
Kunnen we ons monetaire systeem op een eerlijker manier organiseren? Lees meer
Waarom is de creatie van geld in handen van – particuliere – banken? En moet dat altijd gepaard gaan met schuld? Ofwel: kunnen we ons monetaire systeem op een eerlijker manier organiseren?
Dat zijn vragen waar menig econoom zijn tanden op heeft stukgebeten. Toneelgroep De Verleiders zette een brede discussie in gang door op te roepen tot een burgerinitiatief. Met 120.000 handtekeningen moest de politiek wel reageren en nadenken over de aard en het wezen van ons geld en hoe het wordt gecreëerd. Dat leidde tot een opdracht voor de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) om onderzoek naar geldschepping te doen.
Op Follow The Money begon het debat in 2015, toen auteur en voormalig bankenlobbyist Robin Fransman reen open brief aan het toneelgezelschap schreef, die werd beantwoord door Martijn Jeroen van der Linden, bestuurder van de stichting Ons Geld. Daarnaast gaven tientallen lezers in het discussieforum hun visie op wat misschien wel de grote vraag van het moment is: van wie is ons geld eigenlijk?
Niet burgers maar banken profiteren van de renteverhoging van de ECB
Aan een digitale euro die niet met banken concurreert, heeft niemand iets
Als we de economen van morgen niet anders opleiden, blijft de wereld op dezelfde voet doorgaan
Geld bepaalt alles, maar bijna niemand snapt het. Reis door onze kaart en ontdek hoe ons geldstelsel in elkaar zit
De ECB deelt miljarden uit aan private banken en stuurt onze overheid de rekening
De belastingbetaler mag nu ook de verliezen van De Nederlandsche Bank betalen
De ontrafeling van ons geldstelsel
Nederlandse regering presenteert voor het eerst een visie op de digitale euro
Wordt digitaal contant geld programmeerbaar, en gekoppeld aan je identiteit?
De strijd om het digitale geld is losgebarsten
© Carlijn Kingma
Als we de economen van morgen niet anders opleiden, blijft de wereld op dezelfde voet doorgaan
Hoe de economie zich ontwikkelt, wordt in grote mate bepaald door de denkbeelden die bij overheden, bedrijven en universiteiten domineren. Die blijken momenteel niet in staat om groeiende ongelijkheid een halt toe te roepen en de economie snel genoeg te verduurzamen. De uitdagingen van deze tijd vragen om een verruiming van ons economisch denken – en die begint bij het onderwijs.
In deze videotour door ‘Het waterwerk van ons geld’ neemt Joris Tieleman, econoom bij denktank Our New Economy en auteur van Economy Studies: a Guide to Rethinking Economics Education, je mee naar het hart van ons economisch denken: het onderwijs. Daar worden de economen van morgen opgeleid. Zij hebben grote invloed op de inrichting van het waterwerk en de toekomst van onze economie.
Tieleman is een van de oprichters van de Nederlandse tak van actiegroep Rethinking Economics en zet zich sinds zijn studietijd in voor meerstemmigheid in ons economisch onderwijs. We hebben hem gevraagd uit te leggen waarom het zo belangrijk is om de economie door meerdere lenzen tegelijk te bekijken.
Deze tour is de tweede in een reeks, waarin we de invloed van het geldstelsel op onze samenleving in kaart brengen. Je kunt de kaart zelf verkennen of de introductievideo (22 minuten) bekijken, die op 15 oktober is gepubliceerd. Tot en met 29 januari 2023 is ‘Het waterwerk van ons geld’ te zien in het Rijksmuseum Twenthe.
Wil je de tekst van deze rondleiding nog eens rustig nalezen? Dat kan: die staat hier. De tour hapert wel eens als je ’m via de FTM-app op een Android-telefoon bekijkt.
49 Bijdragen
Erik Timmerman 2
Nico Janssen 7
Erik Timmermanj.a. karman 5
Nico JanssenErik Timmerman 2
j.a. karmanErik Timmerman 2
Nico JanssenCo Pater 7
Nico JanssenWat je schetst klopt helemaal. te veel mensen zijn dogmatische neoliberale gelovigen geworden die vastblijven houden aan een simpel verhaal. De achterliggende reden waarom mensn zich vastklampen aan een ideologische simplificatie van het leven is omdat ze dan niet zelf meer hoeven na te denken en te onderzoeken of het allemaal wel waar is wat er beweerd wordt.
