
De coronapandemie zet de wereld op zijn kop. Wie betaalt de rekening? En wie profiteert? Lees meer
Het virus SARS-CoV-2, beter bekend als het coronavirus, dook eind 2019 op in de Chinese provincie Hubei. In een paar weken tijd veroorzaakte het een epidemie, waarna het zich over de rest van de wereld verspreidde. Begin maart 2020 verklaarde de World Health Organisation de ziekte tot een pandemie en gingen landen wereldwijd 'op slot'.
Met het coronavirus is een crisis van historische proporties ontstaan, niet alleen medisch, maar ook economisch. In de vorm van steunfondsen en noodmaatregelpakketen werden bedrijven wereldwijd met vele miljarden op de been gehouden.
Waar met geld gesmeten wordt, liggen misbruik en fraude op de loer. Daarom volgt FTM de ontwikkelingen op de voet. Wie profiteert van de crisis? En welke oplossingen dienen welke belangen?
Minister Conny Helder laat mondkapjesdebat in verwarring ontaarden
20 miljoen mondkapjes van Sywert van Lienden gaan definitief de verbrandingsoven in
Corona en belastingtrucs maken van Pfizer het meest winstgevende bedrijf van Nederland
Viruswaarheid van Willem Engel lijkt uitgeraasd, waar blijft het binnengehaalde kapitaal?
Zes brandende kwesties na het rapport van Deloitte over de mondkapjesdeal
Hoe het gerucht over de vermeende corruptie van Jaap van Dissel de wereld werd ingeholpen
Sywert van Lienden maakte veel meer winst op mondkapjes dan hij het ministerie vertelde
Blijvende Q-koorts krijgt nog minder aandacht dan post-covid
Van zwarte lijst naar chief security: de onwaarschijnlijke carrièreswitch van een ict-criticus
Ministerie van VWS maakt van openbaarmaking corona-documenten een jarenlange opgave
© Gijs Kast
Het ministerie van Volksgezondheid stelt zichzelf boven de wet
Door de coronacrisis werd het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport overladen met Wob-verzoeken. Dat rechtvaardigde een andere aanpak, vond minister Hugo de Jonge. In de praktijk komt daar niets van terecht. Sinds maart 2020 zijn er praktisch geen documenten over het coronabeleid meer geopenbaard. Wat is hier aan de hand?
‘Een tijdje terug dacht ik: zou het niet aardig zijn als ik mijn kant van het verhaal over het afgelopen anderhalf jaar eens vertel, of er een boek over schrijf? Want vaak denk ik: jongens, jullie zouden eens moeten weten hoe anders het eigenlijk zit.’ Aan het woord is demissionair minister Hugo de Jonge, in een interview met de Volkskrant, gepubliceerd op 5 augustus 2021.
De ironie is: tientallen journalisten, waaronder die van Follow the Money, willen héél graag weten hoe het zit. Welke keuzes heeft De Jonges ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) gemaakt tijdens de coronacrisis, de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog? Op basis van welke informatie? En hoe werd daarover intern gesproken?
Antwoorden blijven al achttien maanden uit.
Terwijl de vragenstellers van de Volkskrant met de minister praten over het hoe en wat van sinaasappels persen, negeren ze de mammoet in de kamer. Twee weken voor dit interview tekent De Jonge hoger beroep aan tegen een uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland, die oordeelt dat zijn ministerie zich onrechtmatig gedraagt bij het afhandelen van Wob-verzoeken over covid-19.
‘Sabotage van de wet,’ noemde hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans dit in diezelfde Volkskrant. ‘Eigenlijk zegt de minister over de uitspraak: dit gaan wij niet doen.’ Volgens Voermans is het typerend voor de ‘weerstandshouding’ die de overheid ten aanzien van de Wob heeft. ‘Maar het is geen service, het is een burgerrecht.’
Dossier
Coronacrisis
De coronapandemie zet de wereld op zijn kop. Wie betaalt de rekening? En wie profiteert?
Het ministerie is moe
‘Dit is geen houding, het is een noodzakelijke werkwijze,’ verdedigt plaatsvervangend secretaris-generaal Abigail Norville haar ambtenaren. Plaats van handelen: Zoom, 21 juli 2021, de dag waarop de minister de Tweede Kamer informeert dat hij in beroep gaat tegen het besluit van enkele lagere rechters. Doel van de online bijeenkomst: uitleggen waarom VWS zich weigert neer te leggen bij de uitspraak van de rechtbank, die oordeelde dat het departement binnen twee maanden met stukken over de brug moet komen.
Norville zegt zich ‘bewust te zijn van de beeldvorming’, maar verklaart tegenover zo’n twintig journalisten het handelen van VWS. ‘Dit ministerie is hartstikke moe, daar heb ik mij toe te verhouden. We bevinden ons in een uitzonderlijke situatie. Ik heb nog nooit in een context gezeten waar de werkdruk zo hoog is.’
Voor die medewerkers heeft ze ook een verantwoordelijkheid, zegt Norville. Ze haalt een anekdote aan: ‘Een collega werd ziek en moest op advies van de bedrijfsarts op 50 procent gaan werken. “Dus dan kan ik nu veertig uur gaan werken,” had hij gezegd. En dat was geen grap.’
