het is een ander soort bespreking van het bedrijf.'

Praktijkgericht

Het toegepaste karakter van RSM bevalt Ruben en Geert aan de andere kant erg goed. Geert: 'Je leert bijvoorbeeld hoe je om moet gaan met stakeholders of werkt aan een business case uit de praktijk.'

'Of we opgeleid worden in een bepaalde bedrijfscultuur?’ Dat gevoel heeft Ruben niet. 'Maar ik zou ook niet precies weten hoe ik dat moet herkennen. Ik heb in ieder geval nooit aan een case over Shell gewerkt, dus volgens mij valt het best mee. RSM trekt wel het type mensen aan dat het in zich heeft om manager te worden of dat ambiëert.'

Malou Peters Sengers heeft bewust gekozen voor de RSM omdat het een universiteit is die verbinding zoekt met bedrijven. Ze volgt net als Ruben de masteropleiding Global Business & Sustainability. ‘Ik geloof dat juist bedrijven het voortouw zouden moeten nemen in het oplossen van wereldproblemen. Overheden kijken meestal toch een beetje afwachtend naar het bedrijfsleven, dus daar zal de verandering niet vandaan komen.’

Duurzaamheid

De jaarvergadering van Shell komt ter sprake. Het afwijzen van de duurzaamheidsresolutie getuigt niet van het vervullen van een voorlopersrol in duurzaamheid. Malou: ‘Ik vind het daarom jammer dat de RSM zich zo aan Shell verbindt. Er zijn veel innovatievere bedrijven om mee samen te werken. De RSM claimt de leiders van de toekomst op te leiden; daar past dan ook vooruitstrevend onderwijs bij. De leiders van de toekomst moet je denkbeelden van de toekomst meegeven. Investeren in ouderwetse oliebedrijven hoort daar niet meer bij.’

Ze vervolgt: 'De aandacht voor duurzaamheid in de les verschilt per docent. Bij één keuzevak hadden we het laatst over shareholder value bij een oliebedrijf. De discussie over het duurzaamheidaspect daarvan werd toen snel afgekapt: "Shareholders vinden duurzaamheid niet belangrijk." Ik vind dat een kortzichtige gedachte. Maar ach, wie ben ik, de meeste aandeelhouders van Shell denken er ook nog steeds zo over.'

Volgens Geert Wassens staat de samenwerking met Shell de aandacht voor duurzaamheid niet in de weg. Hij ziet het thema binnen de hele Erasmus universiteit belangrijker worden: 'Er is een sustainability hub opgericht en er vinden allerlei evenementen plaats.'

Geert: 'In het Finance-curriculum ga je niet standaard diep in op duurzaamheid, maar je kiest ook niet voor niets voor Finance. Daar leer je over investeren en hoe je bedrijven financieel ondersteunt: hoe je omgaat met de cijfers. Duurzaamheid is net als marketing of ondernemerschap een thema dat wel wordt aangestipt. Als je het echt interessant vindt zijn er genoeg mogelijkheden om er meer mee te doen.'

‘De RSM is helemaal niet activistisch. Ik heb hier nooit iemand zien protesteren’

Activisme

Volgens Ruben is de RSM atypisch als het gaat om studentenactivisme. Of beter gezegd: 'helemaal niet activistisch. Ik heb hier nooit iemand zien protesteren. Enkele studenten wilden vanuit de master-groep om opheldering vragen richting decaan Steef van de Velde na de publicaties van vorige week. Daar werd niet heel positief op gereageerd: "Waar maak je je druk om?" en "zolang je maar niet namens mij spreekt."’

Om opheldering is uiteindelijk niet gevraagd omdat Van de Velde al snel bekend maakte een transparantieregister in te zullen stellen. ‘Een goed idee’, vindt Ruben. Over het aangekondigde integriteitsonderzoek heeft hij een dubbel gevoel: ‘Is dat om de laatste steen boven water te krijgen of meer zoals de interne VVD-commissie die Keizer gaat onderzoeken?’

Anne Schuurmans, een andere medestudent van Ruben, heeft hiervoor vijf jaar Internationale ontwikkeling in Wageningen gestudeerd. 'Die universiteit lag ook onder vuur vanwege bedrijfsinvloeden, maar daar werd toen open discussie over gevoerd tussen docenten, raad van bestuur en studenten. Dat zie je op de RSM minder.'

Anne ervaarde die openheid in Wageningen als positief. 'Ik heb het idee dat men op die universiteit net wat opener naar de complexiteit van de wereld kijkt. Binnen de RSM komen genoeg duurzame ontwikkelingsprojecten voorbij, maar de kritisch blik ontbreekt soms wel een beetje. Wat mij betreft mag er naast de jubelinnovaties wat vaker een project voorbij komen dat gewoon totaal mislukt is. Daar kun je ook veel van leren.’