Frederique de Jong & Thomas Bollen

In het dossier ‘Wetenschap op bestelling’ staat een reeks artikelen over hoogleraar Henk Volberda die onderzoek deed naar het bedrijfsleven. Dat onderzoek werd betaald door de betrokken bedrijven. Volberda ontkent, maar de bewijzen zijn er. Thomas Bollen vertelt over die zaak en vraagt zich af wat dit zegt over integriteit in de wetenschap.

Hans Schnitzler

Ter bestrijding van doemdenkers, cultuurpessimisten en ‘vooruitgangsverloochenaars’ is recent een heuse ‘Bende van de Vooruitgang’ in het leven geroepen. Onlangs kregen de vijf oprichters vrij baan om hun beginselen uit de doeken te doen. Hans Schnitzler ziet het somber in voor hun techno-optimisme.

Hein Vrolijk

Gebroederlijk gaan vanaf 24 november studenten, docenten en bestuurders het Malieveld op om te protesteren tegen regeringsbeleid voor hoger onderwijs. De maat is vol, want de werkdruk neemt alleen maar toe. Meer geld is niet de oplossing, betoogt Hein Vrolijk. Ander universitair onderwijs wel.

Sophie Stadhouders

De samenleving betaalt nog altijd een hoge prijs voor toegang tot wetenschappelijke informatie die zij zelf heeft gefinancierd. Het lukt maar niet om de machtige positie van wetenschappelijke uitgevers te doorbreken. FTM sprak met drie wetenschappers die informatie voor iedereen toegankelijk willen maken.

Sophie Stadhouders

Via peperdure tijdschriftabonnementen houden grote, commerciële uitgevers publiek gefinancierd onderzoek achter gesloten deuren. Universiteiten worden vervolgens gedwongen hoge prijzen te betalen voor toegang tot de wetenschappelijke artikelen die hun eigen medewerkers hebben geschreven. Hoe werkt dit lucratieve uitgeefsysteem?

Stijn van Gils

Een grote groep wetenschappers is de anti-wetenschappelijke tendens in de wereld beu. Eind april voerden zij actie tegen de oprukkende feitenvrijheid. Maar is het werkelijk zo slecht gesteld met het gezag van de wetenschap? En heeft de academische wereld dat dan ook niet een beetje aan zichzelf te danken? Follow the Money sprak met één van de initiatiefnemers: hoogleraar Maarten Frens.

Maarten van der Kloot Meijburg

Neoliberalen geven hoog op van de zegeningen van de vrije markt en hekelen de invloed van de staat. Ten onrechte, zo betoogt Maarten van der Kloot Meijburg in het tweede deel van zijn serie over het Verdrag van Maastricht en de opkomst van het neoliberalisme. De meeste innovaties van de vrije markt zouden er namelijk nooit zijn gekomen zonder grensverleggend wetenschappelijk onderzoek dat met gemeenschapsgeld is verricht.

Stijn van Gils

Het is voor de wetenschap niet constructief om de samenleving een gebrek aan vertrouwen te verwijten, zegt promovendus Stijn van Gils in een reactie op een artikel van twee KNAW-geleerden. 'Laat de wetenschap eerst eens wat kritischer naar zichzelf kijken.'

Stijn van Gils

In zijn afscheidsrede betreurt hoogleraar Toon van Hooijdonk de afgenomen melkconsumptie in westerse landen. Melk levert namelijk belangrijke voedingsstoffen, betoogt hij. Dat Van Hooijdonk’s hoogleraarschap betaald wordt door de zuivelindustrie, blijft in het nieuwsbericht van Wageningen University onvermeld.

Gastauteur

Hoe komt het toch dat veel toonaangevende gammawetenschappers – economen, politicologen, bedrijfskundigen etc. – zo opscheppen over wat hun vakgebied de mensheid te bieden heeft? En waarom hangen ze in de media voortdurend de expert uit en blazen ze zo hoog van de toren? Dat vraagt gastcolumnist S. de Beter zich in zijn essay af. Lees zijn vlammende aanklacht tegen praatjesmakers.