Volgens de Wet openbaarheid van bestuur moet de overheid verzoeken individueel afhandelen. Dat gebeurt al sinds maart 2020 niet meer. Bij het uitbreken van de coronacrisis schortte minister De Jonge de Wob drie maanden op: zijn departement had wel andere dingen aan het hoofd dan journalisten van informatie voorzien. ‘Ik ga nu de brandweer niet vragen om achter de computer te kruipen,’ antwoordde hij in april 2020 op Kamervragen hierover. ‘Ik wil dat de brandweer aan het blussen is.’
Ministerie beslist wat en wanneer
Om in De Jonges beeldspraak te blijven: wat gebeurt er als het vuur ‘brand meester’ is en een aanzienlijk deel van de spuitlui weer op de kazerne hangt? Hoe zijn ministerie dat voor zich ziet, licht het op 4 juni 2020 online toe aan het verzamelde journaille. Daar horen journalisten van vrijwel alle grote media voor het eerst over de ‘alternatieve werkwijze’ voor de vele Wob-verzoeken.
VWS heeft tot nu toe amper documenten van ná maart 2020 geopenbaard
Die werkwijze komt op het volgende neer: het ministerie kiest zelf een aantal thema’s, waaruit gefaseerd (maandelijks) stukken worden geopenbaard. Er zijn acht categorieën: ‘overleggen VWS’, ‘overleg overig’, ‘medische hulpmiddelen’, ‘scenario’s en maatregelen’, ‘vaccinaties en medicaties’, ‘digitale middelen’, ‘besmettelijkheid kinderen en testen’, en ‘restcategorie RIVM’.
Wie een wob-verzoek doet over vaccinaties, krijgt dus geen individuele afhandeling meer van zijn verzoek. In plaats daarvan stuurt de minister álle verzoekers die iets willen weten over het thema, eens per maand eenzelfde pakket aan documenten.
Je kunt de ‘alternatieve werkwijze’ ook als volgt samenvatten: voortaan beslist de minister lekker zelf welke documenten hij wanneer wil openbaren.
En zo slingert het ministerie van VWS sinds de zomer van 2020 per ‘deelbesluit’ informatie de wereld in. Journalisten die een Wob-verzoek hebben gedaan, moeten vervolgens zelf maar uitzoeken of er tussen de stukken iets zit waar ze om gevraagd hebben.
In de praktijk zit die informatie er vrijwel nooit tussen: VWS heeft tot nu toe amper documenten van ná maart 2020 geopenbaard.
Joost Oranje, hoofdredacteur van Nieuwsuur, voelt bij de aankondiging van deze werkwijze meteen argwaan: ‘De facto beperkt de minister hiermee de Wet openbaarheid van bestuur. Als we hieraan beginnen, waar eindigt het dan?’
Bij VWS stapelen de Wob-verzoeken zich op, maar afgehandeld worden ze niet
Zijn journalisten zijn niet aanwezig bij de bijeenkomst, maar schrijven het ministerie een brief, waarin ze duidelijk maken het niet eens te zijn met deze manier van werken. Op 28 en 29 mei 2020 had de redactie drie Wob-verzoeken ingediend, over het OMT, de corona-app en de besmettelijkheid van kinderen. ‘Ik ga ervan uit dat deze Wob-verzoeken binnen de wettelijke termijnen worden behandeld,’ staat in de brief.
Vervolgens: stilte.
Niemand ontvangt stukken
Ook de Wob-verzoeken van onze collega-onderzoeksjournalist Lucien Hordijk krijgen deze silent treatment. Hordijk werkt freelance voor The Investigative Desk en Follow the Money en schrijft voornamelijk over de farmaceutische industrie. Op 13 augustus 2020 dient hij zijn eerste Wob-verzoek in. Het doel: uitzoeken hoe de ‘Inclusieve Vaccin Alliantie’ tot stand is gekomen.
Via die alliantie wilden Frankrijk, Duitsland, Italië en Nederland er in de eerste maanden van de pandemie ‘alles aan doen’ om voldoende vaccins tegen het coronavirus te bemachtigen, ook al waren die op dat moment nog helemaal niet beschikbaar. VWS nodigde andere landen ook uit om tot het samenwerkingsverband toe te treden. Op precies hetzelfde moment was de Europese Commissie ook een inkoopteam aan het samenstellen, maar dan voor alle Europese lidstaten.
Opvallend, vond Hordijk. Waarom lopen vier landen de Europese Commissie voor de voeten, terwijl Brussel toch de grootste slagkracht heeft bij het bestellen van de vaccins?
De termijnen op Hordijks initiële Wob-verzoek komen en gaan: het ministerie laat in plichtmatige mailtjes weten dat zijn verzoek onder de ‘aangepaste werkwijze’ valt en later dan gebruikelijk zal worden afgehandeld.
Hordijk accepteert dit niet. ‘Ik wilde graag weten op basis waarvan de minister dit denkt te mogen,’ zegt hij. Maar daar kwam nooit een antwoord op. Na een ingebrekestelling belandt hij in november bij de rechtbank van Amsterdam. Die handelt de zaak zonder zitting af, wat betekent dat beide partijen schriftelijk moeten toelichten waarom er al dan niet zo snel mogelijk documenten moeten worden geopenbaard.
