
We kunnen veel leren van de lange bijbelse traditie van schuldkwijtschelding. De Nederlandse woningmarkt heeft een schone lei nodig.
Het schuldenprobleem is van alle tijden. Al in de aller eerste samenlevingen hadden schulden de vervelende neiging groter te worden dan de betalingscapaciteit. De agrarische beschavingen in Mesopotamië (3000-800 voor christus) kenden al schuld en rente. In Sumer had een groot deel van de bevolking een soort rekening-courant openstaan bij de tempels en paleizen. Gedurende het jaar deed men aankopen op krediet en stond men dus rood op de rekening-courant. Pas als de oogst binnenkwam werden de schulden weer vereffent.
Opa vertelt
Periodiek zorgde dit voor problemen. Een oogst mislukte, de schulden werden steeds groter door de magie van samengestelde rente en boeren vielen in een schuldval. Ze moesten hun land, hun dochters en in het ergst geval zichzelf verkopen aan crediteuren. Wanneer door droogte de oogst mislukte kon dit grote sociale onrust veroorzaken. Mensen vluchtten weg uit de stad of kwamen in opstand.
Periodiek werden daarom de schulden kwijtgescholden. Als er een nieuwe koning aan de macht kwam in Sumer verklaarde deze het ‘jubileum’ en werd er met een ‘schone lei’ begonnen. Letterlijk een schone lei, want de schulden waren genoteerd op kleitabletten die werden schoongeveegd.
Het eerste woord voor vrijheid dat we kennen is het Sumeriaanse amagi (zie boven), een woord dat als eerst werd gebruikt in de context van schuldkwijtschelding. Letterlijk betekent het ‘terug naar moeder’: de kinderen die in slavernij waren verkocht mochten terug naar hun familie.
Naar het heden
Na al die tijd bestaat het schuldenprobleem nog steeds. Volgens ING staan eind 2013 800.000 hypotheken ‘onder water’ (een hogere schuld dan de woningwaarde). Een ongezonde situatie. De hypotheekschulden belemmeren het functioneren van de woningmarkt en ze zijn een grote last voor de economie.
In Nederland is het zo dat veel verkopers een minimum vraagprijs hebben, omdat ze hun hypotheek moeten aflossen. Hierdoor blijven de vraagprijzen eigenlijk te hoog en bouwt een stuwmeer aan woningaanbod zich op. Markten kunnen alleen werken als prijzen zich aanpassen. Hoge hypotheekschulden belemmeren die aanpassing.
Ongeveer de helft van de Nederlandse hypotheekschuld is aflossingsvrij. Nog eens zo’n 20 procent bestaat uit belegging- en levenhypotheken, waarop de rendementen sterk tegenvallen. Het gevolg is dat er een enorme hoeveelheid hypotheekschuld is die niet afgelost wordt en die binnen afzienbare tijd ook niet afgelost kan worden. Een enorme last voor vooral 18 tot 45 jarigen, die een leven van schulden in het vooruitzicht hebben.
Door de onderwaardes besluiten mensen ook steeds meer te sparen. Begrijpelijk, maar funest voor de economie.
Een schone lei
Schulden die niet betaald kunnen worden zullen ook niet betaald worden. De vraag is alleen hoe ze niet betaald gaan worden. Net als duizenden jaren geleden zullen schulden moeten worden weggeschreven. Banken moeten hun verliezen nemen. Zij hebben op grote schaal leningen verstrekt zonder na te denken over hoe en wanneer ze worden afgelost. Daar hebben ze jarenlang de vruchten van geplukt, maar het feest is nu voorbij.
Nederlandse wetgeving is erg crediteurvriendelijk. Hierdoor zijn mensen als de dood om hun woning met verlies te verkopen en hoeven banken nauwelijks verlies te nemen. Door hier verandering in te brengen wordt de last van aanpassing meer bij de banken neergelegd.
Het invoeren van een verplicht non-regres regime dwingt banken hun verlies te nemen. Bij non-regres hypotheken kunnen banken alleen nog aanspraak maken op het onderpand (de woning), maar niet de resterende schuld verhalen op de persoon zelf. Dit betekent dat banken bij een gedwongen verkoop meteen moeten afboeken. Dit verbetert de onderhandelingspositie voor debiteuren. Het zorgt er ook gelijk voor dat banken stoppen met het verstrekken van tophypotheken die groter zijn dan de woningwaarde.
Alleen een non-regres regime is echter nog niet genoeg om de schuldenlast te reduceren. Ook voor mensen die nog niet acuut in de problemen zitten moet de schuldenlast worden gereduceerd. Banken hebben een prikkel nodig om te heronderhandelen over de hypotheekschuld. Woningbezitters moeten het recht krijgen hun woning te verkopen aan een nieuw op te richten corporatie voor financieel herstel (CFS). De CFS koopt woningen tot €350.000 op voor 95 procent van de WOZ-waarde en verhuurt ze vervolgens terug aan woningbezitters. De jaarlijkse huur wordt vastgesteld op de koopprijs gedeeld door vijftien.
Niet alleen kunnen mensen door deze maatregel in hun huis blijven bij wanbetaling (mits ze de huur kunnen betalen), maar banken krijgen ook een grotere prikkel om te heronderhandelen over hypotheken die ver boven de waarde van de woning liggen. Als ze dat niet doen kunnen ze immers een lening kwijt raken en moeten ze een verlies nemen. De hypotheekschuld wordt zo meer in lijn gebracht met de waarde van de woning, waardoor een gezondere aflossingspraktijk weer mogelijk wordt.
