
Een goed gesprek over de Europese Unie komt maar niet van de grond. Follow the Money wil daar verandering in brengen. Samen met jou. Wat willen we met Europa? Dit dossier is een eerste aanzet voor een gesprek over een andere Europese Unie. Lees meer
Iedereen heeft er een mening over, maar een echt gesprek over de Europese Unie wordt nauwelijks gevoerd. En dat is jammer, want het voortbestaan van de Unie is niet zo vanzelfsprekend als het ooit was. Niet alleen de eenheidsmunt euro wankelt, het hele Europese project zelf dreigt als een kaartenhuis ineen te zakken. Het uiteenvallen van de EU zou enorme gevolgen voor elke Nederlander – en elke Europese burger – hebben. Die angst lijkt politici en beleidsmakers te verlammen. Discussies over de EU worden doodgeslagen met apocalyptische visioenen, van zowel voor- als tegenstanders.
Tegelijk is het duidelijk dat dit niet het Europa is waarvan gedroomd werd. Europese samenwerking blijkt in de praktijk vaak een ondoorzichtig spel van lobby's en achterkamertjespolitiek. De parlementaire controle daarop is gebrekkig. 'Brussel' is bijna synoniem geworden met bureacratie, spilzucht, gesjoemel, bemoeizucht, zelfverrijking en zelfs corruptie.
Bij veel burgers in alle lidstaten leeft het gevoel dat de voordelen van de Unie niet langer opwegen tegen de nadelen. Dat zij in wezen niet zoveel aan de EU hebben en dat het een moloch is die over hun identitieit heenwalst. Een Unie die de economische voordelen vooral sluist naar grote ondernemingen. 'Een verzorgingsstaat voor multinationals', zoals onze columnist Christiaan Vos dat noemde.
Is het mogelijk om de EU op zo'n manier te hervormen dat niet grote, multinationale ondernemingen het meest profiteren van de Europese samenwerking – maar de Unie de belangen van de Europese burger dient? Zo ja, hoe dan? En zo nee, hoe gaan we dan wél verder? Daarover willen we op Follow the Money samen met jou een constructief gesprek voeren. We willen dat doen met behulp van ons panel Europa, wat nu? Op die plek zullen we je onder meer vragen stellen en kunnen we het gesprek met elkaar voeren.
Elk land zou een referendum moeten houden over een EU-exit
Jean-Claude Junckers voorbarige vergezichten
Nieuw Europees btw-plan schrikt fraudeurs niet af
Het einde van de euro begint in Rome
Wat eurosceptici kunnen leren van de Yuexit
Geachte Europese Commissie, ik ben boos!
Je vraagt je af in welk universum deze lieden leven
Vooral Duitse burgers zijn gelukkig met de Europese Unie
Als europarlementariërs historicus gaan spelen
Volop Europese schijnoplossingen tegen de jeugdwerkloosheid
Origineel beeld rechtenvrij via Pixabay; bewerking door Luuk van der Sterren © CC-BY-SA 4.0
Zonder goede ideeën staat het Europees Parlement machteloos
Het Europees Parlement heeft weinig te zeggen over het buitenlands beleid van de EU. De lidstaten trekken aan de touwtjes en Europarlementariërs kunnen alleen maar verklaringen afgeven. Zou hun invloed toenemen als ze meer ideeën zouden hebben?
Het is een opmerkelijke tegenstelling: verreweg de meeste persberichten uit het Europees Parlement gaan over buitenlandbeleid, terwijl de instelling daar erg weinig over te zeggen heeft. Of het nu gaat om de fracties van de liberalen, christendemocraten of sociaaldemocraten: ze verspreiden vooral veel meningen over kwesties buiten de EU. Maar wat dit meer is dan symboliek, is niet duidelijk. Bij harde politieke kwesties als de Turkijedeal, waarmee de EU vluchtelingen mocht gaan terugsturen naar Turkije, stond het Europees Parlement nadrukkelijk aan de zijlijn.