De rechter oordeelt in Hordijks voordeel: binnen twee weken moet VWS met de relevante stukken over de Inclusieve Vaccin Alliantie over de brug komen, op straffe van een dwangsom.
‘De minister nam niet eens de moeite om de rechter om respijt te vragen’
Als de uitspraak bij Hordijk op de deurmat valt, valt hij zowat van zijn stoel: niet alleen heeft VWS de zaak verloren, het ministerie heeft helemaal geen verweerschrift ingediend. Hoogst ongebruikelijk. ‘Meestal wordt er om maanden uitstel gevraagd, geregeld met succes,’ zegt Hordijk. ‘Dit keer nam de minister niet eens de moeite om de rechter om respijt te vragen.’
Een kwartje viel. ‘Het zal toch niet dat VWS de rechter helemaal niet wilde vertellen waar ze mee bezig zijn?’ Hij zoekt contact met collega’s. Naast Follow the Money blijken onder andere ook NRC en Nieuwsuur met het probleem te kampen: niemand ontvangt stukken. Bij VWS stapelen de Wob-verzoeken zich op, maar afgehandeld worden ze niet.
Rechtbank zegt: nee
In februari 2021 dient Hordijk meer Wob-verzoeken in: over vaccinatiebeleid, testen, en vaccin-inkoop. Dat VWS zich niet aan de uitspraak van een rechter houdt, is geen reden om dan maar te stoppen met wobben, vindt hij. ‘Het deugde toen niet. En nog steeds niet,’ zegt hij. De maanden daarop stapte hij nog vier keer naar de rechter.
Ook Nieuwsuur tekende beroep aan bij de rechter. ‘Intussen was het een principekwestie,’ legt hoofdredacteur Joost Oranje uit. ‘Dat de minister zelf aan de wet is gaan knutselen, wilde ik door de rechter getoetst hebben.’ Oranje verwachtte dat VWS heel rap een besluit zou nemen om Nieuwsuur in beroep de wind uit de zeilen te nemen. ‘Tot mijn grote verbazing verdedigde VWS deze werkwijze, tot in de Tweede Kamer aan toe.’ Op 28 juni 2021, ruim een jaar na de Wob-verzoeken van Nieuwsuur, buigt de rechtbank Midden-Nederland zich over de hamvraag: mag het ministerie zomaar de wet naar zijn hand zetten?
Nee dus, oordeelt een meervoudige kamer. Weliswaar waren de omstandigheden bijzonder, maar ook weer niet zo speciaal dat het ministerie de wettelijke termijnen van de Wob met een jaar of meer kan overschrijden. Dat het ministerie met de huidige bezetting niet sneller kan beslissen, is geen doorslaggevend argument: dan had VWS maar meer mensen en middelen moeten inzetten.
Met zijn werkwijze holt de minister de rechtsbescherming van verzoekers uit, zo oordeelt de rechtbank. De verzoeker moet immers elk deelbesluit doorvlooien om te controleren of er iets in staat waar hij om heeft gevraagd. Is de data niet volledig, dan rest slechts één route: bezwaar maken, telkens opnieuw. Nog los van de vraag hoe je vaststelt of een deelbesluit onvolledig is. Dat de rechtsbescherming van verzoekers zo over verschillende procedures uitgesmeerd wordt, vindt de rechtbank ‘onwenselijk’.
‘Als ik hier aan ga voldoen, dan wil iederéén binnen twee maanden stukken krijgen’
Oordeel: binnen twee maanden moet VWS Nieuwsuur de documenten overhandigen waar de redactie ruim een jaar geleden al om gevraagd had.
De reactie van de minister: Gaan we niet doen.
VWS voelt zich een melkkoe
Tijdens het Zoom-videogesprek op 21 juli 2021 geeft het ministerie tekst en uitleg. ‘We gaan niet in beroep om te vertragen,’ bezweert plaatsvervangend secretaris-generaal Abigail Norville, ‘maar omdat we geloven in deze aanpak, al hebben we nog wel punten op i te zetten.’ Een kleine mea culpa volgt: ‘Hoewel ik ook het liefst vrachtwagens vol papier op jullie redacties wil afleveren, hebben we niet de snelheid kunnen maken zoals we die van plan waren.’
Het helpt niet als journalisten maar blijven hameren op individuele afhandeling van hun verzoeken, benadrukt Norville. ‘Binnen twee maanden de gevraagde stukken leveren, daartoe zijn we simpelweg niet in staat. Als ik hier aan ga voldoen, dan creëer ik een nieuwe bottleneck, want dan wil iederéén binnen twee maanden stukken krijgen.’
Dat het ministerie deze werkwijze te vuur en te zwaard verdedigt, is ernstig, zegt Oranje: ‘Een tóp-oplossing, vinden ze dit.’ Volgens Oranje zegt het ook iets over de integriteit van de overheid: ‘Iemand binnen VWS heeft dit bedacht. Kennelijk heeft niemand binnen VWS gezegd: ‘Dit moeten we niet willen, want we zijn nu eigenhandig de wet aan het verbouwen’.’
Vooralsnog resteert de redacties slechts één drukmiddel: de dwangsom. Elke dag dat VWS te laat is met stukken aanleveren, moet het departement betalen. Hordijk heeft al 15.000 euro tegoed van het ministerie, en ook Nieuwsuur kreeg een dwangsom toegekend: 250 euro per dag met een maximum van 37.500 euro per ingediend Wob-verzoek.
