Weg met de hypotheekschuld!

Jesse Frederik
2 Connecties

Relaties

Schuldkwijtschelding

Werkvelden

Woningmarkt
31 Bijdragen

We kunnen veel leren van de lange bijbelse traditie van schuldkwijtschelding. De Nederlandse woningmarkt heeft een schone lei nodig.

Het schuldenprobleem is van alle tijden. Al in de aller eerste samenlevingen hadden schulden de vervelende neiging groter te worden dan de betalingscapaciteit. De agrarische beschavingen in Mesopotamië (3000-800 voor christus) kenden al schuld en rente. In Sumer had een groot deel van de bevolking een soort rekening-courant openstaan bij de tempels en paleizen. Gedurende het jaar deed men aankopen op krediet en stond men dus rood op de rekening-courant. Pas als de oogst binnenkwam werden de schulden weer vereffent. 
 
Opa vertelt
Periodiek zorgde dit voor problemen. Een oogst mislukte,  de schulden werden steeds groter door de magie van samengestelde rente en boeren vielen in een schuldval. Ze moesten hun land, hun dochters en in het ergst geval zichzelf verkopen aan crediteuren. Wanneer door droogte de oogst mislukte kon dit grote sociale onrust veroorzaken. Mensen vluchtten weg uit de stad of kwamen in opstand.
 
Periodiek werden daarom de schulden kwijtgescholden. Als er een nieuwe koning aan de macht kwam in Sumer verklaarde deze het ‘jubileum’ en werd er met een ‘schone lei’ begonnen. Letterlijk een schone lei, want de schulden waren genoteerd op kleitabletten die werden schoongeveegd. 
 
 
Het eerste woord voor vrijheid dat we kennen is het Sumeriaanse amagi (zie boven), een woord dat als eerst werd gebruikt in de context van schuldkwijtschelding. Letterlijk betekent het ‘terug naar moeder’: de kinderen die in slavernij waren verkocht mochten terug naar hun familie. 
 
Naar het heden
Na al die tijd bestaat het schuldenprobleem nog steeds. Volgens ING staan eind 2013 800.000 hypotheken ‘onder water’ (een hogere schuld dan de woningwaarde). Een ongezonde situatie. De hypotheekschulden belemmeren het functioneren van de woningmarkt en ze zijn een grote last voor de economie.  
 
In Nederland is het zo dat veel verkopers een minimum vraagprijs hebben, omdat ze hun hypotheek moeten aflossen. Hierdoor blijven de vraagprijzen eigenlijk te hoog en bouwt een stuwmeer aan woningaanbod zich op. Markten kunnen alleen werken als prijzen zich aanpassen. Hoge hypotheekschulden belemmeren die aanpassing.
 
Ongeveer de helft van de Nederlandse hypotheekschuld is aflossingsvrij. Nog eens zo’n 20 procent bestaat uit belegging- en levenhypotheken, waarop de rendementen sterk tegenvallen. Het gevolg is dat er een enorme hoeveelheid hypotheekschuld is die niet afgelost wordt en die binnen afzienbare tijd ook niet afgelost kan worden. Een enorme last voor vooral 18 tot 45 jarigen, die een leven van schulden in het vooruitzicht hebben.
 
Door de onderwaardes besluiten mensen ook steeds meer te sparen. Begrijpelijk, maar funest voor de economie. 
 
Een schone lei
Schulden die niet betaald kunnen worden zullen ook niet betaald worden. De vraag is alleen hoe ze niet betaald gaan worden. Net als duizenden jaren geleden zullen schulden moeten worden weggeschreven. Banken moeten hun verliezen nemen. Zij hebben op grote schaal leningen verstrekt zonder na te denken over hoe en wanneer ze worden afgelost. Daar hebben ze jarenlang de vruchten van geplukt, maar het feest is nu voorbij. 
 
Nederlandse wetgeving is erg crediteurvriendelijk. Hierdoor zijn mensen als de dood om hun woning met verlies te verkopen en hoeven banken nauwelijks verlies te nemen. Door hier verandering in te brengen wordt de last van aanpassing meer bij de banken neergelegd. 
 