Pim van Rij 1
Erik TimmermanHet neoliberale beleid van de afgelopen veertig jaar in de westerse maar ook de rest van de wereld is ingegeven door aartsconservatieve economen die met hun denkwereld niet verder kunnen komen dan de jaren van voor 1850.
Dat sluit aan op de meer religieus ingestelde politiek elite.
Hoofd gedachte is dat je de massa van mensen in toom houdt door het te doen voorkomen dat mensen van nature lui zijn en niet willen werken. Daarvoor heb je harde prikkels nodig om mensen te dwingen om toch zelfstegen een hongerloon werk te accepteren. Uiteindelijk dient dat allemaal een zelfde doel, een zich zelf als elite groep ziende mensen, die denken dat zij met een minimum aan inspanning multimiljardair mogen worden ten kosten van alle zeer goedkope arbeid of tegenwoordig op grote schaal weer slavernij.
Ideeën op het gebied van sociale voorzieningen zijn daarbij uit den boze. Laat staan ideeën als een basis inkomen om in de eerste levensbehoeften te kunnen voorzien.
De economen en politici die dat beeld propageren en al vanaf Thatcher weer volop de westerse economieën mee hebben teruggebracht naar zowat feodale tijden van voor 1850, waarin de rijken der aarde het voor het zeggen hadden, zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de huidige economische en sociaal politieke situatie.
Marco Fredriks 4
Bart Klein Ikink 6
Over financiële instabiliteit wordt nogal wazig gedaan, maar de oorzaak is rente. Inkomsten zijn variabel, maar renteverplichtingen liggen vast. Daar komt nog bij dat voor riskante leningen een hogere rente wordt gevraagd.
Dus financiële instellingen krijgen een beloning (extra rente) voor riskant gedrag, te meer omdat centrale banken en overheden garanties afgeven die ook nodig zijn om financiële instabiliteit te voorkomen
Het is daarom geen wonder dat rente vaak verboden was. En als rente niet wordt aangepakt, dan neem je de oorzaak van financiële instabiliteit niet weg.
De homo economicus wordt vaak bekritiseerd, maar het vertelt veel over hoe markten werken. Er ligt zelden een tientje op straat, dus de homo economicus bestaat. En de homo economicus bepaalt wat gebeurt in financiële markten
Het is belangrijk om dat te onderkennen. Mensen zijn geen homo economicus, maar markten werken vaak wel zo. Gaan we dat negeren, dan zijn de uitkomsten voorspelbaar, aangezien het al geprobeerd is (denk maar aan de Sovjet Unie).
De problemen die we nu hebben, zoals overproductie, overconsumptie, en ongelijkheid zullen de agenda van de toekomst moeten bepalen, maar we moeten niet vergeten wat de geschiedenis ons geleerd heeft.
Pieter Jongejan 7
Bart Klein IkinkHoe lager de niet fossiele energieprijs hoe hoger het reële inkomen en hoe hoger de economische groei en hoe minder vervuiling.
Het in omloop brengen van digitaal geld door centrale banken met als doel een inflatie van 2% te creëren zonder de overheidsschulden te verhogen zal tot een blijvend negatieve reële rente leiden en dus tot een negatieve reële inkomensspiraal. Dit is m.a.w, geen oplossing, maar een manier van de financiële elite om monetaire financiering geaccepteerd te krijgen en vermogensverliezen bij de commerciële banken tegen te gaan.
Belangrijk is niet om zoveel mogelijk theoriëen te onderwijzen, maar om de huidige waarneembare trends zo goed mogelijk te verklaren. Met welke theorie kun je een trendmatige dalig van de economische groei, een trendmatige stijging van de prijzen, een trendmaqtige daling van de reële rente, een trendmatige stijging van de assetprijzen ten opzichte van de consumptieprijzen en een trendmatige toename van de ongelijkheid tussen landen, sectoren en huishoudens verklaren? Waarom gelden de stylized facts van Kaldor niet meer?
Leidt een negatieve reële rente niet tot meer overnames en dus tot meer (vooral Amerikaanse) oligopolies en monopolies? is het gevolg hiervan niet dat de reële lonen en pensioenen dalen en de inflatie te hoog blijft omdat de monopolisten hun prijzen kunnen verhogen bij gebrek aan alternatieven?
