Vorig jaar augustus onthulde Follow the Money dat het driekoppige bestuur van de Supportersclub Oranje zichzelf jarenlang verrijkt had met geld uit de clubkas. Tussen 2012 en 2015 stroomden er tonnen richting de bestuursleden, zo bleek uit ons onderzoek. De statutair vereiste raad van toezicht, met daarin twee leden van de KNVB, bleek sinds 1998 niet meer te bestaan. De tienduizenden oranjefans kregen nooit inzage in de financiën.

Na dit nieuws besloot het bestuur van de Supportersclub zelf een 'onafhankelijk onderzoek' in te stellen naar de gang van zaken. Dat gebeurde mede op aandringen van de KNVB. Het onderzoek werd uitgevoerd door bureau Hermes Advisory. In een persbericht presenteerde het bestuur van de Supportersclub maandag de belangrijkste bevindingen: 'Geen sprake van zelfverrijking door bestuurders Supportersclub Oranje.' Het bestuur heeft voldaan 'aan de wettelijke verplichtingen ten aanzien van de financiële verslaglegging'; een feit dat door FTM overigens nooit ter discussie is gesteld. 

Waarop de conclusies precies gebaseerd zijn, wordt niet duidelijk. Het bestuur en de betrokken onderzoekers weigeren het onderliggende rapport openbaar te maken. Volgens advocaat Hans Koets - die namens het bestuur het woord voert - blijft het onderzoek geheim 'in het kader van de privacy' van de personen die aan het onderzoek hebben meegewerkt. Volgens onderzoekster Inge-Lisa Toxopeus zou openbaarmaking 'in strijd zijn met de accountancyregels'. Dat is half waar: accountants mogen dit soort onderzoeken inderdaad niet zomaar zelf openbaar maken. Maar er is geen enkele regel die de opdrachtgever verhindert om de resultaten openbaar te maken. Dat dit onderzoek geheim blijft, is dus de keuze van het bestuur van de Supportersclub Oranje.

We houden daarom de bevindingen uit het persbericht tegen het licht. Wat heeft Hermes Advisory allemaal ontdekt?

1. 'Er is geen sprake van zelfverrijking'

Hermes Advisory heeft kennelijk geconcludeerd dat er 'geen sprake is van zelfverrijking' door de bestuurders Theo Pouw, Rob Polderman en Fred Hoff. Het woordenboek omschrijft zelfverrijking als: ‘financieel voordeel dat mensen met macht zichzelf toe-eigenen.’ Hebben de bestuurders, die toegang hadden tot de clubkas van de Supportersclub Oranje, zichzelf financieel voordeel toegeëigend?

Penningmeester Theo Pouw toucheerde voor zijn bijbaan een managementvergoeding van 10.000 euro per maand exclusief btw, zo schreef FTM in augustus. Per jaar kwam dat neer op 145.200 euro. Deze beloning werd gefinancierd uit de jaarlijkse contributies van de leden van de Supportersclub. Buiten het bestuur waren maar weinig mensen van deze beloning op de hoogte: de Supportersclub is een stichting, en stichtingen hoeven geen financiële verantwoording af te leggen aan hun leden.

In het persbericht van maandag schrijft het bestuur niets concreets over de jaarbeloning van 145.200 euro. Het bestuur schrijft wel: ‘De betaalde licentie- en managementvergoedingen zijn conform de getekende overeenkomsten en ondersteunend aan de doelstellingen zoals geformuleerd in de statuten van SCO.’

Dat klopt: Pouw werd inderdaad betaald op basis van een getekende overeenkomst. FTM citeerde in augustus al uit deze managementovereenkomst uit 2014. Zijn mede-bestuurders Polderman en Hoff ondertekenden die overeenkomst als ‘opdrachtgever’ namens de Supportersclub Oranje. PAVO Commissarium, het bedrijf van Theo Pouw, was de ‘opdrachtnemer’.

In de overeenkomst staat: ‘[De] verschuldigde vergoeding voor verrichte werkzaamheden bedraagt €10.000,- per maand.’ Ook staat er: ‘Opdrachtnemer verbindt zich de overeengekomen werkzaamheden feitelijk te doen uitvoeren door Th. R. Pouw.’ Voor 15 uur in de week, om precies te zijn. In het jaarverslag over boekjaar 2014/2015 was deze beloning van 145.200 euro terug te vinden onder het kopje ‘project werkzaamheden’.