Het invoeren van een verplicht non-regres regime dwingt banken hun verlies te nemen. Bij non-regres hypotheken kunnen banken alleen nog aanspraak maken op het onderpand (de woning), maar niet de resterende schuld verhalen op de persoon zelf. Dit betekent dat banken bij een gedwongen verkoop meteen moeten afboeken. Dit verbetert de onderhandelingspositie voor debiteuren. Het zorgt er ook gelijk voor dat banken stoppen met het verstrekken van tophypotheken die groter zijn dan de woningwaarde.
 
Alleen een non-regres regime is echter nog niet genoeg om de schuldenlast te reduceren. Ook voor mensen die nog niet acuut in de problemen zitten moet de schuldenlast worden gereduceerd. Banken hebben een prikkel nodig om te heronderhandelen over de hypotheekschuld. Woningbezitters moeten het recht krijgen hun woning te verkopen aan een nieuw op te richten corporatie voor financieel herstel (CFS). De CFS koopt woningen tot €350.000 op voor 95 procent van de WOZ-waarde en verhuurt ze vervolgens terug aan woningbezitters. De jaarlijkse huur wordt vastgesteld op de koopprijs gedeeld door vijftien.  
 
Niet alleen kunnen mensen door deze maatregel in hun huis blijven bij wanbetaling (mits ze de huur kunnen betalen), maar banken krijgen ook een grotere prikkel om te heronderhandelen over hypotheken die ver boven de waarde van de woning liggen. Als ze dat niet doen kunnen ze immers een lening kwijt raken en moeten ze een verlies nemen. De hypotheekschuld wordt zo meer in lijn gebracht met de waarde van de woning, waardoor een gezondere aflossingspraktijk weer mogelijk wordt. 
 
Conclusie
Verlaging van de hypotheekschuld zal hoe dan ook plaatsvinden. Iedereen is het er over eens dat deze op dit moment te hoog is. In plaats van deze schuldreductie door een moeizaam proces van jarenlange aflossing te laten plaatsvinden kunnen we iets leren van het oude Sumerië. De woningmarkt moet weer met een schone lei beginnen.

Gerelateerde artikelen

Jesse Frederik
Jesse Frederik
In de zomer van 2011 ontvingen we per email een open sollicitatie van de 22-jarige Jesse Frederik uit Nijmegen die zichzelf o...
Gevolgd door 56 leden

31 Bijdragen

Oudste eerst
Nieuwste eerst

Merijn Knibbe

Laten we daarbij niet vergeten dat de hypotheekrente-aftrek maar 30 jaar geldig is, een regel die nu zo'n tien jaar geleden is ingevoerd. Wat dus betekent dat er voor veel van die aflossingsvrije en beleggingshypotheken al 1/3 van die termijn verstreken is.... 

Matthijs Lok

De CFS oplossing is natuurlijk wat vreemd als er inderdaad de koopprijs gedeeld door 15 wordt gerekend. Want in dat geval zal de netto maandhuur bij verkoop aan het CFS vrijwel altijd stijgen....

Jesse Frederik

Matthijs Lok
Akkoord, dat was ook echt een beetje achterkant van een sigarendoos-werk. Hoeveel zou het dan ongeveer moeten zijn? 

Matthijs Lok

Jesse Frederik
Dan moet je denk ik minstens aan 20 denken. Overigens vermoed ik dat een CFS speculatie in de hand werkt, want je hebt altijd nog een mooie backup om het huis te verkopen. Daarnaast is de WOZ waarde vaak hoger dan de reeele waarde.