Bart Klein Ikink 6
Pieter JongejanHet kan ook niet zo zijn dat bedrijven hun kapitaal uithollen door aandelen in te kopen en daarvoor lenen. Degenen die dat financieren willen rente voor dat risico (dat drukt de speculatieve prijzen van aandelen).
Maar aandelen en vastgoed hebben een rendement, en als de rente lager is, zullen de prijzen stijgen bij gelijkblijvend rendement. Dat komt door verdiscontering.
Negatieve rente is nu uit beeld vanwege de hoge inflatie. Maar om inflatie te beteugelen, hadden we ook een maximale rente kunnen instellen, zodat de effectieve vraag daalt (wat met de rente verhoging wordt beoogd).
Als de maximale rente 5% is, gaat Wehkamp niet meer lenen aan mensen die het niet kunnen betalen. Dat heeft als voordeel dat je later niet met een molensteen van rentedragende schulden zit.
Pieter Jongejan 7
Bart Klein IkinkWaar iik het over heb is een negatieve reële kapitzaalmarktrente, zoals nu bij een inflatie van ruim 10% en een nominale rente op langlopende staatsleningen van 2 tot 3 %. Wat Wehkamp doet door korting te geven op de verkoopprijs bij vreemde financiering is totaal irrelevant.
Het beslissende kritische criterium voor stabiele economiscdhe groei is een positieve reële rente. Hoe hoog zal afhangen van de bevolkingsgroei, de groei van de kapitaalgoederenvooraad, de groei van de noodzakelijke milieuuitgaven, de productiviteitsgroei en vooral de prijs van schone energie.
Wat de financiële elite nu aan het voorkoken is (digitaal centraal bankgeld) heeft tot doel om schuldenvrije geldcreatie mogelijk te maken. Dit staat gelijk aan monetaire financiering. De centrale bank gaat dan leningen verstrekken aan special purpose projecten.
Vermogensbezitters, private banken , speculanten, overheden en monopolisten worden zo door de ECB uit de gure aanpassingswind gehouden. Alle noodzakelijke aanpassingen komen dan op de schouders te liggen van machteloze groepen-
Van de ECB, DNB en op RTLZ hoor je natuurlijk een ander (verhullend) verhaal. Schande!
Bart Klein Ikink 6
Pieter JongejanWanneer de inflatie onder controle is, kan de rente en de maximale rentevoet pas omlaag. Negatieve rentes zijn alleen haalbaar en gezond wanneer de inflatie rond de nul is. Negatieve rente is het alternatief voor geldschepping. Had de ECB de rente op -3% kunnen zetten, dan was QE helemaal niet nodig geweest. En was de maximale rente nul geweest, dan was er geen krediet geweest voor speculatieve investeringen in vastgoed en aandelen.
Pieter Jongejan 7
Bart Klein IkinkDit is volgens het model van Von Neumann waarschijnlijk voldoende om een negatieve inkomensspiraal te voorkomen. Volgens dit model bestaat er een positieve relatie tussen economische groei en reële kapitaalmarktrente. Een negatieve reële rente leidt volgens dit model tot een negatieve inkomensspiraal.
Het zou Klaas Knot en Nederland sieren om deze verwachting uit te spreken, zodat mensen met weinig kennis van zaken toch enig houvast wordt geboden met wat het doel van het monetaire beleid zou moeten zijn en wat zij op lange termijn kunnen verwachten.
Bart Klein Ikink 6
Pieter JongejanHannie Groen 5
Bart Klein IkinkBart Klein Ikink 6
Hannie GroenPieter Jongejan 7
Hannie GroenWie er in de toekomst niet op achteruit wil gaan zal aan een toekomstige euro een hogere waarde toekennen dan aan een huidige euro. Dit betekent dat je een positieve (reële) rente nodig hebt als je bereid bent om je geld uit te lenen tegen rente of anders dat je goud gaat sparen waardoor de prijs van goud gaat stijgen en het algemene prijspeil gaat dalen. Dan krijg je deflatie, wat net als inflatie negatief uitwerkt op de economische groei.
Mij lijkt een bescheiden positieve reële rente de beste keuze.
Co Pater 7
Pieter JongejanHet probleem is echter dat sparen tegenwoordig niet meer bestaat en dat banken ons " spaargeld " helemaal niet uitlenen, maar gebruiken t.b.v. andere doeleinden. Zou dat dus ook niet anders moeten ?
