In de serre van haar huis in Aalsmeer staat een beeld van Ganesha, de olifanthoofdige hindoegod van wijsheid en welvaart, die zich verplaatst op een muis. Wanneer je tot Ganesha bidt, zal hij je obstakels wegnemen, weten gelovigen. Wellicht nuttig voor Querida Issabel Sarjoe, die dit huis in juni 2018 voor 495.000 euro kocht. Zorgverzekeraars hebben sinds de lente van 2018 de jacht ingezet op haar Amstelveense thuiszorgbedrijf Shi-Nani – vernoemd naar Shiva, de vader van Ganesha – vanwege vermeende fraude. Op haar huis ligt beslag, Shi-Nani is inmiddels failliet en een strafrechtelijke procedure dreigt.

Zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid trok recent de conclusie dat Sarjoe geen hulp van hogerhand nodig had om haar welzijn te vergroten: dat regelde ze zelf wel. De zorgverzekeraar kreeg een fraudemelding, vroeg in april 2018 een onafhankelijk bureau om onderzoek te doen en sloeg steil achterover van de resultaten. Shi-Nani heeft regelmatig zorg gedeclareerd op dagen dat er niemand van het zorgbedrijf langskwam, heeft stelselmatig meer zorg gedeclareerd dan geleverd is en heeft op grote schaal te zware zorg gedeclareerd.

Uiteindelijk zou Zorg en Zekerheid daardoor 1,3 miljoen euro ten onrechte aan Shi-Nani zijn uitgekeerd. ‘De mate waarin er onjuist is gedeclareerd en de mate waarin dit resulteert in een financieel voordeel voor [Shi-Nani], kan niet anders dan wijzen op opzet,’ concludeerde het toetsingsbureau in november 2018.

‘Geconcludeerde fraude staat in voldoende mate vast’

Zorg en Zekerheid vorderde het bedrag terug. Daarnaast deed de verzekeraar een fraudemelding bij diverse instanties (zoals de Nederlandse Zorgautoriteit) en bij registratiesystemen waar verzekeraars en financiële instellingen uit putten. Bovendien kondigde het bedrijf aan de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid in te zullen lichten, zodat die eventueel een strafrechtelijk onderzoek kon instellen. Shi-Nani spande op 3 december 2019 een kort geding aan tegen Zorg en Zekerheid, vooral om de registratie als ‘fraudeur’ in verschillende systemen terug te draaien. Die zou ‘de eer en goede naam’ van het bedrijf aantasten en ernstige gevolgen hebben voor de Amstelveense zorginstelling. Shi-Nani gaf in de rechtszaak toe onjuist te hebben gedeclareerd, maar niet met opzet. Een of meer verpleegkundigen zouden per ongeluk te veel hebben gedeclareerd.

‘Aannemelijk is dat Shi-Nani opzettelijk onjuist heeft gedeclareerd,’ concludeert de rechter

De rechter veegde Shi-Nani’s eis om de registraties te vernietigen van tafel en oordeelde dat er meer aan de hand was dan incidentele administratieve fouten. ‘Aannemelijk is dat Shi-Nani opzettelijk onjuist heeft gedeclareerd,’ concludeert de rechter in het vonnis van het kort geding van 3 december 2019. ‘Er staat immers vast dat Shi-Nani op grote schaal en gedurende een langere periode gespecialiseerde zorg heeft gedeclareerd in zaken, waarin die zorg niet aan de patiënten werd gegeven. Mede daardoor heeft zij een winstmarge gehaald over de jaren 2017 en 2018 die dusdanig hoog was, dat die haar moet zijn opgevallen.’

Uit het vonnis blijkt voorts dat de thuiszorgorganisatie weliswaar erkende de verzekeraar grote sommen geld schuldig te zijn, maar tot op de dag van het kort geding nog geen cent had terugbetaald. ‘Gelet hierop is waarschijnlijk dat de bodemrechter zal oordelen dat de geconcludeerde fraude in voldoende mate vaststaat,’ aldus de rechter. 