Jbjt

De staat, de bank en de kredietnemer zijn hier schuldig aan. De staat i.v.m. het oneigenlijke belastingvoordeel, i.c. de hypotheekrenteaftrek, de bank door meer geld te lenen t.o.v. van de waarde van het onderpand en de kredietnemer (de consument) door te anticiperen op de - verwachte - waarde ontwikkeling van de woning. Dit moet anders. Herstel van in het verleden gemaakte fouten is mogelijk. De banken dienen medewerking te verlenen om hypotheek overeenkomsten aan te passen om zo extra aflossing, boetevrij, mogelijk te maken. De overheid dient aflossing van de bankschuld boven de WOZ waarde te bevorderen door een belastingvoordeel te geven. Het is toch raar dat iemand die een hogere lening heeft dan de WOZ waarde een voordeel heeft middels renteaftrek? De lening boven de woningwaarde is vaak gebruikt voor consumptieve doeleinden. Kortom, voor de aflossing boven de WOZ waarde ontstaat een aftrekpost (inkomen en wonen). Ten gevolge hiervan neemt de post renteaftrek ten laste van de staat af. Bijkomend voordeel is dat de balans van de banken zuiverder wordt. Uitgeleend geld komt in balans met onderpand. Uiteindelijk kost het de staat niets. Momenteel wordt de woningmarkt gestagneerd doordat de verkoopopbrengst van de woning beneden de hypotheekschuld ligt. De consument wil geen verlies nemen en blijft hierdoor wonen in de woning met een hoge schuld. Dit is slecht voor de huizenmarkt. Zodra de hypotheekgever een lagere bankschuld heeft dan de verkoopopbrengst van de woning zal bij verkoop dit niet worden ervaren als het nemen van verlies. Ten gevolge hiervan zal de dynamiek op de woningmutatiemarkt worden hersteld. Geen enkele politieke partij heeft het lef om dit op te nemen in haar partijprogramma, terwijl het noodzakelijk is voor herstel. Nederland moet af van het feit dat de waardestijging van de woning niet een gegeven is. Op zich logisch. Kortom er moet worden afgeschreven.    

Marcel

Je hoeft niet eens zo ver terug in de tijd voor goede voorbeelden van kwijtschelding. De IJslandse economie herstelt zich in een onverwacht hoog tempo, mede dankzij een programma van gedeeltelijke kwijtschelding voor onderwaterstaande hypotheken.

Paul Lamote

Marcel
In IJsland is alleen maximaal 10% van de hypotheken kwijtgescholden die in Britse Ponden waren afgesloten. Wie een hypotheek in IJslandse Kronen had (en dat was meer dan 95%) werd helemaal niets kwijtgescholden. De reden was dat degenen met een hypotheek in Britse Ponden de dupe werden van de herkapitalisatie van IJslandse banken omdat de waarde van de IJslandse Kroon toen halveerde t.o.v. het Britse pond.

Gast

In dit scenario wordt het aangaan van onbetaalbare schulden beloond, met redelijke oplossing. De eerstvolgende generatie leert daarmee dat je zonder persoonlijk risico een onbetaalbare schuld kan aangaan, waarmee je op de lange termijn het probleem versnelt terug brengt in plaats van beheerst.

vandezon

Gast
 Econoom Steve Keen heeft een mooie oplossing http://youtu.be/rGkmgnprrIU

Boye

vandezon
Klinkt lastig in NL en minder in Engeland. Engeland heeft minder huurwoningen. Worden de huurwoningen ook aan de bewoners geschonken? en als je de schuld wegstreept, is dan het huis van iedereen (juridisch en financieel eigendom)?

Vind het plan onverkoopbaar voor NLse woningmarkt, misschien wel voor de britse.

vandezon

Een Globale schulden jubilee is het antwoord op de financiële crisis, echter zolang er geen duurzaam oplossing is voor de fundamentele weeffouten in het financiële systeem, samengestelde rente, fractioneel bankieren met zijn exponentiële schuldengroei zal er direct gewerkt worden naar een nieuwe crisis. Nederland zou ook eens moeten kijken hoe de IJslanders de crisis hebben aangepakt. Wie meer wenst te lezen over de geschiedenis van "Schuld" is het boek van "David Graeber, Debt the first 5000 years" een aanrader. http://youtu.be/CZIINXhGDcs

Maria

Als we eens voor wat betreft de banken naar Ijsland kijken!!!

Eltollo

"Stuwmeer aan onverkochte woningen"   Dan is er maar een oplossing: de prijs moet omlaag. Dat is het risico van kopen ipv huren.
 

Axel

Maar hoe zit het met diegenen die wel zuinig aangedaan hebben? Krijgen die wat extra's of worden alleen de gokkers uiteindelijk beloond? Want als je een aflossingsvrije hypotheek neemt, gok je erop dat je het huis ook weer met winst verkoopt. Die winst is uiteraard dan wel voor de eigenaar. Een scheve situatie dus als er een bail-out plaatsvindt.