Het is dus opvallend dat juist het Midden Oosten donderdagavond het onderwerp is bij Spui 25, het debatcentrum van de Universiteit van Amsterdam. Hier gaat D66-Europarlementariër Marietje Schaake in gesprek met NOS-correspondent Sander van Hoorn. Ze spreken over Syrië en het vluchtelingenvraagstuk: twee kwesties waarbij het Europees Parlement maar weinig in de melk te brokkelen heeft. Waarom is dat eigenlijk?
Een strategie voor Syrië
Het Europees Parlement roept lidstaten op iets te doen, maar is zelf redelijk machteloos.
De debatleider wil weten wat het Europees Parlement en de EU aan de situatie in Syrië kunnen doen. Schaake geeft daar een opmerkelijk helder en prompt antwoord op: het buitenlands beleid ligt in de EU bij de lidstaten. Het Europees Parlement roept daarom de lidstaten op iets te doen, maar is zelf redelijk machteloos. Schaake vindt dat er een politieke oplossing moet komen voor Syrië en dat de EU daar het initiatief toe zou moeten nemen. Maar de EU draagt in de praktijk juist helemaal niet bij aan een oplossing, omdat de lidstaten onderling verdeeld zijn.
Schaake constateert dat de EU vaak wel geld mag geven, maar geen invloed heeft op de situatie. Dit is het logische gevolg van de verdeeldheid: ‘Er is een gedeelde missie, maar geen gedeeld perspectief. Eendrachtig optreden is moeilijk zolang de lidstaten over allerlei veto’s beschikken. Het Europees Parlement staat niet helemaal machteloos, want via de begroting kan ze soms wat invloed uitoefenen,’ meldt Schaake. Toch lijkt dit kruimelwerk vergeleken met de stappen die gezet zouden kunnen worden als de lidstaten het eens waren.
De EU kan alleen invloed hebben als men met iedereen in gesprek blijft
Zachte diplomatie
In het Midden-Oosten weet men natuurlijk ook wel dat men voor het buitenlands beleid van de EU niet bij het Europees Parlement moet zijn, denkt Van Hoorn. Men moet in de hoofdsteden van de lidstaten zijn. Het enige wat de EU in de aanbieding heeft is ‘zachte diplomatie’. De EU kan alleen invloed hebben als men met iedereen in gesprek blijft. Of het Europees Parlement invloed kan hebben, betwijfelt hij. Zo denkt hij dat men in Syrië het Europees Parlement niet eens kent. Schaake is ervan overtuigd van wel: een reis van Europarlementariërs naar Syrië kreeg daar veel media-aandacht.
Het enige wat de EU in de aanbieding heeft is ‘zachte diplomatie’
Voor de zachte diplomatie is het in Syrië nu te laat, constateert Van Hoorn. Schaake wil dat de EU onafhankelijker gaat opereren van de VS en meer eigen keuzes gaat maken. De soft power van de EU zou ook echt ingezet moeten worden. Het is volgens haar raar dat de EU politiek gezien helemaal achteraan staat, terwijl Syrië juist op de EU veel impact heeft door de vluchtelingenstroom. Het antwoord is volgens Van Hoorn een ‘Verenigde Staten van Europa’ en Schaake is het daarmee eens. Er moet eigen defensie- en buitenlandbeleid komen.
Vluchtelingen en Libië
Het gesprek vervolgt met de vluchtelingenkwestie en loopt langs dezelfde lijnen: de EU staat relatief machteloos. De Turkije-deal heeft de vluchtelingenstroom weten op te drogen, maar de deal staat door Erdogan onder druk. Schaake vindt het reëel dat hij de deal gaat opzeggen. De deal wordt inmiddels gekopieerd bij Libië, waar de EU de overheid zo wantrouwt dat ze er geen financiële hulp aan wil geven, maar wel wil dat men aan vluchtelingenmanagement gaat doen. Tegelijk is het bekend dat er in Libië concentratiekampen bestaan.