Zorg en Zekerheid tipte na haar vondst andere zorgverzekeraars. Ook daar was het raak. Woordvoerders zeggen dat Shi-Nani bij hen ten onrechte en te veel declareerde: een half miljoen bij CZ, een paar ton bij Zilveren Kruis.

‘Altijd vrolijk en met een glimlach’

Shi-Nani houdt kantoor in een bedrijfspand zonder opsmuk in een Amstelveense woonwijk. Het bedrijf levert thuiszorg en verpleegzorg, en zegt gespecialiseerd te zijn in palliatieve zorg: ‘Onze zorg is er volledig op gericht om de cliënt de best mogelijke zorg te bieden zodat de cliënt de laatste levensfase respectvol en met de hoogst mogelijke kwaliteit van leven door kan brengen. Hierdoor wordt de familie en eventueel de mantelzorger ontlast van zorgtaken in deze moeilijke periode,’ zo staat op de website. Shi-Nani zegt dankzij kleine zorgteams in staat te zijn om cliënten persoonlijke aandacht te geven en zo ‘altijd vrolijk en met een glimlach’ het serviceniveau hoog te houden. Buiten Amstelveen bedient de zorginstelling ook zorgbehoevenden in elf andere plaatsen in de regio.

Voormalig nagelstyliste Sarjoe (53) richtte Shi-Nani in 2017 op als eenmanszaak, die toen nog Shiva-Nani heette. Ze breidt al snel uit. In maart 2018 zet Sarjoe de zaak om in een bv. Eind 2019 telde het bedrijf 31 medewerkers en circa 180 cliënten. Ook met de omzet en de winst lijkt het goed te gaan. In 2017, het jaar van oprichting, had het bedrijf een netto-omzet van 1,3 miljoen. In 2018 steeg die blijkens de jaarrekening explosief, naar 3,2 miljoen. De winst groeide in de periode zelfs nog harder, en steeg van 267.222 naar 879.411 euro. Op 31 december 2018 had Shi-Nani een eigen vermogen van maar liefst 1,7 miljoen.

Maar die cijfers zijn geflatteerd: ongeveer een miljoen euro van dat vermogen bestaat uit nog niet ontvangen gelden, in de jaarrekening omschreven als nog te ontvangen declaraties. Diverse verzekeraars weigeren inmiddels Shi-Nani’s declaraties te betalen, omdat er verdenkingen van fraude zijn gerezen. Zilveren Kruis minimaliseert al vanaf eind 2017 de betalingen, in juni 2018 stopt Zorg en Zekerheid met betalingen, en rond diezelfde tijd doet ook CZ dat. Menzis en VGZ keerden nog wel uit.

Chauffeurs voor thuiszorgverleners

Drie oud-medewerkers geven FTM, onafhankelijk van elkaar, een kijkje achter de schermen. Ze vertellen hun verhaal anoniem, uit angst voor repercussies. Anneke staat op zekere dag ingeroosterd tot half een ’s nachts, maar heeft de volgende dag alweer vroeg dienst. Daarom stapt ze naar Sarjoe. ‘Ze vertelde me dat ik eerder klaar zou zijn: de tijden klopten niet, zodat ze meer kon declareren. Querida zei dat mijn dienst in werkelijkheid al om half elf afgelopen zou zijn.’ Caroline noemt het handelen van Shi-Nani ‘heel domme oplichting’. ‘Dan declareerden ze thuiszorg op een moment dat een cliënt een opname had in het ziekenhuis. Ze zijn mede tegen de lamp gelopen, omdat ze bij een verzekeraar landelijk koploper waren in het declareren van dure, gespecialiseerde verpleging.’ 

Anneke noemt meer zaken die onorthodox zijn voor een thuiszorgorganisatie. Zo werden thuiszorgmedewerkers die zelf geen rijbewijs hadden, gehaald en gebracht door chauffeurs: ‘Ik ken geen andere thuiszorgorganisatie die dat doet.’ Caroline begint te kirren als ze daaraan terugdenkt: ‘Er reden continu chauffeurs! Dat heb ik nog nooit meegemaakt. Een thuiszorgbedrijf met een normale boekhouding kan zich dat niet veroorloven.’

