Mira Sys

5,5 miljard. Zoveel zijn we naar schatting ieder jaar kwijt in Nederland aan milieucriminaliteit. En ons milieutoezicht is slecht op orde. Follow the Money spreekt Mario Bakker, de man die probeert Tata Steel zich aan de milieuregels te laten houden. ‘Een bedrijf stilleggen is nogal wat. Je maakt voortdurend afwegingen.’

Mira Sys

Na zuivering zitten er vaak nog meer zorgwekkende PFAS in het afvalwater dan ervoor, blijkt uit metingen bij acht rioolwaterzuiveringsinstallaties. De nabijheid van industrie blijkt bovendien niet altijd een goede voorspeller voor de aanwezigheid van PFAS. ‘Soms zagen we hogere concentraties in het afvalwater van huishoudens.’

Mira Sys

In Nederland waren PFAS twee jaar geleden groot in het nieuws, in Vlaanderen raken de stoffen nu pas bekend bij het grote publiek. Twee milieuactivisten brachten ernstige PFAS-vervuiling in Antwerpen aan het licht bij een 3M-fabriek. De vervuiling komt waarschijnlijk zelfs over de grens in Nederland terecht. Waardoor werd dit gifschandaal zo laat bekend?

Mira Sys

Nederlanders krijgen te veel PFAS binnen via voedsel en drinkwater. Dat blijkt uit nieuwe onderzoeken, uitgevoerd door het RIVM. Het instituut adviseert de overheid snel blootstelling aan de toxische stoffen te beperken. Omwonenden van de Chemours-fabriek in Dordrecht zouden geen groenten en fruit meer uit eigen moestuin moeten eten. ‘Er kunnen nadelige effecten op de gezondheid ontstaan.’

Mira Sys

De PFAS-gehalten in de Maas en de Rijn komen stelselmatig uit boven de nieuwe ‘veilige waarde’ die door de Europese voedselwaakhond EFSA is voorgesteld voor inname via voeding. Dat blijkt uit een gelekt memo van drinkwaterbedrijvenvereniging Vewin. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat kijkt intussen of de drinkwaternormen moeten worden aangescherpt.

Birte Schohaus & Mira Sys

1300 vaten met afgedankt blusschuim verontreinigen de bodem en het grondwater in Doetinchem met PFAS. Na publicaties in de pers komt de gemeente in actie: het schuim moet worden overgepompt, en de terreineigenaar moet ervoor betalen. Dit terwijl de vaten niet van hem zijn. Wat ging hier mis?

Birte Schohaus & Mira Sys

Brandblussers moeten regelmatig worden vervangen. Het probleem is: blusschuim zit vol PFAS. Chemische verbindingen, met grote risico’s voor de volksgezondheid en het milieu, die heel moeilijk – en alleen tegen hoge kosten – zijn op te ruimen. In Europa wacht zeker 210.000 ton oud blusschuim op een veilig en definitief einde. Samen met televisieprogramma De Monitor onderzoeken we de laatste gang van een overjarige brandblusser.

Vincent Harmsen

Voor de chemische industrie is wetenschappelijk onderzoek in twijfel trekken de beste manier om te voorkomen dat een schadelijk product wordt gereguleerd, stelt hoogleraar David Michaels. Hij stond zeven jaar aan het hoofd van een agentschap in de VS dat verantwoordelijk is voor veiligheid op de werkvloer, en schreef twee boeken over de strategie die bedrijven gebruiken om onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek in diskrediet te brengen. ‘Twijfel zaaien is veel makkelijker, en in de praktijk veel effectiever, dan het beleid zelf bekritiseren.’

Frederique de Jong & Mira Sys

Toxische stoffen als PFAS zijn moeilijk afbreekbaar. Dat ze opduiken in onze drinkwaterbronnen baart de drinkwaterbedrijven zorgen. Hoeveel schade deze stoffen op de lange duur aanrichten aan mens en milieu, is niet duidelijk. Zuiveren is mogelijk, maar erg duur. Drinkwaterbedrijven rekenen die kosten door aan ons, de consumenten. We moeten er rekening mee houden dat drinkwater duurder wordt.

Mira Sys

In 2015 zette Follow the Money de PFAS-problematiek op de kaart. Nu de bouw op veel plekken is stilgelegd vanwege deze groep ‘Zeer Zorgwekkende Stoffen’, is het debat in een stroomversnelling geraakt. Maar wat weten we eigenlijk over deze relatief nieuwe vervuilers?

Mira Sys

Terreinen waar vroeger industriële of andere vervuilende activiteiten hebben plaatsgevonden, zijn vaak nog steeds vies. Saneren is minder eenvoudig dan het lijkt: de kosten lopen tot in de miljoenen — áls het al lukt. In Amsterdam-Noord proberen ze een andere aanpak.

Mira Sys

De Europese voedselveiligheidsautoriteit EFSA heeft een nieuwe voorlopige grenswaarde voor de teflon-stof PFOA vastgesteld. Die is vijftien keer strenger dan de waarden die het Nederlandse RIVM nu hanteert. Dat betekent dat de gerustellende conclusies uit eerdere onderzoeken naar de teflon-vervuiling zouden moeten worden herzien. Maar het RIVM wil de nieuwe waarden niet overnemen.

Mira Sys

Hoeveel giftige gefluoreerde koolwaterstoffen (PFAS) er in de Nederlandse bodem zitten, is nog nauwelijks bekend. Slechts in een klein aantal gemeenten is onderzoek gedaan, en landelijke interventiewaarden ontbreken. Het risico op verspreiding van de vervuiling is reëel: dat gebeurt via water, lucht, blusschuim en vervuilde grond die wordt hergebruikt. Bij hoge concentraties kunnen PFAS kwalijke gevolgen hebben, zo weten de omwonenden van Chemours in Dordrecht.