Ook dat zit Norville niet helemaal lekker, blijkt tijdens de Zoom-meet: ‘Met al die dwangsommen wordt VWS een melkkoe. Als dat is wat jullie willen, ik vind het prima. Maar wat we kunnen doen, houdt een keer op.’
Een idiote redenering, vindt Oranje. ‘Een grote nieuwsorganisatie als de mijne is in staat om hier advocaten op te zetten. Dat is hartstikke duur, en omdat het een bestuursrechtelijke kwestie is, ook noodzakelijk: het is ingewikkelde materie. Maar uiteindelijk zijn we hiertoe genoodzaakt omdat het ministerie zich niet aan de wet houdt. En dan krijgen we voor de voeten geworpen dat we het ministerie als melkkoe gebruiken.’
Bovendien: de begroting van het ministerie van VWS voor 2022 bedraagt ruim 90 miljard euro. Dwangsommen als deze zijn verhoudingsgewijs zo klein, dat ze het departement niet tot een koerswijziging zullen bewegen.
Het ministerie van VWS is niet het enige departement dat zich buigt over hoe om te gaan met dit soort omvangrijke Wob-verzoeken. In de werkgroep Interdepartementaal Wob-overleg (IWO) komen Wob-functionarissen van verschillende ministeries acht maal per jaar bijeen om actuele Wob-zaken te bespreken, ervaringen uit te wisselen en voorstellen te doen voor nieuwe rijksbrede formats om Wob-verzoeken te behandelen.
Een van de onderwerpen waar de IWO-leden zich al sinds 2012 mee bezig houden, is hoe om te gaan met ‘omvangrijke Wob-verzoeken’: Wob-verzoeken die meer dan tweeduizend documenten behelzen. Niet alleen Wob-verzoeken in relatie tot covid-19 worden in dit kader besproken, maar bijvoorbeeld ook de Shell Papers. Dit was voor de journalisten van Platform Authentieke Journalistiek aanleiding om een nieuw Wob-verzoek in te dienen naar alle bijlagen die in het kader van de omgang met omvangrijke Wob-verzoeken zijn gedeeld. Deze documenten zijn hier te vinden.
Op 26 juni 2020 ziet bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de interne notitie Praktische tips afhandeling omvangrijke (gevoelige) Wob-verzoeken het licht: een document vol tips over hoe een ministerie om moet gaan met omvangrijke verzoeken. OCW raadt bijvoorbeeld aan om via een trechtermodel in een vroeg stadium sleutelfiguren te identificeren en keuzes te maken. ‘Durf te selecteren. Begin bijvoorbeeld met de meer formele documenten. [...] Ga vervolgens in gesprek met de journalist om te kijken waar hij nu nog precies e-mails over wenst te ontvangen.’
Het Interdepartementaal Wob-Overleg (IWO) bespreekt deze notitie op 30 juni 2020. VWS laat verstek gaan, maar niet zonder duidelijke instructies achter te laten: ‘Er is een overleg geweest tussen VWS, OCW, EZK/LNV en IenW om praktische ervaringen met ingewikkelde / gevoelige / omvangrijke verzoeken uit te wisselen, zodat VWS nog wat beter structuur kan aanbrengen in het proces. VWS is nu op zoek naar extra mensen met werkervaring met de Wob om hier uitvoering aan te kunnen geven.’
Deze ‘methode-VWS’ zet de verzoeker buitenspel: dat is niet de bedoeling van de Wet openbaarheid van bestuur. Normaliter is de verzoeker, in de meeste gevallen een journalist, betrokken bij de afhandeling van een Wob-verzoek. Zeker als het gaat om omvangrijke of gevoelige Wob-verzoeken – kwalificaties waaraan alle Wob-verzoeken over corona ruimschoots voldoen – is die inbreng noodzakelijk.
Robowob
Op 8 september dient het hoger beroep van VWS tegen Nieuwsuur en Hordijk bij de Raad van State. Daar voert de advocaat van VWS dezelfde argumenten aan als tijdens de procedure voor de rechtbank Midden-Nederland. De onderliggende boodschap: u kunt wel allerlei termijnen aan ons opleggen, beste rechters, maar we kunnen er simpelweg niet aan voldoen. Boetes hebben geen zin.
De advocaat van VWS vertelt dat het ministerie werkt aan een inhaalslag. Inmiddels zijn een kleine honderd (!) juristen in dienst van VWS bezig met de corona-Wobs. Deze mensen worden as we speak nog ingewerkt om software te hanteren, die al deze informatie kan ontsluiten. Ook dat is moeilijk-moeilijk, bepleit VWS bij de Raad van State. Want verreweg de meeste informatie bevindt zich in de mailboxen van ambtenaren, die in de eerste maanden van de pandemie nauwelijks toe zijn gekomen aan het schrijven van beleidsnota’s en vanuit hun werkkamers thuis praktisch alles per telefoon of mail afhandelden.
Follow the Money en Platform Authentieke Journalistiek (PAJ) kennen deze software, ZyLAB geheten, goed. In het dossier Shell Papers wist PAJ in samenspraak met de provincie Groningen via ZyLAB de ruim 350.000 documenten in te perken tot een handzamer aantal van 35.000.
