Gastauteur

Een ‘echt’ debat over de staat van de jeugdzorg was het niet, op woensdag 22 september in Pakhuis de Zwijger. Dat stellen wethouder Bob Duindam, advocaat Mieke Krol, Accare-bestuurder Wieteke Beernink en Rekenkamer-directeur Jan de Ridder. Deze vier panelleden waren het namelijk roerend met elkaar eens: het moet anders. Hoe zij de jeugdzorg willen ‘genezen’, zetten ze in dit opiniestuk uiteen.

Margot Smolenaars & Rosanne Kropman

Acht van de tien jeugdzorgaanbieders die structureel verlies lijden, zijn stichtingen. Terwijl de nieuwere zorgaanbieders forse winsten boeken, ervaren deze stichtingen de jeugdzorgmarkt als een slagveld. Follow the Money reconstrueert met de stichting die een paradepaardje van 30 miljoen verloor de afgelopen zes jaar. ‘Het is idioot hoe wij moeten werken.’

Frederique de Jong, Judith Spanjers & Tom Claessens

Team Jeugdzorg heeft anderhalf jaar onderzoek gedaan naar de geldstromen binnen jeugdzorg. Niet zozeer om bedrijven of gemeentes aan de schandpaal te nagelen, maar om te weten waar het meeste geld naartoe gaat. Judith Spanjers en Tom Claessens vertellen over hun dataverzameling en verbazen zich erover dat FTM nu meer zicht heeft op de uitgaven dan de overheid.

Judith Spanjers & Margot Smolenaars

In amper zes jaar tijd groeiden de uitgaven aan jeugdzorg van 3,7 miljard tot 5,76 miljard. Het leeuwendeel daarvan gaat naar zestig jeugdzorgaanbieders. Follow the Money analyseerde hun jaarrekeningen. We rangschikten omzetten, winsten, eigen vermogen, reserves en dividend. We stuitten op een opmerkelijk feit: de ene organisatie komt maar net boven de nullijn met de tarieven die de gemeenten vaststellen. De ander vindt de tarieven ‘onrealistisch hoog’. Hoe zit dat?

Frederique de Jong & Rosanne Kropman

Het is moeilijk voor te stellen, maar toch is het echt gebeurd: er stond opeens een pleegkind op de stoep bij een juf. Het jongetje kon nergens naartoe. De juf voelde zich gedwongen hem in huis te nemen, maar was niet eens gescreend. Rosanne Kropman probeerde verhaal te halen bij de pleegzorgorganisatie Levvel, maar kwam in een surrealistisch gesprek terecht.

Margot Smolenaars & Judith Spanjers

Via jaarlijkse keuringen van het managementsysteem garandeert het Keurmerkinstituut dat de jeugdbescherming in staat is goed werk af te leveren. Hoe en waarom een instelling het predikaat ‘gecertificeerd’ krijgt (of verliest), is echter in nevelen gehuld: rapporten zijn niet openbaar, en zelfs de gemeenten en de cliëntenraad krijgen er niet zomaar toegang toe. De Limburger en Follow the Money ontdekten dat eenzelfde probleem binnen dit ‘objectieve’ systeem bij verschillende organisaties tot andere uitkomsten leidt.

Daan Appels & Rosanne Kropman

Gemeenten moeten jeugdhulp betalen, maar hebben inhoudelijk niets te zeggen over de behandeling. Toch bemoeien gemeenten zich daarmee, vaak om kosten te besparen, blijkt uit verschillende uitspraken van rechters. Met name kinderen die specialistische en dus dure jeugdzorg nodig hebben, vinden gemeenteambtenaren op hun pad.

Margot Smolenaars

Vanaf vandaag neemt Jeugdbescherming Brabant geen enkel kind meer aan, ook niet als de rechter het ze opdraagt. De maat is vol, het personeel is overbelast en er is geen andere gecertificeerde instelling die het werk kan overnemen. ‘Angstaanjagend,’ vindt kinderrechter Susanne Tempel de situatie. ‘We moeten waken voor een domino-effect.’

Judith Spanjers

Sinds gemeenten verantwoordelijk zijn voor jeugdzorg staat ook de ‘markt’ voor jeugdbescherming open. Alleen Briedis lukte het zich tussen de gevestigde orde te wringen. Met grote idealen bestormde deze coöperatie van zelfstandig werkende jeugdbeschermers in 2018 de markt. Amper twee jaar na dato is Briedis haar certificaat kwijt en vraagt de bestuurder gedesillusioneerd faillissement aan. Gezinnen en medewerkers blijven in verwarring achter.

Judith Spanjers & Margot Smolenaars

Terwijl bestuurders en branchevertegenwoordigers zich het hoofd breken over tarieven, vacatures en volume maken, voeren jeugdbeschermers het werk uit. Dat valt hen steeds zwaarder. Wachtlijsten, overbelasting, geldgebrek en gedoe met gemeenten over vervolghulp zijn dagelijkse kost. Tegen Follow the Money doen negen jeugdbeschermers uit het hele land een boekje open over hun werkomstandigheden. ‘Ik zie het vuur doven.’

Judith Spanjers, Margot Smolenaars & Tom Claessens

Door een ongekende uittocht van medewerkers zit de jeugdbescherming volledig klem. Tussen 2015 en 2019 verlieten meer dan vijfduizend medewerkers de veertien jeugdbeschermingsorganisaties. In 2019 keerde bijna een vijfde van het personeel de jeugdbescherming de rug toe, en zat 6,9 procent ziek thuis. Honderden kinderen blijven zo verstoken van hulp. ‘Het systeem staat op klappen.’

Eelke van Ark

Eigenaar Koos Föllings van GGZ-instelling Compass doet zich valselijk voor als psychotherapeut, is veroordeeld voor stalking en bedreiging met ernstige mishandeling. Hij behandelt desondanks al tien jaar kwetsbare cliënten, waaronder veel minderjarigen. Beschuldigingen van gerommel met declaraties vormden de start van een onderzoek van FTM en Pointer. Dat leidde tot een wekenlange speurtocht langs instanties en betrokkenen met bizarre wendingen. ‘Onbegrijpelijk dat deze man door de mazen glipte.’

Lucien Hordijk & Daan Appels

Tim Robbe adviseerde honderden gemeenten over de inkoop en predikte jarenlang het evangelie van keuzevrijheid. Inmiddels zijn er duizenden zorgbedrijven bijgekomen en geeft bijna elke gemeente meer geld uit aan jeugdzorg dan er binnenkomt. Dat was niet wat consultant Robbe voor ogen had. ‘Ik vraag me steeds vaker af of ik niet ook maar een van de vele poppetjes ben die uit deze ruif eet, maar geen noemenswaardig verschil maakt.’

Judith Spanjers & Rosanne Kropman

In vijf jaar tijd verveelvoudigde het aantal jeugdzorgaanbieders tot 6000 nu. De hoeveelheid inspecteurs bij de Inspectie bleef gelijk. Kan de Inspectie haar controlerende taak nog uitvoeren? Hoofdinspecteur Korrie Louwes vindt van wel. ‘Maar ik zeg het met enige aarzeling.’

Frederique de Jong, Judith Spanjers & Rosanne Kropman

Rosanne Kropman vernam dat de gemeente Hoogeveen geen geld meer had en vroeg zich af waar het budget aan opgegaan was. Zij turfde behoorlijk wat zorgboerderijen die coaching met paarden bieden. Judith Spanjers dook cijfers op uit het zuiden van het land en en samen onderzochten ze het fenomeen. Aan Frederique vertellen ze hoe ze dat deden en welke indrukwekkende bedragen er in deze branche omgaan.