Dit soort deals houdt in de praktijk in dat de EU landen geld geeft om vluchtelingen terug te nemen. Bondskanselier Angela Merkel is al in Egypte geweest omdat ze vluchtelingen op het vliegtuig wilde zetten. Dat kostte geld. Van Hoorn denkt dat Egypte ‘zich kapot lacht’ want ook de EU komt binnenkort met een zak met geld langs. ‘De EU is zeker welkom,’ grapt hij. Schaake voegt toe dat dit voor alle Noord-Afrikaanse landen geldt. Schaake en Van Hoorn zijn hier juist tegen, want de EU wordt op deze manier chantabel: vluchtelingen blijven alleen weg als de EU betaalt.
Paradox
Hoe zou de vluchtelingenkwestie opgelost moeten worden? Van Hoorn denkt dat migratie door landen afzonderlijk of door de EU als geheel moet worden opgepakt. Schaake is voor dat laatste en ziet de steun daarvoor groeien. Dit houdt in dat vluchtelingen zich in Afrika moeten aanmelden voor asiel en daar de procedure moeten afwachten. Dit zou de oplossing zijn om mensen ervan te weerhouden op een gammel bootje te stappen. Maar het probleem laat zich raden: het is heel goed mogelijk dat deze oplossing de vluchtelingenstroom helemaal niet indamt.
Zonder goede ideeën staat het Europees Parlement zeker achteraan
Zie hier de echte paradox van het Europees Parlement. Men heeft niet veel macht, maar moet het hebben van zachte diplomatie. Je zou ook kunnen zeggen: van goede ideeën. Het is eenvoudig te zien dat het vluchtelingenbeleid nu niet werkt. De vraag is wat er dan wel moet gebeuren. Ondanks de enorme hoeveelheid commissies, sessies, gesprekken en bezoeken — waar Schaake deze avond vele voorbeelden van geeft — ontstaat er nooit een echt nieuw idee waarbij bijvoorbeeld een beperking van de vluchtelingenstroom samengaat met eerbiediging van mensenrechten en niet al te hoge kosten.
Bij Syrië gebeurt hetzelfde: er is wel een pleidooi voor ‘meer EU,’ maar niemand vertelt wát de strategie over Syrië inhoudelijk zou moeten zijn. Zonder goede ideeën staat het Europees Parlement zeker achteraan. Zij moet het immers van de kracht van haar argumenten hebben.
6 Bijdragen
Jan JC Saal 2
De schuldencrisis van Griekenland is makkelijk op te lossen door de Europese bank.
In feite hoeven zij alleen maar met nieuw geld de schulden op te kopen en vervolgens kunnen ze die eenvoudig kwijtschelden. Hun balans blijft daarbij ongewijzigd. Zij zijn de enigen die dat kunnen, omdat het uitgeven van nieuw geld bij de Europese bank is ondergebracht.
Waarom gebeurt dat dan niet, kun je je afvragen. Ik denk dat daar drie belangrijke redenen aan ten grondslag liggen:
1. Voor de meeste mensen is dit een oplossing die buiten hun bevattings-vermogen ligt. Het gaat om inzicht in geld-waarde en schulden op een niveau waartoe de meeste mensen geen toegang hebben. Toch moeten de bancaire mensen, zoals Mario Draghi, dit doorzien. Hij heeft al ervaring opgedaan met het opkopen van schulden en bewezen dat dit geen inflatie veroorzaakt.
2. Angst voor precedent werking.
Ik denk dat dit een reële angst is. Wanneer voor één land de schulden zouden kunnen worden kwijtgescholden, waarom dan niet alle schulden voor alle landen? Op dit moment is het al zo dat begrotingsdiscipline voor de meeste landen en ook voor veel mensen erg moeilijk is. Wanneer je makkelijk van je schulden zou kunnen afkomen, kan het hek van de dam gaan.
3. Regelgeving die deze oplossing in de weg zit. Dat zal ongetwijfeld het geval zijn. Ik heb daar persoonlijk te weinig kennis van om daar een oordeel over te kunnen vellen. Het lijkt mij echter dat regels moeten kunnen worden aangepast, wanneer problemen op deze schaal moeten worden opgelost.
Blijft dus over de angst voor de precedent werking.