ZyLAB, door GeenStijl ‘Robowob’ genoemd, kan met één druk op de knop documenten anonimiseren. Ook het binnentanken van complete mailboxen om er daarna de relevante documenten uit te filteren, is eenvoudig. Zo ontstaat vrij snel een doorzoekbare database vol e-mails en documenten.
VWS gebruikt ZyLAB echter als een reservoir voor meer dan 5 miljoen documenten (dixit VWS) zonder de mogelijkheden te benutten die deze software biedt om specifieke verzoeken in te perken. De werklast wordt hierdoor enorm groot. ZyLAB biedt dan wel de mogelijkheid om automatisch persoonsgegevens te lakken, maar om een document te toetsen aan de overige weigergronden van de Wob, zal een ambtenaar toch elk stuk zelf moeten lezen. Niet verwonderlijk dat het departement geen meter opschiet met het afhandelen van de 214 Wob-verzoeken. Op dit moment staat de teller ‘afgehandeld’ op welgeteld negen.
Waar zijn de 5,1 miljard gebleven die het ministerie is ‘kwijt’ geraakt? We weten het niet
Alleen de Raad van State kan hier een einde aan maken. Voor woensdag 13 oktober spreekt deze hoogste bestuursrechter zich uit over ‘de zaak Nieuwsuur/Hordijk versus VWS’. Tot die tijd is het, zoals al achttien maanden lang het geval is, wachten.
Op 22 september 2021, vier jaar na publicatie van zijn boek De Rekening voor Rutte, tweet Nieuwsuur-journalist Bas Haan de conclusie van datzelfde boek: ‘Met het loslaten van de waarheid dreigt niet alleen de dominantie van een schijnwerkelijkheid, tegelijkertijd ontdoet de politiek zichzelf van het enige wapen dat het in handen heeft tegen diegenen die emoties misbruiken om er een nog veel grotere politieke schijnwerkelijkheid mee op te bouwen. Het degraderen van de feiten tot hinderlijke obstakels die je terzijde kunt schuiven in het belang van het eigen gelijk zorgt ervoor, als het maar in genoeg dossiers gebeurt, dat het fundament voor populisme op basis van emoties in plaats van feiten steeds sterker wordt.’
Ware woorden, nog altijd, en zeker ook van toepassing op het Wob-gedoe rondom corona. Door te treuzelen met het openbaren van informatie waarop het kabinet beslissingen over corona nam, weten we nog altijd heel veel níet.
Waar zijn de 5,1 miljard gebleven die het ministerie is ‘kwijt’ geraakt? We weten het niet. Wat was er gebeurd als kritische journalisten Testen voor Toegang op de pijnbank hadden kunnen leggen, het gesjoemel met QR-codes en apps, of het gefaalde FieldLabs? We weten het niet. Had Sywert van Lienden 9 miljoen kunnen toucheren als via de Wob al veel eerder kennis was genomen over de onvrede binnen het ministerie van VWS over deze deal?
We weten het niet.
Een ministerie dat zich boven de wet stelt, frustreert het landsbelang, in plaats van het te dienen.
Beste minister De Jonge, houd u aan de wet. Dan schrijven wij uw boek wel.
61 Bijdragen
fouad Delezer
Na de toeslagaffaire zou niks meer moeten verrassen.
Tja.. ik wens jullie veel sterkte na 13 oktober. Mocht de RvS in het nadeel van VWS oordelen, dan zie ik nog niet veel gebeuren.
Roland Vanderschaeghe 4
fouad DelezerJeroen van der Smissen 3
fouad DelezerEgbert Ludwig
Jeroen van der SmissenJeroen van der Smissen 3
j.a. karman 5
Jeroen van der SmissenHet probleem van complotters die overal foute figuren en foute plannen denken te zien is een groot probleem aan het worden.
Jeroen van der Smissen 3
j.a. karmanj.a. karman 5
Jeroen van der SmissenLet het opvallend deel dat wel verwezen wordt dat de hoeveelheid wob verzoeken disproportioneel is met de verwijzing dat de rechter zegt dat daarvoor maar genoeg mensen aangenomen zouden moeten worden. Genoeg rechtszaken die te weinig voortgang krijgen door onvoldoende rechters en juristen om iets af te handelen. Dat het ongenoegen over WOB voortgang wel snel kan lijkt met het beschikbare geld om te procederen te maken te hebben.
Kijken we naar corona en de IC's dan kennen we ook de verhalen dat opschalen eenvoudig volgens bepaalde politici zou zijn. Er is een groot verschil in wat beleidsmakers aannemen en wat praktisch realiseerbaar is. Als je ergens misbruik van maakt (hoeveelheid) moet je niet raar kijken dat het niet uitvoerbaar blijkt. Met de toeslagenaffaire was dat ook al de grote lijn met falen bij wetgeving / politici.
Dick Bakker
j.a. karmanDe kern van de problematiek is de ernstig verstoorde relatie tussen met name rijksoverheid en inwoners. Het gebrek aan rekenschap t.a.v. die relatie maakt dat er excessen zijn die lang sluimeren en plotseling dankzij advocaten na jaren openbaar bekend worden. Zie toeslagenaffaire, zie onderhoud tanks defensie, zie jeugdzorg.... etc...
j.a. karman 5
Dick BakkerMen wil elke mailtje bilaatje koffiegesprek weten over wie wat gezegd heeft.
