In 2012 zat ik in het ‘Groene Panel’ van NRC Handelsblad en mocht ik af en toe schrijven over de financiële rendementen van duurzame techniek. Ook over zonnepanelen. Mijn conclusie toen, het rendement is circa 0% tot licht positief, maar je kan het toch doen voor het milieu en een minder warme zolderverdieping. Sindsdien is de wereld nogal veranderd. Zonnepanelen zijn zo goed, en zo goedkoop geworden, dat ze niet alleen een geweldig rendement bieden, maar je kan er ook steeds meer van kopen en dus kun je ook meer geld er in stoppen dat allemaal goed rendeert! Dat zal ik even uitleggen.

Platleggen

In 2012 hadden zonnepanelen een zodanig laag rendement dat je ze allemaal optimaal op de zon moest richten. In Nederland betekent dat zoveel mogelijk op het zuiden, en met een hellingshoek van rond de 38 graden. Platleggen, of op het oosten of westen, of verticaal op de gevel, het leidde allemaal tot zodanig efficiëntie verlies dat ze zelfs negatief gingen renderen.

Zonnepanelen zijn zo goed geworden dat ze nagenoeg overal goed renderen

Dat maakte een heleboel daken totaal ongeschikt voor zonnepanelen. Je had immers een dak nodig dat zuiden, of op zuid-west tot zuid-oost was gelegen. En op een plat dak kon je maar weinig panelen kwijt. Omdat panelen op een plat dak onder een hoek van 38 graden moesten worden geplaatst, schepten die panelen ook hun eigen schaduw. Tussen elke rij had je dan ook een flinke tussenruimte nodig. Op een plat dak van 20 vierkante meter kon je maar 9 panelen kwijt. Ongeveer zo: Dat is door de lagere prijzen en beter efficiëntie totaal omgeslagen. Zonnepanelen zijn zo goed geworden dat ze nagenoeg overal goed renderen. Zelfs op het Noorden. Zelfs verticaal als gevelbekleding op het zuiden, westen of oosten. En op een plat dak kun je er nu veel meer kwijt, want je kan ze plat leggen en nog steeds een uitstekend rendement maken (wel af en toe schoon spuiten). Of in een Oost-West configuratie met een hellingshoek van 10%. Op een plat dak kun je er dan veel meer kwijt, ongeveer zo: Op hetzelfde platte dak van 20 vierkante meter kun je, in plaats van 9 panelen, 16 panelen kwijt. Dat is mooi, maar wat zijn die rendementen dan? Als basis nemen we een optimaal georiënteerd zonnepaneel op een plek langs de Noordzee kust of aan het IJsselmeer, daar schijnt de meeste zon in Nederland. Per kilowatt piek aan vermogen produceer je daar per jaar 1 KwH aan stroom. Het rendement ligt dan tussen de 11% tot 13%, afhankelijk van hoe je de zonnepanelen financiert. De berekening is als volgt: We hebben nu de rendementen van het ideaal geplaatste zonnepaneel in kaart. Die efficientie, die stroomproductie, zetten we op 100%. Nu kunnen we ook kijken naar panelen met andere hellingshoeken en zon orientaties. Voor dat zonnepaneel verloopt het efficiëntie verlies voor reguliere zonnepanelen dan als volgt als je de ligging en hoek verandert: De rendementen komen dan als volgt uit als je de zonnepanelen met je spaargeld koopt: Als we uitgaan van het negatieve scenario, zonnepanelen in Twente of Zuid-Limburg, waar de zon wat minder schijnt, en je betaalt ze door een verhoging van je hypotheek in plaats van met spaargeld, dan krijg je de volgende rendementen: Zoals u ziet zijn nagenoeg alle windrichtingen en hellingshoeken rendabel en veel en veel rendabeler dan een spaarrekening. Overigens zijn deze berekeningen gemaakt voor zonnepanelen op basis van silicon technologie, dat is de meest verkochte vorm. Inmiddels is ook de dunne film, of CIS technologie sterk in opkomst. Die doen het net iets beter bij bewolking, in de winter, bij een sub-optimale plaatsing, bij schaduw, hoge temperaturen en indirect licht, en hebben daardoor een marginaal hoger rendement dan silicon panelen. De rendementen liggen dan circa 0,2% hoger bij pal zuid ligging tot 0,5% bij meer ongunstige plaatsing. Daar staat tegenover dat ze net wat minder stroom leveren per vierkante meter paneel. Laat je trouwens niet misleiden door de geciteerde Wp capaciteit, want dunne film panelen zijn veelal ook iets kleiner; 1,25 vierkante meter versus 1,6 vierkante meter voor een silicon paneel.

het gaat niet meer op rendement maximalisatie, maar veelal om opbrengst maximalisatie

In 2012 ging het nog om ‘hoeveel panelen kan ik kwijt met een positief rendement’. Maar nu, met de veel betere en goedkope panelen gaat het niet meer om rendementmaximalisatie, maar veelal om opbrengst maximalisatie. In het voorbeeld met het platte dak van 20 vierkante meter, met 9 panelen pal zuid, maak je weliswaar 13% rendement, maar is je maximaal mogelijke investering beperkt tot circa 3000 euro, waar je dan elk jaar een kleine 400 euro aan verdient. Je kan immers niet meer panelen kwijt. Plaats je echter zo veel mogelijk panelen, in een oost-west opstelling, dan is je investering circa 5200 euro, waar je elk jaar 520 euro aan verdient, voor een rendement van circa 10%. Aangezien er niet of nauwelijks alternatieven zijn die zo goed renderen, en zo weinig risico met zich meebrengen als zonne-energie, is meer panelen dus vaak beter, zelf als je rendement daardoor daalt.