Alexandra vat samen wat volgens haar het verdienmodel van Shi-Nani was. ‘Maximaal declareren, kort behandelen. Als iemand een zorgindicatie van een uur had, werd het volle uur gedeclareerd, maar was het de bedoeling dat je er maar een kwartier naartoe ging.’ Volgens haar was de lijst van patiënten die ze per werkdag moest bezoeken, daardoor ‘achterlijk lang’. ‘Niet te doen. Soms maakte ik een wond van een cliënt schoon en kwam er ongewoon veel viezigheid uit. Mijn voorganger had er simpelweg de tijd niet voor gehad.’

‘Als je zegt 24-uurs palliatieve zorg te leveren en dat niet doet, hoor je wat mij betreft in de gevangenis thuis’

Slechte zorg bij doodzieke mensen

Volgens de oud-medewerkers schoot de zorg vaak tekort. Bij herhaling bleek bij interne kwaliteitscontroles dat cliënten in hun laatste fase alleen thuis waren, terwijl de Amstelveense zorginstelling op papier zei 24-uurs palliatieve zorg te leveren. Caroline: ‘Er werd dan wel 24 uur gedeclareerd. Het is een paar keer gebeurd dat zo iemand alleen thuis lag. Als je zegt 24-uurs palliatieve zorg te leveren en dat niet doet, hoor je wat mij betreft in de gevangenis thuis.’ Ook Alexandra bevestigt dat dit voorkwam. 

Twee medewerkers vertellen onafhankelijk van elkaar over een man die terminaal was. Binnen Shi-Nani staat de geschiedenis bekend als ‘het prikincident’. De man had door alvleesklierkanker een sterk schommelende suikerspiegel en kreeg op zeker moment een hypo (een te lage bloedsuikerspiegel). Een jonge medewerkster van Shi-Nani spoot extra insuline in – precies de verkeerde behandeling, want daardoor daalt de bloedsuikerspiegel nog verder. De man zakte na deze blunder helemaal weg. Een opgetrommelde verpleegkundige van Shi-Nani belde met ziekenhuismedewerkers, die adviseerden honing op de binnenkant van zijn wang te smeren. Alexandra: ‘Insuline toedienen bij een relatief gezond iemand met een lage bloedsuikerspiegel is al gevaarlijk, laat staan bij een terminale patiënt.’ Volgens Caroline is de man niet aan het incident overleden en liep het met een sisser af, ook door kordaat optreden van de verpleging van Shi-Nani. 

Een van de zorgmanagers ontdekte het voorval, waarna werd uitgezocht welke bevoegdheid het meisje had. Volgens Alexandra en Caroline had ze niet de papieren om deze zorg te verlenen. Alexandra zegt zelfs dat ze inmiddels was uitgeschreven bij het ROC, waar ze een opleiding volgde. ‘Dat meisje kreeg nul begeleiding. Niemand wist onder wie ze viel.’

Volgens de twee wilde Shi-Nani het voorval onder het tapijt vegen. ‘Er werd heel luchtig over gerapporteerd. Interne mails werden genegeerd. Het meisje dat de insuline had toegediend wilden ze zelfs weer aan het werk zetten,’ zegt Alexandra. Volgens Caroline waren er binnen Shi-Nani ook anderen die insuline prikten terwijl ze daartoe niet bevoegd waren. ‘Zulke grietjes zijn lekker goedkoop. Je kunt een verkeerde inschatting maken, maar dit meisje had helemaal niet aan het bed mogen staan.’

Het voorval is anoniem door een medewerker gemeld bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Wanneer FTM navraag doet, zegt een woordvoerder van de IGJ: ‘De zorgaanbieder heeft aangegeven dat betrokken medewerker bevoegd was. De inspectie zag geen aanleiding voor direct verder onderzoek. Deze melding is daarna afgesloten.’ 

