
Beeld © AFP / Daniel Roland
Wat Mario Draghi zou kunnen leren van een middeleeuwse krijgsheer
Mario Draghi gaf er tijdens zijn bezoek aan de Tweede Kamer alle blijk van dat hij in sprookjes gelooft. Hij zou er wellicht beter aan doen om de geschiedenisboeken eens open te slaan. De ECB-voorzitter is namelijk lang niet de eerste die denkt zomaar de geldpers aan te kunnen zetten.
Afgelopen woensdag bezocht Mario Draghi, President van de Europese Centrale Bank (ECB), dan eindelijk de Tweede Kamer. Hij was daar om in te gaan op vragen van de Nederlandse volksvertegenwoordigers over het beleid dat zijn bank voert, en over de merkbare gevolgen van dat beleid.
Ik zag daar een man zitten die zich zeer regentesk gedroeg. De vragen moesten dagen van tevoren ingestuurd worden, zodat hij zeker niet voor verrassingen zou komen te staan. Hij wimpelde vele vragen af met aantoonbaar onzinnige antwoorden. En als een volksvertegenwoordiger het aandurfde Draghi stevig aan te pakken, was de ECB-baas zichtbaar geïrriteerd.
Als een volksvertegenwoordiger het aandurfde Draghi stevig aan te pakken, was de ECB-baas zichtbaar geïrriteerd
Toen ik naar de bijeenkomst keek, moest ik denken aan een voorval op monetair gebied uit de 13e eeuw. De plaats van handeling was de provincie Ilkhanate in het machtige Mongoolse Rijk.
In 1206 begon de legendarische Mongoolse leider Dzjengis Khan zijn rijk uit te breiden. Vanuit het huidige Mongolië trok hij China en Centraal-Azië in om uiteindelijk door te stoten tot Centraal-Europa in het westen, de Perzische/Arabische Golf in het zuiden, de Japanse Zee in het oosten en tot diep in Siberië in het noorden. Het Mongoolse Rijk was op het hoogtepunt twee keer zo groot als het Romeinse Rijk.
Om dat enorme gebied te besturen, verdeelde Dzjengis Kahn zijn rijk in vele provincies. Een ervan was Ilkhanate, dat zich uitstrekte over het tegenwoordige Iran, Irak, Syrië, Turkije en Afghanistan.
Boomschorsgeld
Die provincie Ilkhanate kreeg in 1291 Rinchidorji Gaikathu als baas. Gaikathu stond bekend als een bestuurder met een enorm gat in de hand: hij hield, zacht gezegd, van het goede leven. Zijn uitgavenpatroon zorgde ervoor dat binnen drie jaar de schatkist van Ilkhanate leeg was.
Normaliter zou Gaikathu toen hebben gedaan wat elke heerser voor en na hem deed: de belastingen verhogen. Helaas voor hem was dat niet mogelijk, omdat het vee in de provincie door een virus bij bosjes tegelijk dood ging. Niet dat Gaikathu zich erg om het lot van zijn onderdanen bekommerde, maar dat betekende wel dat er bij de mensen niets te halen viel.
"De Chinese heersers hadden niet zo lang geleden boomschors gebruikt als geld"
Gaikathu had tussen zijn adviseurs echter ook iemand die op de hoogte was van de — toen nog — recente geschiedenis. Die adviseur vertelde Gaikathu dat de Chinese heersers niet zo lang daarvoor boomschors hadden gebruikt als geld. De schors werd bedrukt en het papiergeld was geboren, met als hét grote voordeel dat je een bijna ongelimiteerde voorraad geld had (immers, de enige limiet is het aantal bomen).
Met het Chinese experiment als voorbeeld was Gaikathu’s probleem opgelost; hij maakte er meteen werk van. Iedereen die goud- en zilvermunten maakte werd verplicht daarmee te stoppen en zijn goud en zilver in te leveren bij de overheid. In ruil daarvoor kregen zijn de nieuwe bankbiljetten gemaakt van boomschors in handen. Het was zeer gevaarlijk om toch stiekem wat goud en zilver achter de hand te houden: de straf op het niet inleveren van het goud en zilver was namelijk niets minder dan de doodstraf.