Gastauteur

De economische wetenschap is te ver afgedreven van zijn maatschappelijke relevantie en is teveel het domein geworden van carrière-academici, zo betogen economiestudenten Lorenzo Fränkel en Maarten Kavelaars. Zij raden hun collega-economen aan om zich te laten inspireren door de bekendste Nederlandse econoom aller tijden: Nobelprijswinnaar Jan Tinbergen.

Pieter van der Lugt

Wetenschappelijk onderzoek moet feiten boven water krijgen en de waarheid blootleggen. Zodra onderzoek wordt ingezet voor lobbydoeleinden verdwijnen de nobele doelen van de wetenschap echter in een politiek moeras, vertroebeld door belangen en omgeven door een mist van twijfel. Hoe komt een Kamerlid tot een standpunt als het afhankelijk is van partijdig onderzoek?

Gastauteur

'Econoom Nijkamp (VU) vrijgepleit van sjoemelen,' kopte de Volkskrant op 13 januari. Eerder liep Nijkamps wetenschappelijke reputatie aanzienlijke averij op na verdenkingen van 'zelfplagiaat'. Maar gastauteur Harrie Verbon, hoogleraar Openbare Financiën aan de Universiteit van Tilburg, heeft ernstige bedenkingen bij dit eerherstel voor Nijkamp. Hij uit fundamentele kritiek op de wetenschappelijke kwaliteit van Nijkamps werk en dat van diens promovenda en co-auteur Karima Kourtit.

Daan de Wit

Voor Follow the Money bouwt onderzoeksjournalist en auteur Daan de Wit aan een dossier met een grote maatschappelijke en journalistieke relevantie. Een onderwerp waar veel belangen, geld en invloed mee zijn gemoeid: cholesterol. De visie op cholesterol bij hart- en vaatziekten vertoont gebreken. ‘Er móet nu iets veranderen om het aantal slachtoffers te verminderen en ook om de almaar stijgende zorgkosten te drukken.’ Vandaag deel 1: Onderzoek over onderzoek.

Daan de Wit

Wat is verstandig om te eten en wat juist niet? Twee jaar onderzoek naar de nieuwste wetenschappelijke inzichten leverde journalist en auteur Daan de Wit een voor hem volstrekt onverwacht antwoord op - plus het besef dat we van de officiële adviezen om vet te laten staan juist dik en ziek worden. 'Weet wat je eet' heet het boek dat De Wit erover schreef. De komende tijd zal hij voor FTM een serie artikelen schrijven over wat je moet 'eten om gezond te worden en te blijven'.

Ewald Engelen

We hebben grootste crisis sinds de jaren dertig achter de rug maar we hebben er veel te weinig van geleerd, betoogde Ewald Engelen zondag in de Socrateslezing. Lees hier zijn volledige lezing terug, waarin hij een vlammend betoog houdt tégen de huidige econocratie en vóór media en intellectuelen die kritisch durven te kijken naar de status quo.

Arne van der Wal

De onthulling dat Coca-Cola obesitas-onderzoek financiert heeft de reputatie van zowel het merk als de wetenschap beschadigd. Het is geen incident: talloze wetenschappers laten zich inhuren door de voedingsindustrie om gunstige onderzoeksresultaten te leveren. Ook Nederlandse.

Reijer Hendrikse

Met de zorg voor het commerciële vastgoed, kwam het nutsdenken de universiteiten binnen en besmette daar het hele wetenschappelijke bedrijf. De universiteiten gedragen zich als schuld- en winstgedreven ondernemingen en reflecteren daarmee de neoliberale ideologie van de overheid. Columnist Reijer Hendrikse slaat alarm: 'niet-verkozen technocraten zullen de liberale democratie nog verder uithollen – een maatschappelijke tendens die aan de universiteit al lang een feit is'.