Pieter Jongejan 7
Co PaterFrankrijk heeft een enorme staatsschuld opgebouwd en zal dus aansturen op het zo lang mogelijk handhaven van de negatieve reële kapitaalmarktrente. Nederland (Klaas Knot) zal Lagarde dus moeten overtuiigen om terug te keren naar een bescheiden positieve reële kapitaalmarktrente. Hij kan dreigen met het niet meer verplicht stellen van het beleggen in staasobligaties door onze pernsioenfondsen.
Het pensioenfonds voor de bouw kan de pensioenen fors verhogen omdat het zwaar in waardevaste woningen heeft geïnvesteerd en veel minder in nominale staatsobligaties.
Co Pater 7
Pieter JongejanIk wil echter gewoon mijn geld - of een groot deel van mijn geld - op een spaarrekening zetten die veilig is. en die optie is er nu niet. ( ik bedoel hiermee dat ik het echt veilig wil hebben en dat de overheid niet garant hoeft te staan via het deposito garantie stelsel ).
wat is jouw mening hierover.
Zou die optie er wel gewoon moeten zijn ?
Feitelijk is het gewoon een marktvraag en ik schat zo in dat heel veel mensen behoefte hebben aan een veilige plek voor hun geld.
Pieter Jongejan 7
Co PaterMaar dat zou een zware concurrent worden van de commerciële banken, want dan zouden heel veel mensen voor deze veilige optie kiezen. Commerciële banken zouden dan minder winstgevend worden en overheden zouden met een liquiditeitscrisis te maken krijgen en dus fors moeten devalueren.
Dit voorstel is prima (de vervuiler miet dan betalen) maar maakt weinig kans van slagen. De machthebbers in Brussel en vooral in de USA zullen dit niet toelaten is mijn inschatting. Dus wat rest en wat minstens zo veilig is, is om het overgrote deel van je spaargeld van de bank te halen, er goud of platina of andere waardevaste acttiva mee te kopen en in een kluis liefst bij je thuis in plaats van bij de bank onder te brengen en te zorgen dat er een minimaal bedrag van een paar duizend euro op je betaalrekening staat.
In 1932 gebood de Amerikaanse president om al het goud in te leveren tegen de toen vaste prijs van 20 dollar om vervolgens nadat iedereen dit had gedaan de goudprijs met 75% te verhogen naar 35 dollar (zonder compensatie). Gaat de ECB dit voorbeeld straks navolgen? ik vrees van wel, want de invoering van digitaal centraal bankgeld staat al op de agenda. Controleren of jij goud of platina hebt gekocht is dan makkelijk te controleren.
Co Pater 7
Pieter JongejanSchauble opteert dus feitelijk voor een diktatuur van de financiele macht.
Volgens mij is de EU nog steeds een structuur die nooit kan werken en vroeg of laat zal instorten.
Bart Klein Ikink 6
Pieter JongejanBij een positieve rente is een euro nu meer waard dan in de toekomst. Bij een negatieve rente is een euro in de toekomst meer waard dan in het heden.
Met een hoge rente kan kan het lonen om een regenwoud nu te kappen en van de opbrengst te rentenieren in plaats van het duurzaam te beheren.
Dus rente is een oorzaak van korte termijn denken. Maar de oorzaak ligt ook in korte termijn denken. Een korte-termijn denker heeft een hoge rente nodig om te sparen.
Een negatieve nominale rente kan wel een positieve reële rente zijn, afhankelijk van de inflatie.
Pieter Jongejan 7
Bart Klein IkinkHoe slechter de toekomstige vooruitzichten hoe hoger de rente. Het verlagen van de rente bij slechtere vooruitzichten is subsidie aan de rijke speculanten.
Sinds de introductie van fiatgeld in de jaren zeventig en de introductie van de Greenspan put in 1987 zijn centrale banken onder aanvoering van de Amerikaanse FED de rente gaan verlagen bij het optredcen van een dreigende liquiditeitscrisis.
De verklaring is dat de centrale banken gekaapt zijn door de financiële sector, die er belang bij hebben dat er geen vermogensverliezen worden geleden omdat zij dan met oninbare vorderingen te maken krijgen.