Met de toeslagenaffaire zie je een zelfde wonderlijk iets. Het wordt regeren door media rellen en media aandacht. De opbouw naar toeslagen is in de jaren 1980 begonnen 2005 ingezet met wetgeving en 2008 doorgezet naar de verkeerde uitvoering. Jarenlange rekenkamerrapporten zijn door politici en journalisten genegeerd terwijl alles openbaar te lezen wezen was. Geen wob voor nodig. De rechterlijke uitspraken sinds 2009 ook openbaar te benaderen maar niemand had er aandacht voor.
Jeugdzorg en andere zaken kun je hetzelfde voor ophangen. Staat bij de media wel leuk het verdienmodel met alle aandacht en het noemen van wobs. Als ze nu eens eerst met de aanwezige openbare gegevens aan de slag zouden kunnen gaan. Veel beter voor een ieder.
Marlies Vink
j.a. karmanAls de processen zuiver zouden gaan, was er geen enkel probleem om ze te openbaren (ook niet als er verkeerde inschattingen werden gemaakt - waar gehakt wordt vallen spaanders). Dat is wellicht complotdenken, maar het enige juiste antwoord daarop is openheid van zaken. Maar daar blijkt de overheid, in dit geval VWS, niet zo erg van te houden.
En dat er voldoende wél openbaar is, is een drogredenering om dan maar de WOB-verzoeken te negeren.
j.a. karman 5
Marlies VinkDat het op die manier naar misbruik neigt is een lastige onwelkome waarheid.
U gaat er meteen vanuit de processen bij voorbaat onzuiver zouden zijn en daarom de disproportionele hoeveelheden wob verzoeken gerechtvaardigd zijn. De onwil om met wat wel openbaar is aan de slag te gaan is een teken van de mogelijk verkeerde intenties.
Johan Veneman
Saskia Ehrhardt 4
Johan VenemanWalter Boer 3
Tim Gorree 3
Waarom oordeelt een rechter niet dat er in dit geval sprake is van onbehoorlijk bestuur wanneer stelselmatig wettelijke bepalingen aan de laars worden gelapt en het overtreden hiervan zelfs wordt genormaliseerd?
Of mogen burgers die geen 90 miljard te besteden hebben of 100 advocaten in dienst zich soms ook op administratieve overmacht beroepen? Het is gewoon organisationele onwil die al vele jaren voortwoekert en wederom tekenend is voor een groot gebrek aan besef van de maatschappelijke verantwoordelijkheid welke de organisatie is toevertrouwd. Hier wordt onvoldoende invulling aangegeven.
Als iemand in de bijstand geen bandbreedte heeft om de wettelijk vereiste papierwinkel in orde te brengen en transparantie te verschaffen wordt deze hierop keihard afgerekend, waarom is dat in deze zeer zwaarwegende kwestie niet het geval?
Juist in crisistijd zou voldoende transparantie en toezicht op de bestuurlijke besluitvorming het grote verschil kunnen maken in de kwaliteit van de besluitvorming en de communicatie daarvan. En had dus van grote invloed kunnen zijn op de uitkomsten.
De WOB is niet voor niets in de wet opgenomen. Er wordt nu een loopje mee genomen, en dat is volstrekt onacceptabel en wekt minstens de schijn van incompetentie en een chaotische organisatie.
Jan Ooms 10
Tim GorreeEn LEGT ABSOLUUT, ZONDER ENIGE TWIJFEL de incompetentie en chaos in deze organisatie BLOOT!
Marc Donkers
Elmar Otter 6
artikel 2:
1 Een bestuursorgaan verstrekt bij de uitvoering van zijn taak, onverminderd het elders bij wet bepaalde, informatie overeenkomstig deze wet en gaat daarbij uit van het algemeen belang van openbaarheid van informatie.
2 Het bestuursorgaan draagt er zo veel mogelijk zorg voor dat de informatie die het overeenkomstig deze wet verstrekt, actueel, nauwkeurig en vergelijkbaar is.
Artikel 3
1. Een ieder kan een verzoek om informatie neergelegd in documenten over een bestuurlijke aangelegenheid richten tot een bestuursorgaan of een onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling, dienst of bedrijf.
2 De verzoeker vermeldt bij zijn verzoek de bestuurlijke aangelegenheid of het daarop betrekking hebbend document, waarover hij informatie wenst te ontvangen.
3 De verzoeker behoeft bij zijn verzoek geen belang te stellen.
4 Indien een verzoek te algemeen geformuleerd is, verzoekt het bestuursorgaan de verzoeker zo spoedig mogelijk om zijn verzoek te preciseren en is het hem daarbij behulpzaam.
5 Een verzoek om informatie wordt ingewilligd met inachtneming van het bepaalde in de artikelen 10 en 11.
Beginselen van het Nederlandse Staatsrecht, 19e druk.
"Uitdrukkelijk is bepaald dat de verzoeker bij zijn verzoek geen belang hoeft te stellen en dat het bestuursorgaan hem behulpzaam moeten zijn bij het zo nodig preciseren van zijn verzoek."
