De afgelopen twee jaar is er in Zuid-Afrikaanse media heel wat geschreven over de beveiliging van het privélandgoed van president Jakob Zuma. Aan dit landgoed, Nkandla genaamd, is voor ruim 250 miljoen rand (20 miljoen euro) vertimmerd en ‘beveiligd’ op kosten van de staat. De kosten hielden verband met onder meer een zwembad, een politiekantoor, een klein hospitaal en de herhuisvesting van de ‘buren’ van de Zuid-Afrikaanse president. Over deze opmerkelijke uitgaven – waarvan de Zuid-Afrikaanse ombudsvrouw Thuli Madonsela heeft verklaard dat Zuma daar waarschijnlijk heel goed van op de hoogte was – is heel wat te doen geweest. De overheidsinvesteringen in het private landgoed van Zuma, en het feit dat dit allemaal is gebeurd zonder het parlement daarin te betrekken, zijn fel bekritiseerd door met name de politieke minderheidsoppositie en de media die niet door de meerderheidspartij ANC worden gecontroleerd. Ombudsvrouw Madonsela heeft er ook begin dit jaar een helder en schrijnend rapport over gepubliceerd, wat haar weer op felle kritiek van het ANC is komen te staan.

Corrupt ANC-bewind

Ik schreef daar in maart al het volgende over:‘s Middags heb ik in de auto ook drie uur geluisterd naar het langverwachte eindrapport van de officiële Zuid-Afrikaans ombudsvrouw Thuli Madonsela over de persoonlijke verrijking van president Jakob Zuma, met betrekking tot zijn privébezit in KwaZula Natal, Nkandla. In de periode 2009 tot en met heden zijn in Nkandla door verschillende ministeries (Openbare Werken, Defensie en Politie) ‘veiligheidsmaatregelen’ getroffen, die aanvankelijk waren begroot op 29 miljoen rand (3 miljoen euro toen) maar zijn opgelopen tot bijna 250 miljoen rand (ruim 20 miljoen euro nu). En waarschijnlijk op termijn, zelfs na de dood van Zuma, nog veel meer. Deze ‘veiligheidsmaatregelen’ voorzien in een ontvangstverblijf, een zwembad, een veekraal, een kippenren, bestrating, accommodatie voor agenten en bodyguards en een illegale verplaatsing van een aantal gezinnen die te dicht bij het bezit van Zuma hun opstallen hadden. Het rapport van de ombudsvrouw dat door intimiderend gedrag van vooral de ANC-regering enorm is vertraagd (‘het gaat hier om zaken van nationale veiligheid’) is een herhaling van woorden als zelfverrijking, onethisch gedrag, onwettig, wanbestuur en wanprestatie. Zuma heeft zich met andere woorden op deze manier frauduleus minimaal 20 miljoen euro toegeëigend, maar zal ook hier wel weer mee wegkomen, zoals hij dat eerder deed met enorme fraudes bij wapenhandel, verkrachting, veelwijverij en andere vormen van corruptie.’

Een 1 april-cartoon van de bekende Zuid-Afrikaanse cartoonist Zapiro over het Nkandla-schandaal. Net als het geval is bij Zuma, zal ook Willem-Alexander van mening zijn dat er met het gedoe rond zijn vakantievilla in Griekenland niets mis is en dat het juist terecht is dat de staat alle extra’s betaalt om te zorgen dat hij en zijn gezin zo veilig en luxueus mogelijk kunnen vakantievieren.

De vakantievilla van Willem-Alexander

Ik moest direct aan het Nkandla-rapport van Madonsela denken, toen ik vorige week hoorde en las dat de Nederlandse staat bijna een half miljoen euro ophoest voor de beveiliging van de Griekse vakantievilla van koning Willem-Alexander. Deze kosten hebben te maken met het plaatsen van een beveiligingshek rond de villa waarvoor de Nederlandse staat de grond moet pachten. De verantwoordelijk minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie verklaarde gisteren na afloop van het kabinetsberaad dat de locatie van het hek niet anders had gekund. ‘Het is de verantwoordelijkheid die de Staat neemt.’ En: ‘Veiligheid kost ook wat, ja,’ aldus Opstelten. Het is een reactie die op dezelfde lijn ligt als die van veel ANC-prominenten over de veiligheidsuitgaven ten behoeve van ‘hun’ president Zuma.