Vervolgens stelde Gaikathu het gebruik van bankbiljetten verplicht. De straf op het weigeren van bankbiljetten, het obstrueren van de uitgifte ervan of zelfs het vernietigen ervan was nog zwaarder dan op het achterhouden van goud en zilver. Niet alleen diegene die zich schuldig maakte aan de genoemde zaken kreeg namelijk de doodstraf: hetzelfde lot stond hun hele familie te wachten.
De economie van Ilkhanate stortte binnen de kortste keren volledig in elkaar
Het gevolg laat zich misschien wel raden: de economie van Ilkhanate stortte binnen de kortste keren volledig in elkaar. Veel winkeliers sloten hun winkels, inwoners besloten Ilkhanate te verlaten en de zwarte markt — de enige plek waar je kon handelen zónder die bankbiljetten te moeten gebruiken — groeide ondanks de dreigende doodstraffen als kool. De prijzen van alle producten, uitgedrukt in de verplicht te gebruiken bankbiljetten, schoten omhoog. De ironie van dit verhaal is dat Gaikathu de bankbiljetten juist introduceerde met de belofte dat ze de armoede uit zouden bannen en de prijzen zouden verlágen.
Klassieke quantitave easing
De poging van Gaikathu om met veel ongedekt gedrukt geld voor meer welvaart te zorgen was niet de eerste in de geschiedenis. Dit proces, tegenwoordig zouden we het quantitative easing noemen, zien we ook terug in het Romeinse Rijk, Frankrijk na de revolutie en Duitsland tijdens de Weimarrepubliek — maar ook in het voormalige Joegoslavië, in de jaren voor het land uiteenviel.
De les van al deze voorvallen is dat een geldstelsel gebaseerd op vertrouwen in de uitgevende overheid niet houdbaar is. Politici — ik beschouw de centrale bank hier als een deel van de overheid — zijn namelijk nooit in staat de verleiding te weerstaan om teveel geld te drukken. Daarom is het beter om overheden die mogelijkheid überhaupt niet te geven of, als dat al gebeurt, zo min mogelijk discretionaire ruimte te geven. Het ongedekt en op grote schaal drukken van geld leidt niet alleen niet tot het gehoopte resultaat, maar berokkent daarnaast ook enorme schade en ontwricht de hele samenleving.
Adviseurs zoals die van de derde kalief in de Arabische wereld zijn goud waard
Wat dat betreft zijn adviseurs zoals die van de derde kalief in de Arabische wereld goud waard. Rond het jaar 640 kwam die kalief namelijk op het idee om geld te maken van kamelenhuid; zijn adviseurs brachten hem echter spoedig op andere gedachten. Het argument: als hij zijn plan zou doorzetten, zouden er vrij snel geen kamelen meer over zijn.
Onbeperkt geld drukken, bankbiljettengebruik verplicht stellen, verplicht inleveren van goud, allerlei vormen van financiële repressie bij wet instellen dan wel overwegen en dat alles aan de man brengen als dé (enige) manier om de crisis te verslaan en zo voor meer welvaart te zorgen: waar hebben we dat eerder gehoord?
Ik zal het verklappen: het is al jaren het officiële beleid van de overheden en de centrale banken in het Westen. Om de haverklap roept men dat de enige manier om uit de huidige crisis te komen — en zelfs om een herhaling ervan in de toekomst te voorkomen — onbeperkt geld drukken is. Onder meer de ECB is daar volop mee bezig.
