Sinds oktober 2014 ligt er een vrijhandels- en investeringsakkoord te verstoffen in een Brusselse bureaulade. Het gaat om een verdrag tussen Europa en Singapore, het zogenaamde EUSFTA (EU-Singapore Free Trade Agreement). Volgens de EU zal het akkoord leiden tot toenemende handel met Singapore, een van de belangrijkste Aziatische handelspartners. Om het zo ver te laten komen moeten er alleen nog wat handtekeningen onder het verdrag. En daar zit nu net het probleem. Want wie mag die handtekeningen zetten?

Het was Europese Commissie die eind oktober 2014 duidelijkheid wilde en besloot om het Europese Hof van Justitie een prangende vraag voor te leggen: Kan het EUSFTA, zoals gebruikelijk, ondertekend worden door de Brusselse instituties (de Commissie, de Raad van Ministers en het Europees Parlement) of moeten daarnaast ook alle 38 nationale en regionale parlementen in Europa afzonderlijk hun goedkeuring geven?

De nationale parlementen in Europa schreeuwen al jaren moord en brand over de Europese handelspolitiek. Ze zien hun invloed wegglippen en willen zelf meebeslissen over gevoelige onderwerpen als het toelaten van buitenlandse landbouwproducten en het toestaan van investeringsbescherming (ISDS). De Europese Commissie ziet echter liever geen inmenging van de parlementen, want dat vergroot de kans op afwijzing en kost veel tijd. Onlangs nog werd het handelsverdrag CETA met Canada ternauwernood gered van een Waals veto. De Commissie is de kritiek van de parlementen zat en wil met de uitspraak van het Hof voor eens en altijd duidelijkheid.

De nationale parlementen in Europa schreeuwen al jaren moord en brand over de Europese handelspolitiek

Tegenvaller

Het advies deze week van de Britse Eleanor Sharpston, advocaat-generaal van Europese Hof van Justitie, moet daarom een flinke tegenvaller zijn geweest voor de Commissie. Op 21 december publiceerde Sharpston een advies van 124 pagina’s waarin ze uiteenzet bij welke zaken de Commissie zelf mag beslissen zonder de parlementen en bij welke zaken er parlementaire goedkeuring nodig is. Ze concludeert dat de nationale en regionale parlementen bij de goedkeuring van EUSFTA betrokken moeten worden. Sharpston geeft toe dat dit een lastig proces kan worden, maar dat dit geen reden mag zijn om het over te slaan.

De definitieve uitspraak van Europese Hof van Justitie volgt normaal gezien binnen drie tot zes maanden na het advies van de advocaat-generaal. Het Hof volgt dit advies doorgaans wat zou betekenen dat de Tweede Kamer (na de verkiezingen van maart 2017 in een nieuwe samenstelling) zeggenschap krijgt over de goedkeuring van EUSFTA. Het is echter zeer waarschijnlijk dat de uitspraak van het Hof, vanwege de precedentwerking die ervan uit gaat, zal betekenen dat alle toekomstige vrijhandelsverdragen eveneens op het bordje van de Kamerleden komen te liggen. Daarbij zit dan ook TTIP, het veel bekritiseerde verdrag tussen de EU en de Verenigde Staten.

De Europese Commissie benadrukt intussen dat Sharpston slechts advies heeft uitgebracht en dat er nog geen definitieve uitspraak ligt. ‘We bestuderen het zorgvuldig, maar er mogen geen definitieve conclusies uit worden getrokken tot het eindoordeel klaar is.’