Niet alleen de IGJ, ook FTM ontvangt een anonieme melding. In die brief staat dat Sarjoe een cliënt die zich had afgemeld toch op de routelijst zette, zodat er gedeclareerd kon worden. Ook zou er gedeclareerd zijn voor een cliënt die op vakantie was. Een van de oud-medewerkers bevestigt deze praktijken. ‘Het gebeurde vaker dat wanneer een verpleger aan het einde van de route nog een keer in het systeem keek, er ineens een cliënt was bijgeschreven. En dat ze zorg declareerden voor cliënten die op vakantie waren, is volgens mij een van de redenen dat ze tegen de lamp zijn gelopen.’ In de brief staat tevens dat Sarjoe voor de route van zorgverleners een bepaalde tijd uittrok. Schoot die tijd tekort, dan werden de extra uren niet uitbetaald. ‘Dit is een tijd zo geweest. Toen er intern veel weerstand kwam, is dit aangepast.’ 

Oud-werkneemster Caroline is kritisch, maar vindt wel dat Shi-Nani gaandeweg het leven beterde. ‘Het afgelopen jaar heeft Shi-Nani echt dingen willen veranderen. Ze hebben ook goede zorg geleverd.’

‘Werk, werk, werk; ze zou nergens anders tijd voor hebben gehad in haar leven en veel hebben gespaard’

In juni 2018 verruilt Sarjoe haar Amstelveense huurhuis voor een koopwoning in Aalsmeer. Wanneer medewerkers verbaasd vragen stellen over het nieuwe huis en over de dure auto waarin ze rijdt, volgt steeds hetzelfde verhaal: haar hele leven had alleen maar uit werk bestaan, haar nieuwe huis was een simpel rijtjeshuis. ‘Werk, werk, werk; ze zou nergens anders tijd voor hebben gehad in haar leven en veel hebben gespaard. Dat was het verhaal. Dat het rijtjeshuis een half miljoen kostte, zei ze er nooit bij,’ zegt Caroline. Het ‘rijtjeshuis’ ligt aan een gracht. 

Tonnen aan onjuiste declaraties bij andere verzekeraars

In augustus 2018, vier maanden nadat Zorg en Zekerheid het bedrijf heeft gemeld een fraudeonderzoek in te zullen stellen, neemt Shi-Nani contact op met verzekeraar CZ, dat de betalingen aan Shi-Nani dan al een paar maanden heeft opgeschort, om te melden dat het bedrijf verkeerde codes heeft gebruikt bij zijn declaraties. Volgens een CZ-woordvoerder komt Sarjoe met drie medewerkers op gesprek op het kantoor van de verzekeraar. Volgens Shi-Nani is in veel gevallen per ongeluk specialistische verpleging gedeclareerd, terwijl gewone verpleging geleverd was. Dat zou komen door opstartproblemen van het jonge bedrijf, waardoor per abuis de verkeerde code op het declaratieformulier belandde.

Per cliënt heeft Shi-Nani volgens CZ gemiddeld zo ruim 11.000 euro te veel gedeclareerd

De verzekeraar verzocht Shi-Nani vervolgens zelf in kaart te brengen waar precies te dure zorg was gedeclareerd. Kort daarop ontvingen verbaasde CZ-medewerkers een uitgebreid Excel-overzicht. ‘We dachten aan hen te vragen hoeveel te dure zorg Shi-Nani had gedeclareerd, maar er stond ook netjes dat het op grote schaal te veel uren declareerde,’ meldt een woordvoerder.