Daarnaast waren er de zogeheten ‘licentiekosten’. Sinds de oprichting van de Supportersclub in 1995 stroomde een deel van de jaaromzet richting de oprichters, Theo Pouw en Rob Polderman. Dat geld kregen ze formeel ‘voor de overdracht van knowhow, expertise en intellectuele eigendomsrechten’. Uit de jaarverslagen van de Supportersclub bleek dat het alleen al tussen 2011 en 2015 ging om 320.000 euro in totaal. Deze tonnen stroomden naar een privé-BV gevestigd op het woonadres van Polderman, met Theo Pouw als mede-bestuurder.

‘We gaan niet op bonnetjesniveau discussiëren’

Ook deze geldstroom ontkent het bestuur niet. Integendeel: advocaat Hans Koets, die het woord voerde namens het bestuur, bevestigde de betalingen in augustus aan FTM. ‘Bij de oprichting is door de oprichters duidelijk aangegeven het werk niet voor niets te gaan doen.’ Hij voegde eraan toe dat het ging om 3 procent van de jaaromzet, die de bestuurders naar zichzelf overmaakten als ‘licentie-fee’. Bij het Oranjelegioen was deze geldstroom niet bekend.

Tot slot werden er volgens de officiële jaarrekeningen uitgaven gedaan onder de posten ‘Representatiekosten’ (103.218 euro in boekjaar 2014-2015, 97.682 euro een jaar eerder) en ‘Onkosten bestuur’ (77.368 en 33.580 euro). Uit stukken in handen van FTM bleek dat het hierbij onder meer ging om tientallen diners in dure restaurants, hotelovernachtingen en vliegtrips naar plekken waar het Nederlands elftal op dat moment ver te zoeken was. In december 2014 betaalde de Supportersclub bijna 4000 euro voor twaalf tickets naar een concert van U2 in de Ziggo Dome. Gevraagd naar dit soort uitgaven zei advocaat Koets in augustus tegen De Telegraaf: ‘We gaan niet op bonnetjesniveau discussiëren.’ 

Hermes Advisory concludeert nu dat deze uitgaven een grondslag vinden ‘in de statuten en/of een overeenkomst’. Dat zou kunnen — maar dat wil niet zeggen dat al deze geldstromen niet bestonden.

2. ‘20-jarig jubileum was geen feestje voor zakenrelaties’

Tijdens maritiem evenement Sail in 2015 organiseerde het bestuur een feest dat tienduizenden euro's kostte. Dat feest werd betaald uit de kas van de Supportersclub. Niets mis mee, concludeert Hermes Advisory nu: het ging om het ‘20-jarig jubileumfeest’ van de Supportersclub Oranje. Daarbij waren 108 mensen uitgenodigd, waaronder slechts zes zakenrelaties. Van een feestje voor zakenrelaties was dus geen sprake.

Feit is dat vrijwel geen van de tienduizenden oranjefans ervan op de hoogte was dat het twintigjarig bestaan groots gevierd werd tijdens Sail. De uitnodigingen voor het feest werden ook niet verstuurd namens de Supportersclub, maar uit naam van PAVO, het bedrijf van Theo Pouw. Uit niets bleek tijdens het evenement dat het hier om een feest van de Supportersclub Oranje ging — behalve dat de clubkas na afloop opdraaide voor de rekening.

3. ‘Geen ton uitgegeven aan leuke uitstapjes in 2015-2016’

Volgens het bestuur is ten onrechte ‘het beeld ontstaan’ dat in boekjaar 2015-2016 een ton werd uitgegeven aan ‘leuke uitstapjes voor het bestuur’. Wel werd er een ‘fout’ in de boekhouding ontdekt, die de bestuurders nu rechtzetten door 9.135 euro terug te storten in de kas.

Dat er in de periode 2015-2016 een fout in de boekhouding zat, is nieuwe informatie

Dit ‘beeld’ kan zijn niet ontstaan door de publicatie van Follow the Money: wij berichtten niet over jaarcijfers uit 2015-2016. Dat er in deze periode een fout in de boekhouding zat, is dan ook nieuwe informatie.

