Via peperdure tijdschriftabonnementen houden grote, commerciële uitgevers publiek gefinancierd onderzoek achter gesloten deuren. Universiteiten worden vervolgens gedwongen hoge prijzen te betalen voor toegang tot de wetenschappelijke artikelen die hun eigen medewerkers hebben geschreven. Hoe werkt dit lucratieve uitgeefsysteem?

Een grote groep wetenschappers is de anti-wetenschappelijke tendens in de wereld beu. Eind april voerden zij actie tegen de oprukkende feitenvrijheid. Maar is het werkelijk zo slecht gesteld met het gezag van de wetenschap? En heeft de academische wereld dat dan ook niet een beetje aan zichzelf te danken? Follow the Money sprak met één van de initiatiefnemers: hoogleraar Maarten Frens.

Neoliberalen geven hoog op van de zegeningen van de vrije markt en hekelen de invloed van de staat. Ten onrechte, zo betoogt Maarten van der Kloot Meijburg in het tweede deel van zijn serie over het Verdrag van Maastricht en de opkomst van het neoliberalisme. De meeste innovaties van de vrije markt zouden er namelijk nooit zijn gekomen zonder grensverleggend wetenschappelijk onderzoek dat met gemeenschapsgeld is verricht.

Het is voor de wetenschap niet constructief om de samenleving een gebrek aan vertrouwen te verwijten, zegt promovendus Stijn van Gils in een reactie op een artikel van twee KNAW-geleerden. 'Laat de wetenschap eerst eens wat kritischer naar zichzelf kijken.'

Deze week verlengde de EU de toelating voor de onkruidverdelger glyfosaat met anderhalf jaar. Op Amerikaanse akkers staan al 20 jaar genetisch gemodificeerde gewassen, die resistent zijn gemaakt tegen dit gif. Maar ook veel onkruid is inmiddels resistent, waardoor er steeds meer van nodig is. Wég kostenvoordeel. ‘Dit jaar wordt al op een kwart van de akkers verlies gemaakt,’ stelt landbouweconoom Charles Benbrook. Follow the Money sprak met hem.

Grote bedrijven met diepe zakken voor een leger aan lobbyisten wordt geregeld ongeremde macht toegedicht. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt echter dat lobbyisten nauwelijks invloed hebben. Toch wil dat niet zeggen dat lobbyisten niet invloedrijk zijn, erkennen ook wetenschappers. Invloed en macht zijn haast onmogelijk te meten.

Goede voorspellers zijn economen nooit geweest, de financiële crisis zagen zij ook al niet aankomen. Je zou verwachten, denkt gastauteur S. de Beter, dat ze daarvan geleerd hebben meer lijntjes uit te gooien naar andere sociale wetenschappen, die daar beter in zijn. Maar nee hoor. Recent verscheen een boek – uitsluitend voor vakbroeders – waarin 250 economie hoogleraren open deuren intrappen of 'resultaten' melden, die andere sociale wetenschappen al eerder vonden.

Steeds meer bacteriën worden resistent tegen bestaande antibiotica, waardoor ook simpele infecties in rap tempo opnieuw dodelijk dreigen te worden. Gelukkig werken Australische onderzoekers aan een nieuw, veelbelovend antibioticum. Hoewel de tijd dringt en de vraag groot is, zijn de onderzoekers deels afhankelijk van giften en is het afwachten óf, en zo ja hoe, het middel op de markt komt.

Wat is verstandig om te eten en wat juist niet? Twee jaar onderzoek naar de nieuwste wetenschappelijke inzichten leverde journalist en auteur Daan de Wit een voor hem volstrekt onverwacht antwoord op - plus het besef dat we van de officiële adviezen om vet te laten staan juist dik en ziek worden. 'Weet wat je eet' heet het boek dat De Wit erover schreef. De komende tijd zal hij voor FTM een serie artikelen schrijven over wat je moet 'eten om gezond te worden en te blijven'.

We hebben grootste crisis sinds de jaren dertig achter de rug maar we hebben er veel te weinig van geleerd, betoogde Ewald Engelen zondag in de Socrateslezing. Lees hier zijn volledige lezing terug, waarin hij een vlammend betoog houdt tégen de huidige econocratie en vóór media en intellectuelen die kritisch durven te kijken naar de status quo.

De onthulling dat Coca-Cola obesitas-onderzoek financiert heeft de reputatie van zowel het merk als de wetenschap beschadigd. Het is geen incident: talloze wetenschappers laten zich inhuren door de voedingsindustrie om gunstige onderzoeksresultaten te leveren. Ook Nederlandse.

Met de zorg voor het commerciële vastgoed, kwam het nutsdenken de universiteiten binnen en besmette daar het hele wetenschappelijke bedrijf. De universiteiten gedragen zich als schuld- en winstgedreven ondernemingen en reflecteren daarmee de neoliberale ideologie van de overheid. Columnist Reijer Hendrikse slaat alarm: 'niet-verkozen technocraten zullen de liberale democratie nog verder uithollen – een maatschappelijke tendens die aan de universiteit al lang een feit is'.

De grove wijze waarop het Maagdenhuis werd ontruimd was volgens Reijer Hendrikse volkomen onnodig en het resultaat van manipulatie van het College van Bestuur van de UvA. 'Het valse half miljoen blijft rondzingen – over de molensteen van een half miljard schuld hoor je niemand meer'.

Eindelijk lijkt er een eind te komen aan de 'rendementsfetish' in het onderwijs, constateert Ewald Engelen. Na Maagdenhuis 2015 zal niemand meer met dezelfde ogen kijken naar het 'afhankelijk maken van de "onderwijsvraag" aan de "disciplinerende werking van geld". Zelfs de gesloten kaste van instellingbestuurders wordt wakker.