Lijkt me allemaal volstrekt helder. Alleen bij misbruik van bevoegdheden mag het bestuursorgaan weigeren (https://www.legalintelligence.com/documents/5600804?srcfrm=basic+search&docindex=2&stext=wet%20openbaarheid%20van%20bestuur%20artikel%203&rid=6a03e209-a259-4844-ac24-3861fe14657b). Maar daar is in deze gevallen geen sprake van.
j.a. karman 5
Elmar OtterDan kan de wet duidelijk zijn maar nog steeds in een situatie niet uitvoerbaar blijken. Wat dan?
Deze vind ik wonderlijk: "Nee dus, oordeelt een meervoudige kamer. Weliswaar waren de omstandigheden bijzonder, maar ook weer niet zo speciaal dat het ministerie de wettelijke termijnen van de Wob met een jaar of meer kan overschrijden. Dat het ministerie met de huidige bezetting niet sneller kan beslissen, is geen doorslaggevend argument: dan had VWS maar meer mensen en middelen moeten inzetten. "
Als we dat op de rechtsspraak en rechtsbijstand zelf toepassen dan klopt het niet met de werkelijkheid en uitvoering.
Dick Bakker
j.a. karmanVaak zitten er in WOB verzoeken een rode lijn. Het ministerie heeft dit gewoon beter te organiseren én vooral te communiceren hoe zij dit aanpakt.
Het is toch ondemocratisch als een ministerie \ minister dit zo naast zich neerlegt. Bovendien is het ook onbehoorlijk voor de opvolger die dan eigenaar van de uitgestelde WOB's wordt.
In NL moeten we waken voor precedentwerking. Een Wob verzoek is geen dienst naar de samenleving!!!
j.a. karman 5
Dick BakkerEn nee je argument dat je mee wilt regeren door met wobs rechtszaken te gaan aanspannen is geen doel van de wob. Mee willen regeren met alles van iedereen als een sleepnet met wobs is diproportioneel.
Marlies Vink
j.a. karmanDan hoefden ze nu de wet niet te overtreden en het geld aan dwangsommen te besteden.
En ondertussen verongelijkt zitten te doen over die gemene journalisten die hun het werken onmogelijk maken.
j.a. karman 5
Marlies VinkWist u dat u dat u zich op dit moment ook schuldig maakt aan wetsovertreding door vooringenomenheid?
Er zullen best nog maar wetjes te vinden zijn waar u niet aan voldoet. Elk moment van onoplettendheid kan bij u nieuwe wetsovertredingen geven.
Wat we hier zien met de Wob's is het zich herhalende probleem dat de tweede kamer faalt in slechte wetgeving die niet uit te voeren blijken. Een sleepnet aan Wobs afhandelen is het DDOS equivalent.
Een DDOS aanval is inmiddels voldoende duidelijk als wetsovertreding.
Boudewijn H.
Democracy dies in the dark, etc. etc...
Vincent Huijbers 9
Wat zegt dat over de huidige politici die verantwoording voor de totstandkoming van beleid kennelijk niet als een onderdeel van hun taak zien? De eerste reactie op een WOB lijkt als door een wesp gestoken of alsof men ergens op betrapt wordt. Waar komt dat vandaan? Temeer omdat deze reactie meteen argwaan oproept. Dat is opzichzelf al een verdienste van de politiek die nogal eens op haar woorden moet terugkomen of er geen herinnering meer aan heeft.
Een nieuwe bestuurscultuur of meer transparantie zal echt geen verandering brengen als politici het basale vertrouwen al niet weet te winnen. Rutte gaf ook aan het niet ineens helemaal anders te doen en de kiezer gaf hem groot gelijk: zolang het voor vele gewoon doorgaat zetten ze de volgende keer rustig het kruisje bij meer van ditzelfde.
Walter Middleton
Als ik de blog lees van Professor van Kompanje over Digitale Uitsluiting. Hier verwijst hij naar naar de tekst van de WHO en VWS over de wereldwijde geldigheid van het gele boekje als vaccinatiebewijs. In dit blog vind je achtergrond informatie over nationaal en internationaal overeengekomen regels over vaccinaties.
Rechters horen dit toch ook te weten of gaan ze net als bij de toeslagenaffaire achteraf roepen WIJ HADDEN DIT ANDERS MOETEN DOEN.
Marco Fredriks 4
Walter MiddletonGabriela 5
Bob Schat 3
Het opleggen van boetes aan overheidsorganisaties en semi-overheidsorganisaties (NS, ProRail) is zinloos. Die boetes betalen we als burger uiteindelijk zelf.
Francois peters 2
Marco Fredriks 4
Wat natuurlijk als eerste had moeten worden aangekaart, is het ongrondwettige handelen van een kabinet dat er zwaarwichtige wetten door jast ten tijde van die demissionaire periode. Er werden zelfs nieuwe regeringsposten ingekleed, zoals het aanstellen van de nieuwe staatsecretarissen Wiersma (VVD), Van Weyenberg (D66) en Yesilgöz (VVD). Compleet onwettig! Het mag simpelweg niet!
Niet alleen handelde de koning hiermee in strijd met de grondwet, maar ook het demissionair kabinet. Feitelijk hebben we te maken met twee grove onwettelijke handelingen in dit demissionair kabinet:
1) Er word een tijdelijke wet aangenomen die geen enkele aard van tijdelijkheid vertoont, anders dan in naam. Op die tijdelijke wet wordt nu jurisprudentie gepleegd;
2) Er worden bestuursleden aangesteld tijdens een demissionair kabinet en dat mag niet.