Conclusie
Verlaging van de hypotheekschuld zal hoe dan ook plaatsvinden. Iedereen is het er over eens dat deze op dit moment te hoog is. In plaats van deze schuldreductie door een moeizaam proces van jarenlange aflossing te laten plaatsvinden kunnen we iets leren van het oude Sumerië. De woningmarkt moet weer met een schone lei beginnen.
31 Bijdragen
Merijn Knibbe
Matthijs Lok
Jesse Frederik
Matthijs LokMatthijs Lok
Jesse FrederikJbjt
Marcel
Paul Lamote
MarcelGast
vandezon
GastBoye
vandezonVind het plan onverkoopbaar voor NLse woningmarkt, misschien wel voor de britse.
vandezon
Maria
Eltollo
Axel
Jens
Paul Lamote
JensMarcel_smith
Paul LamoteEea in schril contrast met Europa en de VS waar we maar doormodderen en de rekening voor alle bailouts steeds weer op het bordje van de belastingbetaler leggen.
Jesse Frederik
JensJens
Jesse FrederikEcht
een interessant voorstel alles bij elkaar. Ik ben het helemaal met je
eens dat de verantwoordelijkheid voor onhoudbare schulden ook bij de
verstrekkers moet liggen. Een aantal mensen vindt hier blijkbaar dat
dat niet eerlijk is voor mensen zonder schulden. Ik zie
dat niet zo. Huishoudens met onhoudbare schulden hebben een concreet
aanwijsbaar probleem door onverantwoorde schuldenverstrekking. Dat is
niet alleen een economisch probleem, die mensen worden op allerlei
manieren in hun levensplanning geperkt. Daar wordt het toch ook niet
gezelliger van in Nederland. Een snelle oplossing lijkt me daarom erg
wenselijk. Verder, niemand heeft tot nog toen een argument gegeven
waarom schuldenaren eenzijdig verantwoordelijk zijn voor het tot
stand komen van schulden. Banken hebben de expertise om de
houdbaarheid van schulden te beoordelen, als zij mensen met
onhoudbare schulden opzadelen dan zijn zij daarvoor minimaal net zo
verantwoordelijk.
Zo bezien kun je zeggen, dan gaan die banken maar
failliet. Maar dan nog... Het lijkt me wel interessant daar iets meer
over te kunnen zeggen dan tenminste één, misschien wel allemaal. Misschien een vervolgcolumn?
Stefan Heggins
Oh_Oh_SarCastro
Beurscyclus
Matthijs Lok
BeurscyclusBeurscyclus
Matthijs LokMichiel
Rien
Wanneer zijn we weer bereid om mensen te laten genezen van deze ziekte?
Fgoldblatt
EricSmit
“The
Netherlands is quite unlike the US, where you can give your key to the
bank and your relationship is over,” Mr Zalm said. “In the Netherlands
you still keep your obligation. It’s a Calvinist country.”
BosMastenbroek
EricSmitde oplossing zoals in artikel genoemd met CFS,kan tot op zekere hoogte ook met de banken zelf: bank treft NU voorziening, Dat kan ook anders: huis wordt getaxeerd: bank schrijft de waardevermindering af, wordt nwe hypo opgemaakt met lagere hypo bedrag. Niks CFS,nergens voor nodig ,toch ?
mss kan de staatsbank ABN Amro er mee starten ?
Guest
Overigens speelt Prof Steve Keen al een tijdje met het idee van "Debt Jubilee", iedereen (maar dan ook iedereen) krijgt een bedrag op zijn bankrekening gestort, onder de verplichting van diegenene met een hypothecaire lening dat geld voor 100% te gebruiken om de lening af te lossen.
pensionpulse.blogspot.com/2012/07/steve-keens-private-debt-jubilee.html. Ook interessant www.youtube.com/watch?v=4EzWV7RSYzE&feature=relmfu
Mooi verhaal, maar staan we daarna weet toe dat consumenten zich ongelimiteerd in de schulden kunnen steken om allerlei rotzooi te komen? Dit om een failliet systeem in stand te houden? Nee, (nog) meer regulatie dan?
Nog een vraag: kunnen politici, economen en bankiers de economie ongestraft zo opkloten en miljoenen de armoede injagen zonder dat er schuldigen de bak ingaan?
Tijd dus voor al die honderduizenden financiele lichten om een nieuwe baan te zoeken en iets te gaan doen wat echt is. Want met of zonder schuldkwijtschelding gaat die crisis er komen. Daarvoor is de tumor die financiele sector heet internationaal te interconnected.
Mijn mening (fwiw): laat de crisis komen, bijltjesdag voor bankiers,
economen en politici, en na de chaos verzinnen we weer iets moois. Maar
nu met eerlijk geld, kleine overheid en financiele sector en zonder
fractioneel bankieren. Onzin? Wedden dat de bevolking dit uiteindelijk zal afdwingen?
Fred Zeppelin
Ja, we krijgen dan inflatie maar dat is m.i. nog de enige mogelijkheid waarmee we de verhouding inkomens/schuld weer in een houdbaar gebied krijgen.