Als u zich afvraagt hoe het met Gaikathu afgelopen is: hij werd door zijn woedende onderdanen uiteindelijk afgezet en terechtgesteld. De adviseur die hem het plan influisterde werd door eenzelfde menigte letterlijk uit elkaar gerukt. Desondanks blijven onze centrale bankiers en velen anderen het onbeperkt drukken van geld voorschrijven als medicijn voor onze zieke economieën. Daarmee geven ze er blijk van nog altijd te geloven in het sprookje van de quantitative easing. Misschien zou iemand ze het verhaal van Gaikathu eens moeten voorlezen.
17 Bijdragen
bps 12
Wat zijn dan eenvoudig gesteld de voorwaarden en de regels hoe het wel moet?
Dat antwoord zal in hoofdzaken ook eenvoudig zijn.
Onderwerp voor een volgend artikel?
r 14 4
bpsNu vloeit een (veel te) groot deel van die onverantwoordelijke moneysupply naar de zuidelijke EU landen, tegen artificiële tarieven, waardoor zij nog steeds de broodnodige economische hervormingen kunnen vermijden en op onze rekening kunnen voortparasiteren.
Dit proces holt, zoals bekend, de noord Europese activa ( lees pensioenen ) uit en tegen de tijd dat er terugbetaald moet worden zou het best eens kunnen zijn dat de door Draghi veroorzaakte inflatie die betalingen verder decimeert, dus tel uit ons verlies dankzij de salonsocialistische droom van het EU Utopia.
Draghi gaat onverantwoordelijk verder en legt slim de verantwoordelijkheid voor het uitblijven der noodzakelijke hervormingen bij het nog veel onverantwoordelijker Brussel, dat uiteraard niets onderneemt om Frankrijk, Italie en Griekenland aan te pakken. Het naieve Binnenhof begrijpt dit spelletje kennelijk niet en heeft het sowieso druk met het klimaat etc., reden waarom wij "dubbel genaaid en gestikt" worden. Hoe dit stop te zetten? Door de stekker eruit te trekken....
Jack van der Mijn 2
bps 12
Jack van der MijnMaar die is door overheid en politiek sterk ingeperkt, gemanipuleerd, zo niet uitgeschakeld.
Binnen de eurozone werkt het niet meer, en door de abstracte scheiding en het overwegende eenrichtingverkeer van reële economieën naar de financiële economie, dat z'n eigen inflatie en monetaire overvloed kent, werkt het tussen die circuits ook niet meer.
Het gebrek aan circulatie, de ophoping van geld en de escalerende ongelijkheid, is gevolg van beleid, van politiek.
De €uro is al een politiek project, alsjeblieft niet méér politieke vingertjes in de suikerpot.
Geld moet je op kunnen vertrouwen wat het waard is.
De markt kan je dat precies vertellen.
Anton Van de Haar 8
Verder geloof ik zelf ook dat het nut van QE zoals door Draghi gebezigd dubieus is, en goed beschouwd alleen een positief effect heeft op de economie van de Eurozone doordat die QE de koers van de euro ondermijnt, en daarmee de concurrentiepositie van de bedrijven in de eurozone kunstmatig verbetert, en doordat die QE de prijzen van aandelen, obligaties en onroerend goed kunstmatig oppompt, en daardoor hun eigenaren een vals gevoel van rijkdom geeft en aanzet tot extra consumptie, met alle gevolgen van dien als die prijzen op termijn weer naar normale waarden gaan zakken.
Maar dat betekent niet dat QE per definitie slecht is, en per definitie tot hyperinflatie en economische rampspoed moet leiden. Sterker nog, in specifieke gevallen kan QE heel nuttig zijn. Een voorbeeld daarvan was de inzet van QE in de VS in 2009 om de implosie van de koersen van aandelen en obligaties als gevolg van de kredietcrisis te stoppen, en daarmee de dreigende ondergang van het Amerikaanse financiële systeem te voorkomen. Het probleem van de opzet van die QE was echter dat daarmee ook de aanstichters van de kredietcrisis werden gered, dat de spreekwoordelijke 1% er buitenproportioneel van profiteerde, en dat de gewone man er nauwelijks beter van werd.