Vandaar het vervroegde ontslag van Volcker in 1987 en de introductie van de Greenspan put na de aandelencrash in najaar 1987.
Bart Klein Ikink 6
Pieter JongejanIn ieder geval is rente verhogen na aandelen krach al geprobeerd na 1929. Dus het zou dom zijn geweest om hetzelfde nog eens te proberen.
Met negatieve rente hoeven dat centrale banken geen rentestanden te manipuleren en ook geen geld scheppen want met negatieve rentes zijn er waarschijnlijk geen liquiditeitscrises.
Gert van de Kraats 6
Bart Klein IkinkIk begrijp niet, hoe je nog steeds voorstander kunt zijn van negatieve rente.
De ECB is recent zo vriendelijk geweest om het experiment van de negatieve rente uit te voeren. Dit zou de inflatie moeten vergroten, maar dat werkte duidelijk niet.
Wel zorgde het voor allerlei desastreuze bijverschijnselen.
Geld lenen werd gratis en kon met veel rendement worden ingezet op de aankoop van b.v. woningen, aandelen. Dit leidde tot b.v. onbetaalbare woningen (“infatie op vastgoed”).
Nu er sinds Oekraine plotseling torenhoge inflatie is ontstaaan loopt de situtie geheel uit de hand. Blijkbaar voorkomt een lage rente niet een hoge inflatie.
Spaarders worden “beloond” met een waardedaling van hun geld in de orde van 10% per jaar.
De ECB is gedwongen de rente op te krikken, waardoor hypotheekrente onbetaalbaar dreigt te worden.
Juist dit stukje van de economie is erg simpel: de rente dient hoger te zijn dan de inflatie.
Bart Klein Ikink 6
Gert van de KraatsRente ondermijnt de integriteit van geld en het geldsysteem. Banken lenen geld uit tegen rente en overheden hebben tekorten. Maar het is de accumulatie van kapitaal en vooral het uitlenen tegen rente die overheidstekorten noodzakelijk kan maken. Tegenwoordig is het meeste geld schuld. Geld wordt geleend en moet met rente worden terugbetaald. Is de rente 5% en is € 100 in circulatie, dan moet € 105 worden teruggegeven. Maar waar komt die extra € 5 vandaan?
Dit zijn de opties:
- Kredietverstrekkers geven een deel van hun saldo uit, zodat leners de rente kunnen betalen.
- Sommige leners gaan in gebreke waardoor een deel van het saldo niet wordt teruggegeven.
- Leners lenen meer.
- De overheid leent meer (fiscaal beleid).
- De centrale bank creëert het tekort uit de lucht (monetair beleid).
Al deze dingen gebeuren en vaak samen. Als te veel leners in korte tijd in gebreke blijven, kan dit escaleren tot een financiële crisis en vervolgens tot een economische depressie. Financiële instellingen moeten dan hun kredietverlening terugschroeven omdat hun kapitaal niet toereikend is, waardoor het creëren van nieuwe schulden om de rente te betalen tot stilstand komt, en dat betekent crisis. Rente was een belangrijke oorzaak van de Grote Depressie. Rente is een belangrijke reden waarom de kapitalistische economie inherent instabiel is.
Nu is de oplossing niet zo eenvoudig. Maar je moet eerst de oorzaak onderkennen en je niet laten afleiden door bijzaken. Aan de oplossing werk ik al 14 jaar.
Gert van de Kraats 6
Bart Klein IkinkAls rente lager is dan de inflatie kun je al geld verdienen door gewoon een lening af te sluiten. Het geld, waarmee je de lening dan uiteindelijk aflost, is dan meer in waarde afgenomen, dan de rente, die er voor is betaald. Dat kan niet de bedoeling zijn.
Probleem met de huidige economie is, dat er veel te veel geld wordt verdiend met improductieve handelingen en dat inkomen niet eerlijk wordt verdeeld.
Crisis wordt vooral veroorzaakt door speculatie (ook op rente) , windhandel, onnodige risico’s en het inzakken van vertrouwen, maar niet door rente groter dan inflatie.
De markten veroorzaken deze crises. Overheid en centrale banken zouden de markten moeten beteugelen.