Deze angst moet afgewogen worden tegen de schuldenproblematiek, zoals die over de wereld heerst. Het lijkt mij dat we als mensheid in een nieuwe ontwikkelingsfase terecht gekomen zijn, zoals ook na de afschaffing van de gouddekking en bij de introductie van het internet het geval was. Het oplossen van schulden van mensen en van landen vraagt om een nieuw
Jan Willem de Hoop 12
Erg druk zijn met zaken waar je niet of nauwelijks over gaat, gaat normaal gesproken ten koste van de zaken waar je wel over gaat.
Veel aandacht voor buitenland, betekent minder en of weinig aandacht voor eigen landen.
Niet gek dus dat EU en Eurpees Palrlement niet goed functioneert. Niet gek dus dat veel inwoners van EU landen ontevreden zijn over huidige EU.
Maar politici praten nu eenmaal graag over zaken waar ze niet over gaan. (Lekker vrijblijvend en je kan nergens op afgerekend worden.)
Roland Horvath 7
Zoals Van Hoorn en Schaake zeggen, de EU moet een 'Verenigde Staten van Europa' worden met een eigen defensie - en buitenland beleid. Dat is een federatie. Daaraan moet toegevoegd worden dat die federatie slechts een beperkte hoeveelheid bevoegdheden mag hebben namelijk degene die haar door de lidstaten uitdrukkelijk zijn toegekend: De euro, innovatie, grenzen, buitenland, eigen federale strijdkrachten naast en los van die van de staten. Voor het ogenblik is de EU een combinatie van een confederatie en een unitair gedrocht dat zich met van alles bemoeit en de staten tracht te vervangen.
De confederale, door afgevaardigden van de staten gevormde instellingen: De Raad en de Commissie moeten dus vervangen worden door instellingen, die rechtstreeks van de burgers afhangen. De Raad bvb 4 rechtstreeks verkozen permanente leden per staat om een vergadering te hebben van minimaal 100 leden die Europees in plaats van nationalistisch denken en in het openbaar vergaderen. De Commissie komt dan voort uit een ideologische meerderheid in Parlement en Raad zoals iedere regering in de EU gevormd wordt. Het EP moet normale bevoegdheden krijgen.
Waar wachten Van Hoorn en Schaake op om hun ideeën meer vorm te geven en overal te promoten.
De vluchtelingen stromen houden op als de VS/EU oorlogen ophouden en als het Westen elders normale prijzen betaalt voor arbeid en grondstoffen.
Jan-Marten Spit 9
Roland Horvathde lidstaten zien de EU vooral als een whats-in-it-for-me instituut.
Ferdi Scholten 5
Het Europees Parlement mag overal over praten, maar niets beslissen. De enige macht die ze nu heeft is dat ze de Europese Commisie naar huis mag sturen mits dat het EP hier unaniem mee instemt.
Michel Fleur 6
Hebben wij als westerlingen het recht om regimes omver te werpen? Het antwoord is mijns inziens nee, zeker niet als we geen plan hebben voor het vacuüm daarna. Mensenrechten? Daar ging het hier niet om. Tenzij olie een mensenrecht is.
Wij moeten stoppen met wapens verkopen aan alle Jihadisten, want de strijd gaat allang niet meer om de inwoners van Syrië zelf. Het gaat hier om het verdelen van de buit tussen elkaar naar het leven staande groeperingen die elk hun eigen Kalifaat willen, een dictator en een ander dictator die Koerden uit wil roeien.
Er zit een dictator in Syrië. Daar heb je mee te dealen. Wat wij doen is wapens verkopen aan bendes moordenaars, omdat de dictator zich niet voor ons karretje laat spannen. Ons olie-karretje.
Het westen is echter arrogant. Europa zet liever een muur om zichzelf heen (en is intern verdeeld over de dimensies en de kostenverdeling). Amerika verkoop wapens aan terroristen in hun "oorlog tegen terroristen. Amerika werpt onder dubieuze omstandigheden regimes omver om "mensenrechten", maar hoe menselijk is het om een dictator te breken en een ontiegelijke rotzooi achter te laten?