Mira Sys & Tom Claessens

Per jaar lozen zeeschepen zo’n 19 miljoen ton afvalwater met giftige stoffen in Nederlandse kustwateren. Dat komt – tegenstrijdig genoeg – door strengere milieuregels die ervoor moeten zorgen dat de scheepvaart schonere brandstof gebruikt en minder zwavel uitstoot.

Olaf Geurts, Sergio Nieto Solis, Ko Musters & Mathilde de Jeu

In de strijd tegen overgewicht presenteert het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een nieuwe aanpak om het voedselaanbod gezonder te maken. Ruim twee jaar lang heeft een select gezelschap hierover vergaderd. VWS claimt de regie, maar uit onderzoek van Het Onderzoekslab blijkt dat de voedingsindustrie een flinke vinger in de pap heeft gehad.

Peter Teffer

Corona-zelftests zijn notoir onbetrouwbaar. Dat is te wijten aan het gebrekkige overheidstoezicht op de kwaliteit ervan. Pas in mei 2022 wordt een Europese kwaliteitscheck verplicht. Maar dat betekent niet dat ze dan uit het schap verdwijnen: onbetrouwbare corona-zelftesten liggen mogelijk nog drie jaar in de schappen – een jaar langer dan eerst de bedoeling.

Gastauteur

We zijn meer dan toe aan een publiek debat over een duurzame coronapolitiek. Open over een toekomst met meer of minder vrijheden. Eerlijk over de bijbehorende risico's van meer of minder gezondheidsschade en sterfte. Transparant over de (maatschappelijke) kosten van allerlei afwegingen en keuzen. Een urgente, eerste stap is dat ook wetenschappers van niet-medische disciplines toegang krijgen tot de brondata van het RIVM, betogen vijf gastauteurs.

Mira Sys

PFAS worden vanaf maart 2022 verboden in voedselverpakkingen. Dat zei Paul Blokhuis, demissionair staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ChristenUnie), vandaag in een ‘Tweeminutendebat’ over PFAS in de Tweede Kamer. De toxische stoffen zitten op dit moment nog – vanwege hun vet- en waterafstotende eigenschappen – in fastfoodverpakkingen als zakjes voor magnetronpopcorn, pizzadozen en wegwerptaartvormen.

Mira Sys

PFAS, een reeks van duizenden chemicaliën, zijn overal ter wereld een reden tot zorg, want hormoonverstorend, milieuvervuilend en onverwoestbaar. Na een recent schandaal rond de Antwerpse 3M-fabriek, die veel PFAS-vervuiling veroorzaakte, ziet toxicoloog Jacob de Boer ook de volgende giftigestoffencrisis al aan de horizon.

Thomas Bollen

Nog geen 3 procent van de testcapaciteit voor ‘testen voor toegang’ wordt benut. De lege testcentra kosten de Nederlandse belastingbetaler een half miljoen euro per dag aan operationele kosten. Niettemin heeft VWS honderden miljoenen extra gereserveerd voor verdere uitbreiding. ‘Deze uitgaven zijn op geen enkele manier te verantwoorden.’

Mira Sys

Nederlanders krijgen te veel PFAS binnen via voedsel en drinkwater. Dat blijkt uit nieuwe onderzoeken, uitgevoerd door het RIVM. Het instituut adviseert de overheid snel blootstelling aan de toxische stoffen te beperken. Omwonenden van de Chemours-fabriek in Dordrecht zouden geen groenten en fruit meer uit eigen moestuin moeten eten. ‘Er kunnen nadelige effecten op de gezondheid ontstaan.’

Hans Ariëns & Emma Meelker

Nederland doet het goed op productie- en exportlijsten van zuivel en vlees maar intussen komen we wel om in de mest. De natuur lijdt eronder, net als de boer en de burger. En inmiddels ook de economie: de mede door mest veroorzaakte stikstofcrisis dreigt de bouw van woningen en wegen opnieuw lam te leggen. Follow the Money onderzoekt in een serie artikelen de gierput van de bv Nederland. Vandaag in deel 1: De zondvloed aan mest.

Ilona Dahl

Bedrijven die hartkleppen produceren, vermelden op grote schaal verkeerde maten op hun verpakkingen, wat grote gevolgen kan hebben voor patiënten. Een hartchirurg uit Groningen stuit op weerstand als hij het probleem aan de kaak stelt. Het mondt uit in een jarenlange strijd, die nog steeds niet is opgelost.

Jan-Hein Strop

Slechts vijf sneltesten voor corona zijn door de overheid goedgekeurd, waaronder die van fabrikant Abbott. Deze test voldoet niet aan de officiële eisen. Toch heeft het ministerie van VWS er miljoenen setjes van aangeschaft voor de GGD’en, bovendien zonder aanbesteding. Fabrikanten met kwalitatief betere testen krijgen geen voet tussen de deur. Dat is in strijd met het Europees recht, stelt hoogleraar Pieter Kuypers.

Dennis Mijnheer

De Duitse bondsregering deelt hoog beschermende FFP2-maskers uit aan burgers om besmetting met het corona-virus te voorkomen. Maar Nederland is nog steeds erg zuinig met de inzet van deze mondneusmaskers. Zelfs medewerkers in verpleeghuizen die covid-patiënten behandelen, krijgen op advies van het RIVM alleen zogeheten chirurgische maskers. Volgens experts zijn die helemaal niet geschikt als virusbeschermer.

Jan-Hein Strop

Arts-microbioloog Jan Kluytmans verdient aan coronatesten. Als lid van het Outbreak Management Team (OMT) adviseert hij gelijktijdig over het testbeleid en over de inzet van sneltesten, een bron van inkomsten voor zijn laboratorium en hemzelf. Maar dat financiële belang heeft hij niet gemeld. Het ministerie van VWS ontkent het bestaan van een belangenconflict niet, maar ziet geen probleem. Dit is niet het eerste incident rond belangenverstrengeling in het OMT: eerder al kwam de dubbele pet van collega Ann Vossen in beeld.

Jan-Hein Strop & Mathieu Verver

Voor een kleine groep artsen-microbioloog zijn de coronatesten een goudmijn. Zij krijgen per uitgevoerde labtest betaald uit publieke middelen, wat voor hun beroepsorganisatie NVMM reden was om deze artsen op te roepen tot een matiging van hun vergoeding. Voor de buitenwereld zijn deze inkomsten verborgen gebleven. En de artsen houden dat graag zo. Om welke artsen gaat het? En zijn hun overwinsten gerechtvaardigd? ‘Dit is een systeemfout die tot wantoestanden kan leiden.’

Frederique de Jong, Eelke van Ark & Jan-Hein Strop

Samen met collega Eelke van Ark onderzocht auteur Jan-Hein Strop de opmerkelijke taaleis die gesteld werd aan een Duits lab dat wilde bijspringen in de coronacrisis. Taaleis zeg je? Ja. Maar misschien heeft die eis een hele andere achtergrond dan je zou denken. ‘Hoe kan het zijn dat er een vorm van muiterij is bij het Ministerie van Volksgezondheid? Hoe is het mogelijk dat zij zo aan de leiband lopen van de arts-microbiologen?’

Eelke van Ark & Jan-Hein Strop

Het huidige tekort aan coronatesten was te voorzien. Speciaal gezant voor corona Feike Sijbesma vroeg al in mei of er niet geanticipeerd moest worden op uitbreiding van de testcapaciteit. Hij stuitte op arts-microbiologen in het Outbreak Management Team, die het economisch belang van hun beroepsgroep zwaar lieten wegen – met nadelige gevolgen voor de volksgezondheid. Dat blijkt uit een reconstructie.