Uiteindelijk ging het om 44 verzekerden en 500.000 euro aan te veel gedeclareerde zorg. Per cliënt heeft Shi-Nani volgens CZ gemiddeld zo ruim 11.000 euro te veel gedeclareerd, ongeveer evenveel als het ten onrechte gedeclareerde bedrag per cliënt van Zorg en Zekerheid. CZ: ‘Wij hebben in oktober 2019 een brief naar de advocaten van Shi-Nani gestuurd met daarin het bedrag dat wij nog van Shi-Nani moeten krijgen. We hebben een aantal keer een reminder gestuurd, maar daar niks op gehoord. Nee, er is nog geen cent terugbetaald. Declaraties die nog lopen, houden we daarom zo lang mogelijk tegen. Sporadisch betalen we wel, omdat anders de klant er de dupe van wordt.’

Zilveren Kruis had de uitbundige declaraties snel in de smiezen, meldt een woordvoerder. In 2017, al in de eerste maanden na de oprichting van het zorgbedrijf, wordt onder de namen Shi-Nani en Shiva Nani Zorg fors gedeclareerd. Te fors, want na controles weigert Zilveren Kruis ‘een paar ton’ (het exacte bedrag wil de verzekeraar niet meedelen) aan Shi-Nani uit te betalen. ‘We hebben dan wel een paar ton tegengehouden, maar we vermoeden dat er nog meer onterecht gedeclareerd is. Hoeveel dat is, zijn we nu aan het uitzoeken.’

De verzekeraar zegt dat Shi-Nani in 2018 nog eventjes probeerde te declareren, maar inmiddels ‘zoveel kruisjes achter de naam’ had staan, dat Zilveren Kruis niets meer uitbetaalde. ‘In 2019 hebben we niks meer van ze gehoord’. ONVZ deed in 2018 onderzoek naar Shi-Nani, waarna ook daar een delegatie van de thuiszorgorganisatie op gesprek kwam. ‘Na dit gesprek betaalde Shi Nani het naar de mening van ONVZ ten onrechte gedeclareerde bedrag binnen enkele dagen terug,’ zegt een woordvoerder van de verzekeraar.

Ook bij VGZ is Shi-Nani een ‘bekende partij’. Op dit moment doet de verzekeraar onderzoek naar de zorginstelling. ‘Daarom doen we nu geen uitspraken.’ Menzis ontving meldingen dat er iets niet klopte met de declaraties van Shi-Nani, maar de verzekeraar deed daar niets mee. ‘We ontvangen heel veel meldingen over allerlei verschillende instellingen, waardoor we keuzes moeten maken en niet alles kunnen onderzoeken. Het aantal verzekerden van Shi-Nani valt bij ons wel mee.’ Menzis en VGZ keerden nog wel uit aan Shi-Nani.

Stroomversnelling 

In december 2019 komen de ontwikkelingen rond Shi-Nani in een stroomversnelling. Dat begint met het door Shi-Nani aangespannen (en verloren) kort geding tegen Zorg en Zekerheid op 3 december. Op 20 december heeft de verzekeraar nog geen cent ontvangen van Shi-Nani, waarop Zorg en Zekerheid beslag laat leggen op het huis van Sarjoe.

Intern wordt op hoog niveau ruzie gemaakt wie verantwoordelijk is voor de fraude; verwijten vliegen over en weer.

Op 11 februari wordt Shi-Nani failliet verklaard, nadat Sarjoe het faillissement aanvroeg.

Aan de telefoon meldt Sarjoe een ‘compromis’ met Zorg en Zekerheid te hebben bereikt

Ongeveer gelijktijdig met de beslaglegging door Zorg en Zekerheid zet Sarjoe haar huis te koop. Op 23 januari wordt een voorlopige koopovereenkomst ingeschreven bij het kadaster: twee gegadigden kopen het huis waar het beslag ‘aan kleeft’. Het huis blijft nog eigendom van Sarjoe, die de woning alleen kan leveren nadat het beslag van Zorg en Zekerheid is opgeheven. Door deze koop in te schrijven bij het kadaster, is de woning beschermd tegen toekomstige beslagen, in ieder geval tot zes maanden na de inschrijving. Op het moment van inschrijven was Sarjoe nog in onderhandeling met Zorg en Zekerheid, onder meer over opheffing van het beslag. Tegelijkertijd bestond de kans dat bijvoorbeeld CZ, dat zegt nog een half miljoen van Shi-Nani te krijgen, beslag zou leggen op het huis. ‘Als iemand verwacht dat er nog een beslag komt, dan is het recht op levering zo gewaarborgd,’ meldt de notaris die de koopovereenkomst ondertekende. Volgens hem is het niet ondenkbaar dat de twee kopers uiteindelijk eigenaar zullen worden van de Aalsmeerse woning. ‘De curator heeft liever geld dan stenen. Mogelijk gaat de koop dus toch door.’ 