Jens

Wat zou er in dit voorstel dan met de banken gebeuren? Gaan die dan niet allemaal failliet?

Paul Lamote

Jens
 Ja en dus mag uiteindelijk de belastingbetaler de rekening betalen.

Marcel_smith

Paul Lamote
Nee! Juist niet. Kijk ook hier weer naar IJsland, dat onlangs door het IMF nog werd geroemd omdat het land de moed heeft gehad om juist de banken heeft laten omvallen (OK, ze konden ook bijna niet anders). Niet belastingbetaler draaide daar op voor het roekeloze gedrag van bankiers, maar de aandeelhouders en obligatiehouders.
Eea in schril contrast met Europa en de VS waar we maar doormodderen en de rekening voor alle bailouts steeds weer op het bordje van de belastingbetaler leggen.

Jesse Frederik

Jens
 Dat ligt eraan, maar kan me voorstellen dat in ieder geval SNS omvalt. Niet redden, aandeelhouders geld kwijt, obligatiehouders afschrijven. Herstructureren, afstoten en doorgaan.

Jens

Jesse Frederik

Echt
een interessant voorstel alles bij elkaar. Ik ben het helemaal met je
eens dat de verantwoordelijkheid voor onhoudbare schulden ook bij de
verstrekkers moet liggen. Een aantal mensen vindt hier blijkbaar dat
dat niet eerlijk is voor mensen zonder schulden. Ik zie
dat niet zo. Huishoudens met onhoudbare schulden hebben een concreet
aanwijsbaar probleem door onverantwoorde schuldenverstrekking. Dat is
niet alleen een economisch probleem, die mensen worden op allerlei
manieren in hun levensplanning geperkt. Daar wordt het toch ook niet
gezelliger van in Nederland. Een snelle oplossing lijkt me daarom erg
wenselijk. Verder, niemand heeft tot nog toen een argument gegeven
waarom schuldenaren eenzijdig verantwoordelijk zijn voor het tot
stand komen van schulden. Banken hebben de expertise om de
houdbaarheid van schulden te beoordelen, als zij mensen met
onhoudbare schulden opzadelen dan zijn zij daarvoor minimaal net zo
verantwoordelijk.
Zo bezien kun je zeggen, dan gaan die banken maar
failliet. Maar dan nog... Het lijkt me wel interessant daar iets meer
over te kunnen zeggen dan tenminste één, misschien wel allemaal. Misschien een vervolgcolumn?


Stefan Heggins

Dat is het leuke van FTM, altijd onorthodoxe zienswijzes die je blikveld verruimen. Het historisch perspectief is ook interresant. Het ontbreekt wel een beetje aan nuance en goeddoordachte oplossingen maar voor een column geeft dat natuurlijk niet. Jammer wel dat er politieke partijen zijn die ook zulke oplossingsrichtingen voordragen.

Oh_Oh_SarCastro

Ik heb een studieschuld waar ik bij voorbaat al moeite mee heb om af te lossen. Wordt die ook kwijtgescholden?... Dat dacht ik al

Beurscyclus

Laten we aflossing (gelimiteerd) fiscaal aftrekbaar maken in plaats van de rente ! 

Matthijs Lok

Beurscyclus
Dan mag er wel een hele forse limiet op zitten, want anders is het niks anders dan kopen. 

Beurscyclus

Matthijs Lok
Snijdt 't mes aan 2 kanten, "ontschulden" en kopersstaking beëindigd.

Michiel

Frederik pleit weer eens voor staatsingrijpen! Hoe kwam FTM ook alweer aan zijn geld?

Rien

Wat een flut verhaal. Bestaat er dan echt geen eigen verantwoordelijkheid gevoel meer voor de beslissingen die wij zelf als individu maken? Is het altijd maar de schuld van het collectief? Kennen we geen enkele trots meer?Volgens mij zijn we hier in Nederland ziek en de ziekte heet welvaart.
Wanneer zijn we weer bereid om mensen te laten genezen van deze ziekte?