Bart Klein Ikink 6
Gert van de KraatsJe moet vanuit de oorzaak redeneren, niet vanuit de symptomen. Rente is bij uitstek een manier om geld te verdienen zonder daar iets voor te doen. En dus ook een oorzaak van de problemen die jij schetst. Alleen behoeft dat verdere uitleg. Als rente de oorzaak is van monetaire inflatie, zoals ik in het vorige bericht heb uitgelegd, zou er zonder rente geen monetaire inflatie hoeven te zijn.
Een maximale rente zal speculatieve kredietverlening indammen omdat het riskant is en daar geen rente vergoeding tegen over staat. Dit is het idee. Alle rentes zijn negatief of nul, positieve rentes zijn verboden, en centrale banken scheppen geen geld. Bij een stijgende inflatie zal de marktrente stijgen (omdat centrale banken niet ingrijpen), maar omdat leningen boven 0% niet zijn toegestaan, zal ook de kredietverlening opdrogen, waardoor de vraag afneemt, en de inflatie weer daalt.
En omdat rente een vergoeding is voor risico, en riskante kredieten niet meer worden gemaakt, zal ook het vertrouwen niet zo snel inzakken. Het is dus zo dat minder geleend kan worden, en ook geen rente betaald hoeft te worden, waardoor het systeem stabieler wordt. Instabiliteit komt immers van vaste renteverplichtingen die moeten worden betaald uit variabele inkomsten.
Vincent Huijbers 9
Bart Klein Ikinkhttps://youtu.be/DFInjD2YQ-o
Bart Klein Ikink 6
Vincent HuijbersVincent Huijbers 9
Bart Klein IkinkVincent Huijbers 9
Bart Klein IkinkCo Pater 7
Bart Klein IkinkRoland Horvath 7
Co PaterIets anders, rente kan beter geen percentage zijn van het geleende bedrag. Dat is exponentieel en dus gevaarlijk. Het is beter bij het lenen een redelijk bedrag af te spreken. Zoals in de Islamitische landen gebeurt.
Beter is nog, rekening te houden met de resultaten achteraf, na de lening.
Rente heeft iets te maken met de opbrengst. De reële rente mag niet meer bedragen dan het groeipercentage van de economie, anders wordt de schuldenaar armer.
Schuldeisers hebben veel te veel macht en bevoegdheden tegenover schuldenaars.
Krediet verlening kan niet door private banken gedaan worden;, te onstabiel. Dat is uit de tijd. Dat moet overgenomen worden door de overheid.
Co Pater 7
Roland HorvathHanny Reindersma 2
Conclusie; Werkenden zijn de slaven van deze maatschappij en Economen ‘kijken weg’ en verkopen hun onafhankelijk- dan wel afhankelijk vakgebied aan een ieder die er belang bij heeft !
Tom Hoppen 4
Hannie Groen 5
Tom HoppenKoen Cremers
Natuurlijk kan het geen kwaad om in (economische) modellen meerdere maatschappelijke factoren op te nemen. En ieder model is afhankelijk van de kwaliteit van aannames en de data; garbage in is garbage out.
Ben benieuwd wat de FTM kijk is op politiek. Dit artikel is mijns inziens iets te negatief over economen en bijbehorende theorie. Het is vaak de politiek is die het economisch evenwicht verstoord of in ieder geval niet afwacht tot de markt een nieuwe balans vindt. Neem de overheidsmaatregelen tijdens de coronapandemie. Goedkoop geld werd opgehaald, waardoor zombie bedrijven nog steeds niet failliet zijn, diens werknemers niet beschikbaar komen met tekorten op de arbeidsmarkt en een (mogelijk) loonprijsspiraal van dien. En dat terwijl aan de andere kant de centrale banken (economen) de rente moeten verhogen om de vraag te remmen. Maar ook een enorme schuld voor toekomstige generaties, nu de zombie bedrijven dat geld niet kunnen terugbetalen en de rente oploopt.
Ander voorbeeld zijn de overheidsregelingen voor boeren die FTM onlangs nog aan de kaak stelde.
Roel van der Kant
Koen CremersWe doen er allemaal aan mee, dus het komt niet goed. Iedereen is toch blij met korting, of gratis geld?
Vincent Huijbers 9
Roel van der KantHH Manders 4
Koen CremersVeel te veel economen zijn heilig van hun eigen kapitalistische / vrije markt visie overtuigd. Friedmanomics is nog steeds springleven en zijn ideeën zijn dominant. En dan hebben we het over iemand die feitelijk poneerde dat een economische theorie / economisch model indien éénmaal gevalideerd altijd waar is, ook als daarna het model of de theorie niet meer overeenkomt met de werkelijkheid.