'bij de beveiligings-uitgaven voor de vakantievilla van Willem-Alexander en Maxima is er sprake van een soort verantwoording achteraf'

Net als bij de uitgaven rond Nkandla is er bij de beveiligings-uitgaven voor de vakantievilla van Willem-Alexander en Maxima sprake van een soort verantwoording achteraf - dus als de uitgaven al zijn gedaan en het proces onomkeerbaar is. Dat maakt elke politieke discussie bij voorbaat overbodig. Daarnaast worden er dezelfde argumenten gehanteerd die erop neerkomen dat geen enkel bedrag te hoog is om ‘onze’ leiders en staatshoofden te beschermen tegen aanslagen, voyeurs, paparazzi, gekken en noem maar op. Maar daar is zeker het nodige op af te dingen.

De parallellen met Willem-Alexander

Als hoofdredacteur van Vastgoedmarkt heb ik jaren geleden het nodige geschreven over het beoogde vakantieverblijf van Willem-Alexander en Maxima in Mozambique, het omstreden Machangulo-project. Daarvan moesten ze uiteindelijk afzien na grote politieke en publieke druk. Ook toen heb ik erop gewezen dat de beveiliging ervan de Nederlandse staat voor enorme uitgaven zou plaatsen. Willem-Alexander en de politiek waren dus gewaarschuwd toen hij besloot om dan maar in Griekenland een vakantievilla te kopen. Mijn verstand zegt dat de koning - voorafgaande aan de uiteindelijke aankoop - ook de consequenties voor de Nederlandse staat heeft doorgenomen met betrekking tot het adequaat beveiligen van de villa. Maar nu lijkt het er eerder op dat de koning opnieuw – net als in het Mozambiquaans geval – de regering en het parlement achteráf voor een voldongen feit heeft geplaatst. Het gaat in dit Griekse geval – net als bij Zuma – trouwens niet alleen om een beveiligingshek plus de aanpalende grond, maar ook om de aanleg van een betonnen steiger voor een ‘oranje’ speedboot van 700 duizend euro en een bijgebouw voor de begeleiders van de familie.

Het vastgoedkarretje

Zuid-Afrika is op papier een democratie, maar het Nkandla-schandaal laat zien dat democratische verantwoording en openheid niet altijd hand in hand gaan. Nu doen minister Opstelten en het kabinet eigenlijk precies hetzelfde als de ANC-regering. Het lijkt er op dat de regering-Rutte zich opnieuw – net als minister-president Balkenende in de zaak van het Mozambiquaanse vastgoedproject Machangulo – voor het vastgoedkarretje van de Koninklijke familie heeft laten spannen en verdedigt zij zich in beschamende woorden door te stellen dat de politiek en de publieke opinie er niet toe doen. De veiligheid van Willem-Alexander en zijn gezin is immers, in de woorden van Opstelten, ‘een staatsverantwoordelijkheid,’ en dus geen zaak van het parlement.

'Het lijkt er op dat de regering-Rutte zich opnieuw voor het vastgoedkarretje van de Koninklijke familie heeft laten spannen'

Het is pijnlijk om het zo te stellen, maar er bestaat blijkbaar niet zoveel verschil tussen Zuma en Willem-Alexander als het gaat om politieke en ethische spelletjes rond privévastgoed en de beveiliging daarvan, hoewel ik onze koning nog niet heb kunnen betrappen op het hebben van vijf vrouwen die ook gehuisvest moeten worden. Dat laatste is wel een hele geruststelling voor de Nederlandse belastingbetaler!