Alsof hij een thuiswedstrijd speelt. Zo stapt de bestuursvoorzitter van Rabobank de Thorbecke-zaal in — goedgemutst en zelfverzekerd. Wiebe Draijer is afgelopen dinsdag naar het Binnenhof getogen om de Kamer bij te praten over de rentederivatenaffaire. 

Hij vormt daar het guitige middelpunt van een driemanschap, met aan zijn linkerzijde Chris Buijink, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken, en rechts Joop Wijn, bestuurder bij ABN Amro. 

Vlak voordat de publieke boetedoening begint — want daar draait deze bijeenkomst verrassend genoeg op uit — maakt de Rabo-man nog even oogcontact met een verslaggever op de eerste rij. Met een handgebaar vraagt Draijer om een dropje, waarna het snoepgoed na een vlucht van ruim vijf meter feilloos in de handen belandt van de bestuursvoorzitter.

Dat smaakt goed. 

Net als de excuses die volgen aan al die gedupeerde mkb'ers, die nu van de Rabo een ‘ruimhartige’ schadevergoeding krijgen. ‘Wij omarmen het herstelkader. Wij willen aan de slag en dit zo snel mogelijk achter ons laten in het belang van onze klanten,’ zegt Draijer met het zoet nog in de mond. 

Het contrast met een paar maanden geleden kan niet groter zijn.  

De ingreep van Dijsselbloem was zonder precedent

Toen, begin juli, presenteerde de door minister Dijsselbloem geïnstalleerde Derivatencommissie het ‘herstelkader,’ dat voorschrijft hoe banken hun mkb-klanten moeten compenseren. De ingreep van Dijsselbloem en de hoogte van de schadevergoeding waren zonder precedent. Ze waren het resultaat van de puinhoop die banken en toezichthouder AFM er zelf van hadden gemaakt.  

Kansloze missie

Puinhoop of niet, de top van Rabobank besloot een nog dieper gat voor zichzelf te graven. Draijer cs vonden het herstelkader ‘principieel onjuist’ en waren bereid Dijsselbloem en al die boze klanten te trotseren. Volgens Het Financieele Dagblad (FD) belde de oud-voorzitter van de SER meermalen met de minister om begrip te kweken voor hun positie. Een kansloze missie. ‘Er is hierna geen herkansing meer,’ had Dijsselbloem eerder tegen de Kamer gezegd over zijn commissie. ‘U mag mij er politiek op aanspreken als het weer niet goed zou gaan.’

Vervolgens liet Draijer zich overrompelen door de andere banken — ING en ABN Amro — die instemden met het herstelkader. Zo kwam Rabo geïsoleerd te staan in een kwestie die de bank al zo veel publicitaire schade had berokkend. Het duurde dan ook niet lang voordat de nieuwbakken bestuursvoorzitter inzag dat Rabo’s positie onhoudbaar was.

Vlak nadat Rabo met veel tegenzin overstag was gegaan, gaf Draijer een interview aan het FD waarin excuses nog ver te zoeken waren. Hij ontkende zelfs dat er veel kritiek is op bank: Mensen hebben interpretaties. Dat kun je kritiek noemen, maar ik noem dat interpretaties van de buitenwereld.’ Op de vraag of de affaire de reputatie van de bank heeft beschadigd, antwoordde hij: ‘Nou, ik gaf aan dat reputatie een beeld is wat anderen hebben.’

Stresstest 

Terug naar de Thorbecke-zaal, waar de stress van de eerste grote test van Draijers leiderschap heeft plaatsgemaakt voor een opgewekte biecht — een biecht die ongetwijfeld effect zal hebben op dat ‘beeld dat anderen hebben’ van de coöperatieve bank. 

Kamerleden vragen de bankiers vanzelfsprekend naar de uitvoering van de compensatieregeling. Gaan ze die niet alleen uitvoeren naar de letter van de regeling maar ook naar de geest, en dus niet op ieder punt juridisch dwarsliggen? Advocaten die optreden namens ondernemers spitsen de oren.

Advocaten die optreden namens ondernemers spitsen de oren

Expliciet vraagt SP-kamerlid Arnold Merkies of de banken zich nu niet op verjaring zullen beroepen. Verjaring is namelijk een veelgebruikt verweer van de banken in procedures. Hoe langer de affaire zich voortsleept, hoe meer kans de bank heeft zich op verjaring te beroepen.    

De man die kritiek bestempelt als ‘interpretaties van de buitenwereld’ heeft geen zin meer in semantische uitvluchten. Hij zegt zich er ‘niet bewust’ van te zijn dat Rabobank zich op verjaring beroept en belooft tot ieders verrassing: ‘We gaan ons niet verschuilen achter juridische termen.’

Advocaat Hester Bais, die ook spreektijd krijgt en al jaren bikkelharde gevechten voert met de bank, kan een glimlach niet onderdrukken. ‘Ik vraag me af of hij wel weet wat er speelt in zijn eigen organisatie. Draijer moet zijn advocaten nu snel instrueren dat ze geen beroep meer doen op verjaring in lopende procedures.’

En dat is voor ondernemers — en dan vooral voor diegenen die geen vergoeding krijgen volgens het herstelkader — een aangenaam cadeautje, vindt Bais. ‘Banken hebben lopen traineren voor verjaring. Veel mensen wisten niet dat ze de verjaring moesten stuiten met een brief. Als je hebt geklaagd in 2011 of 2012 over negatieve consequenties van je derivaat, wat veel mensen hebben gedaan, dan heb je niet gestuit. Dan bestaat de kans dat je vordering voor schadevergoeding inmiddels is verjaard.’  

‘Banken hebben lopen traineren voor verjaring’

Joop Wijn is wat minder opgewekt dan zijn concurrent. Van deze oud-minister hoef je geen geen slip of the tongue te verwachten. Afgemeten vertelt hij dat zijn bank geen afstand doet van verjaring 'buiten de scope van het herstelkader'. Met andere woorden: ABN Amro gaat volop juridisch dwarsliggen waar het kan.  

Even duidelijk laat Wijn weten niet in te kunnen gaan op vragen over de totstandkoming van het herstelkader omdat er afspraken over geheimhouding zijn gemaakt met de commissie. Niets over de onderhandelingen mag naar buiten komen. Maar PVV-kamerlid Teun Van Dijck wil toch graag weten waarom de zogeheten coulancevergoeding gemaximeerd is op 100.000 euro.

Draijer windt er in tegenstelling tot Wijn geen doekjes om: ‘Wij hebben dat niet ingebracht bij de commissie.’ Naleving van de geheimhoudingsverklaring is aan de voormalig McKinsey-consultant niet besteed, kan Rutger Jan Schimmelpennick, voorzitter van de commissie, constateren vanaf de publieke tribune.     

Eerder had Schimmelpenninck in het FD gelezen dat Draijer de commissie ervan heeft kunnen overtuigen om de zin ‘derivaten zijn niet geschikt voor het mkb’ te schrappen uit de conceptversie van het herstelkader. En om het woord ‘compensatie’ te vervangen door het juridisch minder gevoelige ‘coulance’. 

Maar juridisch gedoe, daar heeft Draijer het kennelijk niet meer zo op. Er is een nieuwe bankier opgestaan: eentje die hardop excuses aanbiedt, zich niet langer verschuilt achter juridische termen als verjaring, zijn eigen advocaten trotseert en geheimhouding schendt. Een bankier bovendien die niet alleen snoep ontvangt, maar nu ook onbekommerd uitdeelt. 

Nog een dropje, mijnheer Draijer?