Uit onderzoek door FTM bleek wel dat penningmeester Theo Pouw in het betreffende boekjaar duizenden euro's uitgaf aan een privéproject: het verbouwen van een hotel-restaurant in Durgerdam. Onder meer een mahoniehouten receptiedesk (voor 1995 euro), een aantal smart-tv's (3672 euro), producten van Apple (onder meer een Thunderbolt-beeldscherm, in totaal 1376 euro) en een olielamp (880 euro) kwamen voor rekening van de Supportersclub. 

Advocaat Hans Koets ontkende deze uitgaven toen FTM hem hier in augustus naar vroeg: ‘Het is onjuist dat de door u genoemde kosten voor rekening zijn gekomen van de Supportersclub Oranje.’ Het bestuur zegt nu iets anders: het geld kwam wel degelijk uit de clubkas, maar dat was een ‘foutieve boeking’: ‘Deze fout is in het voorjaar van 2017 (dus maanden voor de publicatie van FTM) ontdekt en onmiddellijk gecorrigeerd.’

4. ‘FTM pleegde geen behoorlijk hoor en wederhoor’

Dit is een zware aantijging van Hermes Advisory, die in het AD maandag werd versterkt door advocaat Hans Koets: ‘De bestuursleden zijn neergezet als criminelen terwijl Follow the Money nóóit met ons in gesprek wilde gaan.’

Dit is pertinent onjuist. Follow the Money heeft op vrijdag 25 augustus, vijf dagen voor publicatie, een telefoongesprek met penningmeester Theo Pouw gevoerd van 12 minuten en 32 seconden. Aan het eind van dit gesprek werd afgesproken dat FTM per mail nog een reeks concrete vragen zou voorleggen. Pouw en zijn mede-bestuurders zouden ernaar kijken, en er na het weekend op terugkomen. In reactie op onze mail met 16 vragen, volgde op maandagochtend 28 augustus een brief van advocaat Hans Koets, die namens het bestuur zei op te treden. Koets vroeg om een gesprek op zijn kantoor, dat op zijn vroegst een week later zou moeten plaatsvinden. In de tussentijd zou FTM niets over het onderwerp mogen publiceren. Na afloop van dit gesprek wilde de advocaat dan ‘overleg plegen’ over ‘de wijze waarop hiervan dan gebruik kan worden gemaakt in het door u te schrijven artikel.’  

FTM liet weten hier niet voor te voelen, en verzocht Koets om de al eerder voorgelegde lijst met vragen te beantwoorden. Hierop volgde op dinsdag 29 augustus een uitgebreide inhoudelijke reactie van Koets, per mail, namens het voltallige bestuur. De uitleg van het bestuur is uitgebreid meegenomen in het artikel dat op 30 augustus werd gepubliceerd. 

Hermes Advisory heeft FTM niet om wederhoor gevraagd over de gehanteerde journalistieke werkwijze.

5. ‘De samenwerking met de KNVB wordt voortgezet’

De KNVB onderschrijft de conclusies van Hermes Advisory, meldt de Supportersclub Oranje in het persbericht: ‘Er is voor de KNVB geen reden om op basis van dit rapport de relatie met de SCO, bestaand uit dienstverlening rond de Oranje ClubCard, tussentijds te verbreken.’ De samenwerking tussen voetbalbond en fanclub lijkt dus te worden voortgezet.

Het woordje ‘tussentijds’ is hierbij cruciaal: het vierjarige contract tussen KNVB en de Supportersclub loopt komende zomer af. Of de Supportersclub daarna blijft voortbestaan, is nog geen uitgemaakte zaak, zegt KNVB-woordvoerder Daan Schippers: ‘Daar kan ik nog niets over zeggen. Wat we na 1 juli gaan doen, is op dit moment nog onderwerp van gesprek.’ 

Eén opmerkelijk detail: het bestuur van de Supportersclub schrijft in haar persbericht dat de KNVB ‘heeft kennisgenomen van het rapport’ van Hermes Advisory. Ook advocaat Koets zegt dat. Maar volgens KNVB-woordvoerder Schippers heeft de voetbalbond niet het hele rapport ontvangen: ‘Wij hebben de samenvatting van het rapport gezien. Niet de bijlagen.’