We hebben het over een "wetenschap" waarin het normaal is dat NIET gekeken wordt of theorieën nog kloppen met werkelijkheid. Ik zal nooit vergeten, een 'postuum' van een Cambridge econoom enkele jaren terug, die vooral werd geroemd om zijn unieke houding binnen de economie (als 'wetenschap') omdat hij een van de weinige economen was, zoniet de enige, die structureel economische theorieën en modellen bleef toetsen aan de werkelijkheid, om te kijken of ze (nog) klopten.
Het is schandalig dat in veelgebruikte economische modellen gewoon gesteld wordt dat ieder persoon elk werk kan doen - dan hebben we het over modellen die gebruikt worden voor beleid (zoals bij CPB). En zo kunnen we even doorgaan.
Maar eigen verantwoordelijkheid nemen? Nope - we geven de politiek de schuld, want 'die heeft ingegrepen in de markt'. Dan hoeven we namelijk wegkijken van het feit dat onze ideeën over wat een markt is, wat die kan, etc. fundamenteel onjuist zijn.
Harry van der Velde 2
Zullen we dat eens onderzoeken?
Oikonomia is huishoudkunde. De huishouding kan die van een gezin of van de staat zijn.
[uit 'De geschiedenis van de staathuishoudkunde' van pof. dr. J.J. Klant, emeritus-hoogleraar UvA]
Vanuit dat gezonde staathuishoudkundig uitgangspunt is het duidelijk wat er moet gebeuren:
We moeten het huishouden van ons land in orde brengen.
Doel: Alles netjes, schooon en opgeruimd met zo min mogelijk moeite. gewoon samen aanpakken. En elkaar NIET voortdurend voor alles afrekenen maar gewoon na het werk iedereen zijn natje en droogje.
Thuis schep je toch ook geen werkgelegenheid?
Co Pater 7
Harry van der VeldeCo Pater 7
mijn ervaring of kennis is als volgt:
1: ongeveer 200 jaar geleden zijn er landen ontstaan, gebaseerd op kennis van mensen die iets zinnigs wisten te melden over het een en ander, denk aan Montesquieu. rechtstaat etc. landen zijn dus politieke rechtstaten geworden en dat was ook hard nodig.
2: Het politieke proces is echter overvleugeld geraakt door economische machten, en eraan ondergeschikt gemaakt. Op het moment lees ik : Adults in de room van Yanis V. en daar komt precies naar boven wat de consequenties zijn als een land zijn macht verliest. Een land moet dus souverein zijn ( voorwaarde ), om politiek te kunnen zijn.
3: Dit gegeven komt ook heel sterk naar voren in het boek: de mythe van de staatsschuld van Kelton.
4: onderliggend aan dit alles zijn ideologien die dusdanig veel macht hebben, en uitstralen zodat ze alles en iedereen kunnen negeren en desnoods kleineren. Dit gegeven van de macht van ideologie kwam heel sprekend naar voren in een van de starwars films ( ik meen return of the Jedi ), waar master Joda zei : een ideologie kun je je prima achter verschuilen. Hij bevestigd hiermee dat het een manier is om je machtspositie te consolideren over anderen. of om een machtspositie te bewerkstelligen of terug te veroveren zoals we zien bij het Neoliberalisme.
5: Schuld van David Graeber heeft jaren geleden al mijn ogen geopend voor het fenomeen dat schuldeisers veel te veel macht hebben over schuldenaren. Deze macht zie je op elk niveau terug in de samenleving en slavernij is er het gevolg van.
als je Adults in de room lees dan ontkom je niet aan een vergelijking met schuld van Graeber. Het is van hetzelfde maar alleen op een ander niveau. ( het niveau van landen i.p.v. mens vs bank ( of andere instelling ).
6: Ga zo door
Vincent Busch 3
Willem de Vroomen 4
Toch heeft de crisis wel degelijk een vooral wetenschappelijke herleving van het marxisme veroorzaakt, met Nederland als lastig te verklaren uitzondering. In landen als België, Engeland, Frankrijk en de Verenigde Staten bloeien levendige economische wetenschappelijke discussies, gebaseerd op Marx .