Wat zou onze Hugo in het boek willen schrijven?
Marieke Reintsema
j.a. karman 5
Marieke ReintsemaPersonen fysiek bedreigen en meer schijnt in het huidige klimaat normaal gevonden te worden.
Een Wob is niet bedoeld als middel van foute politieke beinvloeding maar als rechtsbescherming.
Patrick Koenes
Ik vraag me al bijna af of dit niet een doel is dat wordt nagestreefd. Want zoals de coronacrisis ongekende mogelijkheden blijkt te bieden voor wet- en regelgevers, zo zal verdere toename van onrust en polarisatie in de samenleving dat ook gaan bieden. Hé, een populistische gedachte, gevoed door het World Economic Forum en haar 'Great Reset'.
j.a. karman 5
Je kunt net zo goed zeggen dat corona wappies een DDOS aanval op de overheid hebben ingezet met misbruiken van het Wob middel.
Een DDOS aanval is een strafbaar feit, het is opzettelijk misbruik van op zich legitieme opties. Journalisten die een soort sleepnet wensen in te zetten door massale hoeveelheden ongerichte WOB verzoeken te doen, die zouden journalistiek aan de kaak gesteld horen te worden.
Het artikel faalt in het noemen van een beperkt aantal wob's (drie) waarbij in het nieuws is geweest dat er 50 nieuwe juristen aangenomen zijn omdat de hoeveelheid wobs disproportioneel is. Aangezien dit feit genegeerd is doelbewust of niet is er voor mij een heel rare insteek achter het artikel. Gaarne dit vraagstuk oplossen.
R. Eman 8
j.a. karmanj.a. karman 5
R. EmanDit gaat ten koste van Wobs die er wel degelijk toe doen. Al heb ik me bedenkingen over het tijdigheidsargrument. Met dat argument gaat het niet meer om waarheidsvinding maar een doel als directe politieke beïnvloeding. Het glijdt af naar het W.Engel gebeuren die rechtszaken aanspant omdat hij er aan verdient ook al verliest hij die zaak.
Margot Smolenaars 2
j.a. karmanIn de zaak waarover de Raad van State zich buigt gaat het om in totaal acht Wob-verzoeken. Over deze heeft een rechter geoordeeld dat zij binnen afzienbare termijn afgehandeld moeten zijn. Deze zijn dus niet bepaald een sleepnet, maar verzoeken over een afgebakend onderwerp in een afgebakende periode.
J Sira
Margot SmolenaarsSicco Kamminga 4
Stefan Peters
Wim Verver 5
Jan ten Wolde 1
j.a. karman 5
Jan ten WoldeVeel van de besluiten zijn gewoon openbaar (ibabs iris). Het lijkt niet meer om de besluiten met stemmingen te gaan, maar juiste de hele eerder genoemde aanloop.
R. Eman 8
j.a. karmanHet lijkt mij zeer legitiem om een politicus te vragen naar hoe hij/zij tot deze stemming is gekomen. En als de stemming weloverwogen is geweest zal de vraag ook duidelijk en met argumenten beantwoord kunnen worden. Daar mag men het vervolgens mee eens zijn of niet. Het beantwoorden van de vraag zal wat lastiger zijn als de stemming wordt ingegeven door de partijdiscipline en waar je het eigenlijk niet mee eens bent. Antwoorden als meloen doorslikken, geen herinnering aan hebben etcetera zal geen positieve bijdrage leveren aan de geloofwaardigheid van de betreffende politicus of de politiek als geheel.
j.a. karman 5
R. EmanHelaas zijn de politici afhankelijk van de politieke partijen.
Helaas lijkt er iets te zijn wat in een bepaalde partijcultuur resulteert.
Jan ten Wolde 1
j.a. karmanj.a. karman 5
Jan ten WoldeMarlies Vink
j.a. karmanU wringt zich in iets te veel bochten om de handelswijze van de overheid te verdedigen, is mijn mening.
j.a. karman 5
Marlies VinkJan ten Wolde 1
j.a. karmanDe inhoud van deze bijdrage is verwijderd.
Jk veld
Zoals vandaag , het ene ministerie geeft aan dat je moet isoleren, de andere geeft aan zet je raam open. Je zou denken dat de regering met 1 mond behoort te spreken? Spouwmuur isolatie met je raam open is een beetje apart advies. Of is dit juist moedwillig tegelijk naar buiten gebracht?
Jk veld
De positie van het parlement en individuele Kamerleden moet verder worden versterkt, vindt de RvA. Het informatierecht moet beter en ook zouden Kamerleden en parlementaire commissies meer geld en ondersteuning moeten krijgen. Verder zou een minderheid van de Kamer in de toekomst voldoende moeten zijn om hoorzittingen of een parlementair onderzoek te starten.
Jk veld
Jk veld
Jasper van Weerd 1
Hendrik Eelhart 2
Natascha Meijer
Eline Gumbert 4
Net gelezen op raadvanstate.nl dat het beroep van de minister gegrond is verklaard. De nieuwe uiterste datum voor het besluiten over deze wob-verzoeken is 30 november. Een dwangsom van 100 euro per dag met een maximum van etc gaat na 30-11 in.
Toch teleurstellend, moet ik toegeven.
Andries Noback