‘Alles is netjes geregeld, ik heb niks te verbergen’

Als FTM poolshoogte komt nemen bij Shi-Nani, op een druilerige maandagmiddag eind januari, staan voor het kantoorpand in Amstelveen zes Peugeot 107’s met het groene bedrijfslogo. Binnen zitten drie vriendelijke medewerkers van de zorginstelling. Sarjoe zelf is er niet, waarop een van de medewerkers haar opbelt. Aan de telefoon meldt Sarjoe een ‘compromis’ met Zorg en Zekerheid te hebben bereikt. ‘Alles is netjes geregeld’, vertelt ze. ‘Ik heb niks te verbergen’. Toch wil ze, ondanks meerdere verzoeken, geen afspraak maken om te praten en gaat ze vragen over het half miljoen dat CZ nog zegt te krijgen uit de weg. ‘Meneer, ik kan nu niet reageren.’

De volgende dag wordt op het vaste 020-nummer van Shi-Nani de verbinding, na twee minuten in de wacht staan, automatisch verbroken. Op het mobiele nummer dat op de site staat neemt Sarjoe zelf op. Wanneer ze hoort wie er belt, drukt ze meteen weg. Ook meerdere mails met vragen blijven onbeantwoord.

Faillissement en strafrechtelijke vervolging

De case van Shi-Nani toont opvallend veel overeenkomsten met die van Thuiszorg Naborgh. Binnen twee jaar na oprichting keerde Shanna Naborgh, die in een BMW van anderhalve ton reed, zichzelf een miljoen euro winst uit en streek ze een half miljoen aan bestuurdersvergoeding op. Ook hier werd zorg in rekening gebracht die niet geleverd was, zelfs op momenten dat cliënten op vakantie waren. Frauduleuze zorgverleners weten vaak dat de pakkans klein is, omdat verzekeraars niet de menskracht hebben om uitgebreid toezicht te houden.

‘Als kleine zorgverzekeraar is dit voor ons een groot bedrag’

Het faillissement van Shi-Nani is een domper voor Zorg en Zekerheid. De zorgverzekeraar stak veel tijd en geld in het onderzoek naar Shi-Nani. De juridische afdeling onderhandelde veelvuldig met Shi-Nani, zonder het gewenste resultaat. Een woordvoerder: ‘Als kleine zorgverzekeraar is dit voor ons een groot bedrag, vandaar dat wij hier misschien wat meer bovenop zitten dan andere verzekeraars’. Waarschijnlijk krijgt de zorgverzekeraar slechts een fractie van de verlangde 1,2 miljoen. ‘Nu zijn we in het proces een van de velen. Misschien is er wel niets meer te halen.’ 

Anneke denkt dat schuldeisers naar hun geld kunnen fluiten. ‘Sarjoe zal alles proberen om niet te hoeven betalen.’ Alexandra: ‘Dat is het hele idee achter een faillissement: dat je niet alles meer kunt betalen.’

Er dreigt voorts een strafrechtelijke procedure. Shi-Nani zou zich in de vingers hebben gesneden doordat er zorg is gedeclareerd op tijden dat cliënten op vakantie waren of in het ziekenhuis werden behandeld, wat op fraude wijst. In een brief van september 2019 meldt Zorg en Zekerheid dat het de fraude wil melden bij de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Zowel de inspectie SZW als Zorg en Zekerheid willen niets over een mogelijke strafprocedure loslaten.