Daarnaast zou een heel specifieke vorm van QE, zoals voorgesteld door de Australische econoom Steve Keen (een Modern Debt Jubilee, MDJ) wel eens de enige uitweg kunnen zijn die ons nog resteert om nog uit de alsmaar doorzettende neerwaartse spiraal van schuldgedreven groei te kunnen ontsnappen.
... vervolg hierna ...
Arjan 7
Anton Van de HaarDe antwoorden waren voorspelbaar en er werd veel succes geclaimd wat moeilijk aantoonbaar is als gevolg ECB beleid. Maar ik heb geen aantoonbare onzinnige antwoorden gezien.
Anton Van de Haar 8
ArjanAnton Van de Haar 8
Want in het geval van een MDJ is de resulterende inflatie juist een van de doelstellingen, om de schuldenberg weer enigszins in balans te brengen met de omvang van de reële economie, en in het geval van een MDJ is het niet de 1% maar juist de gewone man die buitenproportioneel profiteert. Het alternatief, voortmodderen op de huidige weg met nog meer QE, nog meer “modernisering” van de arbeidsmarkt en ander neoklassiek economisch beleid, zal naar mijn idee uiteindelijk slechts leiden tot een schulddeflatie a la Irving Fisher. En dat wil je niet meemaken.
MDJ: http://www.ideaeconomics.org/a-modern-jubilee/
Schulddeflatie: https://en.wikipedia.org/wiki/Debt_deflation
bps 12
Anton Van de HaarZoals er gelddeflatie is, is er natuurlijk ook schulddeflatie; de keerzijde van geld.
Daar sta je helemaal niet zo gauw bij stil.
Pieter Jongejan 7
Anton Van de Haarwim de kort 8
De man lijkt er echt zelf in te geloven.
Andere planeet of zo...........
Matthijs 11
Al die overheden hameren al jaren op bezuinigen en "het huishoudboekje op orde krijgen". Dat ligt zo ook vast in de diverse afgesloten verdragen. Dat is het tegenovergestelde van "onbeperkt geld drukken". Overheden hebben ook daadwerkelijk veel bezuinigd. Reden waarom in diverse landen een dubbeldip gecreëerd werd of de recessie extra lang duurde.
Dat de effecten van QE niet altijd of overal even positief zijn kan kloppen. Prima om daar goed naar te kijken en om te ondezoeken of er geen betere manieren zijn om monetair en fiscaal beleid te voeren. Maar om QE gelijk te stellen met "onbeperkt geld drukken" (door een overheid) is mijns inziens een verkeerde voorstelling van zaken.
Danny Split 7
En een systeem waar mensen als Rutte, Keizer, Draghi en Shkreli staan als een symbool van succes is afhankelijk van verdeeldheid en een continue stroom van crisissen.
Mensen waar je je kinderen leert uit de buurt te blijven om ze daarna naar school te sturen om vervolgens ook zo te worden. "Succesvol"
Arjan 7
Misschien dat Edin een opsomming kan geven van de vele vragen met aantoonbare onzinnige antwoorden, want ik heb ze niet gezien (2 keer aandachtig gekeken).
De antwoorden die Draghi gaf waren voorspelbaar, en hij sommeerde successen van het beleid waarbij je de vraag kan stellen of dat wel het gevolg is van het ECB beleid zoals het is gevoerd. Die successen zijn moeilijk aantoonbaar.
Maar dat is net zo moeilijk aantoonbaar als dat het succes niet het gevolg is van het ECB beleid. Want we kunnen de afgelopen jaren niet reproduceren via andere beleid.
Ik zal niet stellen dat QE in deze mate een noodzakelijke operatie is die tot successen heeft geleid, maar we moeten iets minder voorbarig en stellig zijn om te beweren dat QE geen goede keuze was.
Edin Mujagic 4
ArjanArjan 7
Edin Mujagicgerard te Meerman 3