Meer panelen

Natuurlijk moet je niet meer panelen aanbrengen dan je zelf verbruikt. Die mag je immers niet salderen. Het gemiddelde huishouden gebruikt circa 3500KwH per jaar. Dat zijn circa 14 panelen. Maar het gemiddelde huishouden is maar 2,1 personen groot en er zijn een hoop 1-persoonshuishoudens. Wie met kinderen woont (wasmachine, droger, afwasmachine), een wat groter huis heeft, een boiler heeft voor warm water elektrisch kookt, airconditioning of een straalkachel in de badkamer heeft, gebruikt al snel veel meer en dan kan je dus ook meer panelen kwijt.

Al met al verwacht ik een explosie van de markt. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd

Al met al verwacht ik een explosie van de markt. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Nederland ligt nogal noordelijk en er is relatief weinig zon. Op plekken met meer zon zijn de kosten van zonne-energie fors lager en de rendementen dus nog fors hoger. Scheelt zo maar een factor 2.

Opgelet!

De hier genoemde rendementen gelden zolang je mag blijven salderen tegen de totaalprijs. Dus terugleveren van stroom aan het elektriciteitsnet tegen dezelfde prijs als je zelf betaalt. Nu circa 22 cent per KwH. Dat is gegarandeerd tot 2020, maar in 2017 vind een evaluatie plaats. Er is dan een kans dat het salderen na 2020 geleidelijk wordt afgebouwd, of gemaximeerd. In plaats van de totale stroomprijs van 22 cent krijg je dan voor stroom die je aan het net levert waarschijnlijk alleen de groothandelsprijs, ergens tussen de 3 tot 5 cent. De rendementen worden dan dus onzeker. Maar dat is niet onoverkomelijk. Als je niet meer mag salderen kun je nog steeds die 22 cent per KwH verdienen voor stroom die je niet meer afneemt, maar zelf opwekt en gebruikt. Dus als je dan je systeem met een batterij uitbreid kun je rendement blijven halen. Zo kost een batterij, waar je een hele dag stroomverbruik in kunt opslaan, en die sterk genoeg is voor je wasmachine en droger, een slordige 6.000 euro. Je kunt dan s’avonds de was doen, drogen, afwasmachine, oven laten draaien op energie die overdag is opgewekt.

Het is de verwachting dat de komende jaren de prijzen van batterijen sterk zullen dalen

Het is de verwachting dat de komende jaren de prijzen van batterijen sterk zullen dalen. Net als zonnepanelen zelf neemt de productie sterk toe en door schaalvoordelen en betere technologie verwacht men een halvering de komende 5 jaar. Juist vandaag heeft Tesla een nieuwe batterij aangekondigd van circa 3.000 euro. Dat is al een halvering. Dus als in 2020 het meest negatieve scenario uitkomt, een onmiddellijke stop op salderen voor iedereen, dan moet je wel een batterij kopen. Als die tegen die tijd nog steeds 3.000 euro kost gaat je rendement over de totale levensduur van je zonnepanelen met circa 5% omlaag. Is de prijs van de batterij dan nog een keer gehalveerd naar 1500 euro, dan daalt het rendement met circa 3,5%. Vergeet ook niet dat je in 2020 al ongeveer de helft van je zonnepanelen hebt terugverdiend. Overigens is ook daarom een oost/west-oriëntatie van je zonnepanelen wenselijk. Het productieprofiel over de dag (iets minder midden op de dag en meer in de ochtend en vroege avond) sluit beter aan bij het directe verbruik, waardoor je de batterij efficiënter kan gebruiken. Maar in één keer stoppen met salderen is niet heel waarschijnlijk, het is technisch moeilijk uitvoerbaar voor de energiebedrijven, en zonnepaneeleigenaren zijn ook kiezers. U kunt dus nu met groot vertrouwen rijk worden met zonnepanelen.   Meer informatie over dunne film zonnepanelen vindt u hier. Zelf precies uitrekenen wat zonnepanelen aan stroom gaan produceren op jouw locatie en jouw windrichting kan hier. Meer informatie over oost/west orientatie staat hier. Meekijken wat zonnepanelen in de praktijk produceren kan hier. Meekijken wat alleen dunne film zonnepanelen in de praktijk produceren kan hier. -o- Robin Fransman is bereikbaar op Twitter: @RF_HFC