Er was eens een schildersbedrijf. Er werkten 40 schilders van alle leeftijden in vaste dienst. Ze waren verzekerd voor ziekte en arbeidsongeschiktheid, en bouwden pensioen op. En ze vielen onder de Schilders CAO. Bij elkaar kostte dat de het schildersbedrijf zo een 30 euro per uur. Het inhuren van een schilder bij deze werkgever kwam gemiddeld neer op een tarief van 35 euro. De 5 Euro extra was de vergoeding voor het risico dat de werkgever nam. Toen kwamen de ZZP’ers. Jonge jongens, zonder een zorg in de wereld, die het voor minder konden. 'Ik ben toch nooit ziek'. En: 'Pensioen, dat zie ik later wel'. De jonge jongens boden zichzelf goedkoper aan. En hielden netto ook nog eens meer over, want Zelfstandigen krijgen elk jaar een belastingkorting van 7200 euro. En de eerste 5 jaar komt daar nog de startersaftrek van 2100 euro bij.

Hippe ondernemer

Die concurrentie maakte het moeilijk voor het schildersbedrijf. Concurrerende schildersbedrijven zetten op grote schaal ZZP’ers in, en konden daardoor beter op prijs concurreren. Er zat niks anders op dan ontslag aan te vragen voor de helft van de schilders. Deze gingen op hun beurt aan de slag als ZZP’er. Tarieven daalden. ”Ik betaal toch minder belasting, dus die lagere tarieven betaalt de overheid.” 'Dat kan ik beter', dacht een hippe ondernemer. En hij begon een coole website met bijbehorende App. 'LekkerLatenSchilderen.NL'. Met die website kon vraag en aanbod van schilderwerk en ZZP schilders lekker snel bij elkaar worden gebracht. 'Maar wij zijn geen schildersbedrijf hoor, wij zijn alleen een marktplaats, dus wij zijn nergens verantwoordelijk voor'.

'Wij zijn alleen een marktplaats, dus wij zijn nergens verantwoordelijk voor'

Mensen die wilden laten schilderen vonden het prachtig. Lekker goedkoop geworden, dat schilderwerk. Hun welvaart ging omhoog. Althans, dat dachten ze. Want al die ZZP schilders worden natuurlijk toch een keer ziek. Een aantal wordt arbeidsongeschikt. En stoppen met werken doen ze allemaal een keer. Hun zorg, hun bijstand, hun AOW, moet wel gewoon betaald worden. Evenals hun huurtoeslag, kinderopvangtoeslag, en al die andere arrangementen. Maar ze betalen er zelf niet of nauwelijks aan mee. Dus voor de rest van de burgers moeten de belastingtarieven omhoog. Of we schaffen ze af. En nu zijn het nog de schilders, maar straks ook de taxichauffeurs, de vrachtwagenchauffeurs, de buschauffeurs, de schoonmakers, de verpleegkundigen, de thuiszorgers, de tegelzetters, de stukadoors, de loodgieters, de stratenmakers. En al die mensen verliezen inkomen, zien hun schulden stijgen, verliezen koopkracht en raken hun sociale vangnet kwijt. Niet fijn een eigen huis kopen zo. En zo leidt flexibilisering ook tot deflatie.

Economische dynamiek

En de marktplaatsen vaarden er wel bij. Eenmaal een positie verworven werden het natuurlijke monopolies. Winner takes all. De een na de ander ging voor miljarden naar de beurs. 'Dit is een beter businessmodel dan Slavernij!' riep een enthousiaste belegger. 'Bij Slavernij moet je de mensen nog kopen, en dan zorgen voor voeding, verzorging en huisvesting. Anders verlies je je investering. Bij dit model betaalt de overheid dat allemaal.' 'En nog mooier, omdat we marktplaats zijn, hoeven we ons niet te houden aan vergunningen, veiligheidsregels, opleidingen, dat doen de slaven, pardon, onze partners allemaal zelf”. Privatizing profits and socializing losses. Vroeger noemden we dat gewoon koppelbazen. Schitterend hoor, die economische dynamiek.

Vroeger noemden we dat gewoon koppelbazen

In de 19^de eeuw hadden we dit mooie dynamische model ook. De opkomst van de vakbonden, het stakingsrecht, ontslagbescherming, collectieve arbeidscontracten maakten daar een eind aan. En dat luidde de grootste periode in van economische groei aller tijden. Hoogste tijd voor betere regels voor de onderkant van de ZZP markt. En stop de subsidiering van zelfstandigen. Daar profiteert niet de ZZP’er van, maar hun opdrachtgever. En de marktplaatsen natuurlijk. Sinds 2008 zijn de tarieven en inkomens van zelfstandigen met 40% gedaald. Iets om over na te denken, de volgende keer dat je lyrisch doet over Uber, AirBnB, Rent-a-Cleaner en anderen. Ruimte bieden aan economische dynamiek en nieuwe technologie is uiteraard goed, maar collectieve arrangementen zijn niet allemaal slecht, en eerlijke concurrentie betekent ook gelijke regels en fiscale behandeling voor eenieder. -o- Robin Fransman is bereikbaar op Twitter: @RF_HFC