Fgoldblatt

eerst alle bankiers berechten via Neurenburg II, dan alle elite die eraan verdient hebben ...dan de mensen gewoon hun bezittingen teruggeven die ze de afgelopen duizenden jaren hebben gestolen...al dat tuig van paus tot koningshuis, van baron tot bankier....tuig tuig tuig schoften ..ik ben boos heel boos op deze zieke bedriegllijke maatschappij..., corrupt en ook dit flutverhaal ...iedereen weet dat dat pyramidespel altijd eindigt dat de banken uiteindelijk alle bezittingen hebben , zo is die teringzooi ontworpen

EricSmit

Ik vrees dat Nederlandse banken (en DNB) niet zitten te wachten op het afschaffen van het non-regres regime. Ter illustratie: dit zei Gerrit Zalm (ABN Amro) tegen de Financial Times (in de zaterdagkrant van 25 augustus) over het gevaar van mensen die hun hypotheek niet meer kunnen betalen:
“The
Netherlands is quite unlike the US, where you can give your key to the
bank and your relationship is over,” Mr Zalm said. “In the Netherlands
you still keep your obligation. It’s a Calvinist country.” 

BosMastenbroek

EricSmit
Feit is wel dat de USA constructie gewoonweg beter is. Immers de geldverstrekker neemt het risico met als onderpand : ..Huis..........Is de waarde van dat onderpand gedaald,dan is dat het risico/probleem van de geldverstrekker.

de oplossing zoals in artikel genoemd met CFS,kan tot op zekere hoogte ook met de banken zelf: bank treft NU voorziening, Dat kan ook anders: huis wordt getaxeerd: bank schrijft de waardevermindering af, wordt nwe hypo opgemaakt met lagere hypo bedrag. Niks CFS,nergens voor nodig ,toch ?

mss kan de staatsbank ABN Amro er mee starten ?

Guest

Geen gezeik, iedereen rijk.

Overigens speelt Prof Steve Keen al een tijdje met het idee van "Debt Jubilee", iedereen (maar dan ook iedereen) krijgt een bedrag op zijn bankrekening gestort, onder de verplichting van diegenene met een hypothecaire lening dat geld voor 100% te gebruiken om de lening af te lossen.

pensionpulse.blogspot.com/2012/07/steve-keens-private-debt-jubilee.html. Ook interessant www.youtube.com/watch?v=4EzWV7RSYzE&feature=relmfu

Mooi verhaal, maar staan we daarna weet toe dat consumenten zich ongelimiteerd in de schulden kunnen steken om allerlei rotzooi te komen? Dit om een failliet systeem in stand te houden?  Nee, (nog) meer regulatie dan?

Nog een vraag: kunnen politici, economen en bankiers de economie ongestraft zo opkloten en miljoenen de armoede injagen zonder dat er schuldigen de bak ingaan?

Tijd dus voor al die honderduizenden financiele lichten om een nieuwe baan te zoeken en iets te gaan doen wat echt is. Want met of zonder schuldkwijtschelding gaat die crisis er komen. Daarvoor is de tumor die financiele sector heet internationaal te interconnected.

Mijn mening (fwiw): laat de crisis komen, bijltjesdag voor bankiers,
economen en politici, en na de chaos verzinnen we weer iets moois. Maar
nu met eerlijk geld, kleine overheid en financiele sector en zonder
fractioneel bankieren. Onzin? Wedden dat de bevolking dit uiteindelijk zal afdwingen?

Fred Zeppelin

Prima idee zo'n debt jubilee, maar laten we het dan wel een beetje eerlijk houden. Scheefleners wordt een deel van hun hypotheekschuld kwijt gescholden, maar huishoudingen zonder te hoge schulden krijgen een zelfde bedrag dat ze naar eigen inzicht mogen besteden. Het geld dat hiervoor nodig is gaat niet geleend worden bij de banken want dan schieten we er per saldo niets mee op. De centrale bank print het er maar netjes bij.
Ja, we krijgen dan inflatie maar dat is m.i. nog de enige mogelijkheid waarmee we de verhouding inkomens/schuld weer in een houdbaar gebied krijgen.